Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Memini me in quodam libello Eusebii, quondam egregii in reliquis uiri, legisse, quia nec spiritus sanctus sciat mysterium natiuitatis domini Iesu Christi, et admiror tantae doctrinae [*]( 19 cf. Lnc. 18, 2 22 sq. Euseb. Vercell.? ) [*]( 2 paupe.rem N potes N 5 animum (corr. animam) tiue animam (corr. animum) P animam M 6 uero (exp. et eras.) ergo P et alia pauper pudicus om. P 8 potestatem P 9 uere afc] uero (corr.) M 10 habent (corr.) C 11 ut (eras. m2) P cum .. habens eodem modo interpretandum quo quamquam .. habens cum] curid N 16 praepoaitum XFS 19 aut P dominationem GA nec legee] ne legis P (corr.) neclegis XX erubescet FB 20 gloria G, (corr. m2) A 22 memini me] memine (corr.) JY eusebii libello N quondam] quodam CNFB egregi FB 23 uiri. P 24 domini] add. nostri CNX )

Quam ob rem si sanctus spiritus eiusdem diuinitatis est, qua ratione segregatur, ne sit eiusdem scientiae, cum eiusdem non negetur esse substantiae? quod plus est concedis et quod minus est retines. creatura enim discit et incipit aliquanta \' scire de auctore suo et erant ei quae didicerit cum auctore suo communia, substantia autem uel diuinitas non potest deo esse et creaturae communis. nam dei substantia non habet quod discat, quia nihil est quod ignoret; substantia uero hominum non habet in natura ut sciat, sed ut discat. itaque naturae hominum accedit scientia, non tamen inmutatur substantia, quia hominis natura dehabet scientiam; sic enim condita est substantia, ut per exercitium adquirat scientiam.

Igitur maior est substantia quam scientia, quia non scientia adquirit substantiam, sed substantia scientiam; et substantia est sine scientia, non tamen potest esse scientia sine substantia. in deo autem sicut est substantia, ita et [*](6 Ioh. 10, 80 7 Ioh. 16, 15 ) [*](1 infelix ewe C 3 sunt **** M . in om. P 4 sobstancia P 8 patri (corr.) C et quae mea sunt om. P sunt teri. om. N 9 patrie] add. eant GA 10 eps Sed CNX 11 segregatos NGA 12 concedis et] condedis et M concidisset CX concedisset N 14 et-suo om. N quod G A didiceri».» M dedicerit FB 15 esse deo P 17 quod discat-habet (18) om. P nihis M ignorat (corr.) C homini ^?) N 19 accidit CNX 20 hominum P de habet P debet N si C 21 perJ post C 22 scientia om. N 24 aine] non sine GA esse om. G A ) [*]( L. Ps.-Aug. Quaest. test. ) [*]( 25 )

Quo modo igitur dici potest de spiritu sancto quia nescit natiuitatem filii dei, si consubstantiuus est ei? numquid potest Una eademque substantia et scire et nescire? certe filius dei mysterium natiuitatis suae non didicit; scit enim substantialiter, non per doctrinam. qua ergo ratione spiritus -sanctus dicitur nescire, cum similiter etiam ipse nihil habeat quod discat, quia omnia nouit per substantiam?

Sicut enim dei filius, ita et sanctus spiritus dei substantia est dicente domino: omnia quae patris sunt mea sunt, per quod significauit substantiam dei patris suam esse substantiam; et spiritum sanctum a patre dicit procedere et de suo accipere: et ideo, inquit, dixi: de meo accipiet, quia omnia quae patris sunt mea sunt. si a patre procedit et de filio accipit, quo modo nescit filii natiuitatem, quando substantia eius filii substantia est? omnia enim quae patris sunt filii sunt. sine dubio ergo patris substantia in spiritu sancto est. adiecit enim filius dicens: et omnia quae mea sunt patris sunt.

Quid ergo ambigitur de spiritu sancto, an eiusdem diuinitatis sit, cum sit eiusdem substantiae? nam sicut de se dixit dominus quia a deo processit, ita et de sancto testatur spiritu. [*]( 5. 9. 18 cf. Eueeb. Vercell.? 13 Ioh. 16, 15 15 cf. Ioh. 15, 26 17 Ioh. 16, 15 21 Ioh. 16, 15? cf. loh. 17, 10 25 cf. Ioh. 16, 27 ) [*]( 1 substantia om. NX enim om. X quia GA 2 sibi est GA substantiua] substantia PG 4 qui M per] post C 6 si consubstantiuus] sicut Bubstantiuus P sic substantiuus (corr.) C si constantiuus X est om. G, (add, m2) A numquod (lineola s. 0) (corr.) N \'7 -que] qui N 9 ergo] rogo P 10 etiam om. X nihil ipse P nehil M quod] ut GA 12 sps sds CX 18 sunt alt. om. C 14 substantiarn pr.] substantia FB 18 accepit M natiuitatem-filii om. M nati*uitatem C 19 enim om. X 23 diuinitatis] natinitatis P 25 quia) qui X de] de spu (spu eras.) N )

