Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Hanc Galliarum plagam ob suggestus montium arduos, et horrore nivali semper obductos, orbis residui incolis antehac paene ignotam, nisi qua litoribus est vicina, munimina claudunt undique natura velut arte circumdata.

Et a latere quidem australi, Tyrrheno alluitur et Gallico mari; qua caeleste suspicit plaustrum, a feris gentibus fluentis distinguitur Rheni; ubi occidentali subiecta est sideri, oceano et altitudine Pyrenaea arcetur;[*](Pyrenaea arcetur, Clark; Pyrenaei saltus urgetur, F. Walter; pyrenei surgitur, V.) unde ad solis ortus attollitur, aggeribus cedit Alpium Cottiarum; quas rex Cottius perdomitis Galliis, solus in angustiis latens, inviaque locorum

v1.p.182
asperitate confisus, lenito tandem tumore, in amicitiam principis Octaviani receptus[*](principis after receptus, V; deleted by Damsté, obelized by Clark c.c.; transposed by Novák before Octaviani; principiis, Her.) molibus magnis exstruxit, ad vicem memorabilis muneris, compendiarias et viantibus opportunas, medias inter alias Alpes vetustas, super quibus comperta paulo postea referemus.

In his Alpibus Cottiis, quarum initium a Segusione est oppido, praecelsum erigitur iugum, nulli fere sine discrimine penetrabile.

Est enim e Galliis venientibus prona humilitate devexum, pendentium saxorum altrinsecus visu terribile praesertim verno tempore,[*](tepore, Damsté; tempore, V.) cum liquente gelu nivibusque solutis flatu calidiore ventorum, per diruptas utrimque angustias et lacunas, pruinarum congerie latebrosas, descendentes cunctantibus plantis homines et iumenta procidunt et carpenta; idque remedium ad arcendum exitium repertum est solum, quod pleraque vehicula vastis funibus illigata pone cohibente virorum vel nisu valido vix gressu reptante, paulo tutius devolvuntur. Et haec (ut diximus) anni verno contingunt.

Hieme vero humus crustata frigoribus et tamquam levigata ideoque labilis incessum praecipitantem impellit; et patulae valles per spatia plana glacie perfidae vorant non numquam transeuntes. Ob quae locorum callidi eminentes ligneos stilos per cautiora loca defigunt, ut eorum series viatorem ducat innoxium; qui si

v1.p.184
nivibus operti latuerint, aut montanis[*](aut montanis, W2, Bentley; montanisue, Kellerbauer; montanis, V.) defluentibus rivis eversi, calles[*](calles, Pet.; glacies, Bentley; gnaris, Haupt; graves, V.) agrestibus praeviis difficile pervadunt.

A summitate autem huius Italici clivi, planities ad usque stationem nomine Martis per septem extenditur milia, et hinc alia celsitudo erectior, aegreque superabilis, ad Matronae porrigitur verticem, cuius vocabulum casus feminae nobilis dedit. Unde declive quidem iter sed expeditius ad usque castellum Brigantiam patet.

Huius sepulcrum reguli, quem itinera struxisse rettulimus, Segusione est moenibus proximum, manesque eius ratione gemina religiose[*](religiose, vulgo; religione, V.) coluntur, quod iusto moderamine rexerat suos, et asscitus in societatem rei Romanae, quietem genti praestitit sempiternam.

Et licet haec quam diximus viam media sit et compendiaria, magisque celebris, tamen etiam aliae multo antea temporibus sunt constructae diversis.