Itaque qui hunc dicit nescire filii dei natiuitatem, ipsi derogat, de cuius dicitur accepisse. nec enim aliud accepit, quam ipse est de quo accepit, quia accepisse de Christo de deo processisse significat, ideoque non potest nescire, quod hic scit, de cuius accepit, neque ignorare dicendus est deum, quia a deo processit

Certe filius dei, quia de patre est deo, scit omnia dei: quare ergo spiritus sanctus negetur scire quae Christi sunt, cum de eo acceperit? itaque si scit filius dei quae in deo sunt, dubium non est etiam sanctum spiritum non ignorare quae in filio dei sunt et, per id quod nouit quae sunt in filio, non nescire dicendus est quae in deo sunt. de eo enim, de quo accepit, dei habet notitiam.

Et quid laboramus, cum testis sit in hac re apostolus dicens: nemo scit quae sunt in deo nisi spiritus dei? ecce in quo diu sudauimus, apostolo adiuuante impleuimus. et numquid praeiudicauit filio dei, quia neminem dixit scire quae in deo sunt nisi spiritum dei? absit. sic nec praeiudicauit sancto spiritui filius, cum dixit: nemo nouit patrem nisi filius. neminem enim dixit scire quae in deo sunt praeter eum qui de deo est, quia omne quod de deo [*](1 Ioh. 15, 26 2 Ioh. 16, 15 20 I Cor. 2, 11 24 Matth. 11, 27, ) [*]( 4 ipsa P ipsum OA ut] et C 7 de om. MCNX accipit CNX 8 quo] que M accipit CNX 10 scit] scire P ait M accipit CNX. deum] dominum CNX 18 quaequae X eunt de (de eras.) P 15 spm sCm X ignorare] add. dicendus est deum, quia a deo processit (dicendlls-processit seclusit) P 17 de eo] deo M 18 accipit CNX 20 spiritus] spu (?) (corr. sps) P in spu M 21 diu] iu (d 8. ras.) C diu. N 22 praeiudicabit GA 23 sps CNX si MNB 26 de ult. om. P . ) [*]( 26* )

Et tamen saluator sic dixit neminem scire deum nisi filium, ut reseruaret alii personae huius cognitionem. statim enim subiecit dicens: et cui uoluerit filius reuelare. cui, putas, uult reuelare filius? nulli enim carior esse potest quam spiritui suo, quia si quis, inquit, spiritum Christi non habet, hic non est eius. igitur quo modo putas reuelatum deum patrem a filio spiritui sancto, nisi quo modo ipse dominus ait: de meo accipiet? creaturae enim reuelari non potest pater deus, quia dei naturam ferre non potest, nisi fuerit eiusdem substantiae; lucem etenim habitat inaccessibilem, creaturae dumtaxat.

Sed quibusdam uidetur ideo recte dici nescire mysterium natiuitatis filii dei sanctus spiritus, quia omnia dicitur scrutari et <qui scrutatur), inquit, \'nescit utique\'. quod ex alio loco debet intellegi; dei enim uerba sunt inter cetera dicentis: ego deus qui scrutor renes et corda, et in psalmo: scrutans, ait, corda et renes deus, et apostolus: qui scrutatur, inquit, corda, scit quid desideret spiritus, quia secundum dei uoluntatem postulat pro sanctis. [*](6 cf. Matth. 11, 27 8 Matth. 11, 27 10 Rom. 8, 9 18 Ioh. 16, 15 15 cf. I Tim. 6, 16 18 cf. I Cor. 2, 10 21 Apoc. 2, 23 (cf. Hier. 17, 10) 22 Ps. 7, 10 23 Rom. 8, 27 ) [*](2 intellegia eate] intellerime P intellegissgs ae M 3 accipit CNFB tuum M totum C (corr.), B 4 dicere illum (corr. iatum) P deum (4 ita rcu.) P agnoscit Jf ignoscis GA 10 sno] sfo M quia si] qaasi N 11 hoc G, (corr.) A 18 creatura X 15 inaccessabilem GA 17 ideo. N 18 aps sfis M 19 scrotator] acrntat P inquiant PG 21 sernto P scratator CFG et «* corda C .23 seratator CF desiderat C )

His exemplis cum scrutari dicitur dei spiritus, non ignorare significatur. \'etiam alta dei\' dicitur scrutari: et quae sunt alta dei, quae dicitur peruidere ? scrutari enim occulta significat penetrare, ut per id nihil ei occultum esse credatur. alta enim dei mysteria interiora sunt dei, quae scrutari a creatura non possunt. nam et secundum dei uoluntatem pro sanctis legitur postulare, quod sancti utique nesciunt,. dicente apostolo: nam quid oremus, sicut oportet, nescimus. igitur alta dei scire et uoluntatem dei non ignorare unum significat. quid enim tam altum mysterium quam uoluntas est dei, quod cognitum est spiritui sancto, ceteris uero incognitum omnibus?

Contuendum etenim est quo modo dictum est, quia nemo scit quidsit in homine nisi spiritus hominis, qui in eo est. spiritum animum significauit, quia nemo scit quid sit in animo hominis nisi animus eius, qui est spiritus. sic et in deo nemo scit quae sunt nisi spiritus dei, hoc est ipse deus.

Qui enim de deo est, non aliud intellegitur esse quam deus est. ideo spiritus dei scit quid in deo est, quia de deo est. nam si cogitationes hominum nemo nouit nisi deus, quanto magis dei secreta et uoluntatem nullus potest cognoscere nisi sit de deo, hoc est idem ipse deus! ipse est enim soli sibi cognitus.

Nam utique in deo non sunt cogitationes. nec enim tractat apud se quid faciat aut quid non faciat deliberans an [*]( 2. 9 cf. I Cor. 2, 10 6 cf. Bom. 8, 27 8 Rom. 8, 26 14 1 Cor. 2, 11 ) [*]( 1 hic M 2 ignorari (corr.) C alto (corr.) C dei] add. lirtnte P 5 misteria interiora (teria int in raa.) C 10 signiflcatar (ur eras.) M mysterium] et mjaticum P 13 quomodo dictum] quomodictum FA quia-signi6cauit om. N quia] quod GA 14 sit] acitPAf 15 animam MCNX 16 animo] anima (corr.) C spiritus] ips N 17 nemo] meo FB 19 qui enim] quid enim quod P 23 ipse idem N est enim] est C enim eat OA 26 aut quid non faciat om. X )

De deo loquitur, qui semper unus et inmutabilis est, sine in filio siue in sancto spiritu. quod enim uult pater, hoc uult et filius, et quod uult filius, eadem uult et sanctus spiritus. quam ob rem aliquando dicitur spiritus dei, aliquando spiritus Christi, quia a deo, inquit, prodit, et: de meo accipiet.

Hinc est unde Iohannes apostolus ait: ex hoc scimus quia deus in nobis manet, de spiritu suo, quem dedit nobis. igitur si spiritu dei manente in nobis deus manere dicitur in nobis, deus significatur esse spiritus dei..

Denique hic est signum credentium, quod sint filii dei, ut, cum hunc accipiunt, dei se filios audeant appellare. nisi enim signum deitatis habuerint, dei filii dici non poterunt; quia enim quis uerus dei filius non est, ut sit totus de toto, sicut et Christus, per adoptionem autem fiunt filii dei, ut accipientes spiritum Christi per ipsum filii dei dicantur, per id quod de deo est quem in se habent spiritum. in filiis enim, quamuis adoptatiui sint, patris tamen ex aliqua parte debet uideri substantia.

In mundo enim quia res inperfectae sunt, adoptati ab hominibus filii nullum pignus, sed solum nomen accipiunt; [*](6 cf. Ioh. 16, 13 9 cf. Matth. 3, 16 etc. 10 cf. Rom. 8, 9 Ioh. 15, 26 Ioh. 16, 15 11 I Ioh. 3, 24 15 cf. Rom. 8, 14. Eph. 4, 30 19 cf. Rom. 8, 23 etc. ) [*]( 1 sunt pr.] non sunt cogitationea nec enim tractat apud se quid faciat aut quid non faciat deliberans an expediat, quia omnia que in deo sunt P (corr.) 3 immotantur C 5 Bubstantiam (eorr.) C 6 est om. X 7 spu 800 NGA 8 sps ses MCX sanctus om. N 10 xfs M qui NFB prodit M cum codd. bibl. d e procedit cet. 11 hic X iohannis CNB 12 Buo om. X 13 nobis pr.] in nobis CNX sps M deus om. M deuB-nobis om. CNX 14 sptl P 16 audeat CN 17 potuerunt PN 21 spiritum] xpm N 22 adoptiui PNX (non F) 28 uideri (d s. l., ei uide in ras.) C 25, fili B nullam M. )

Apostolus noster hanc adsertionem nostram adiuuat dicens: o altitudo diuitiarum et sapientiae et scientiae dei! quam inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae ipsius! quid.est ut, cum alibi dicat scrutabilia esse alta dei, id est secreta, hoc in loco deneget dicens inscrutabilia esse? sed in hoc loco de creatura dixit quia inscrutabilia sunt ei secreta uel iudicia dei; spiritui autem sancto, eo quod omnia dei nouerit, scrutabilia dixit esse cun* cta quae in deo sunt, ut, quod creaturae incognitum est, dei spiritum adserat non ignorare. dei ergo natura negari esse non potest, quae cognitum habet quod a creatura non potest conprehendi.