Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Qua ratione pagani aduersus nos audeant congredi aut fidem nostram inpugnare se putent, absolutum esse non uideo, quippe cum nulla habeant adsertionum suarum documenta, superstitionis suae dicam quam religionis. nam quae cauta non habent proferunt, ut ipsi potius nouarum rerum auctores et defensores habeantur. primo enim in loco deos se adserunt colere, quorum nulla insignia, nulla dant testimonia. illos enim deos appellant, qui se ausi non sunt hoc nomine nuncupare, ut homines deorum auctores habeantur, cum deus auctor debeat esse hominibus; ac per hoc uana et inanis adsertio est. quicquid enim sine deo est, stabile esse non potest. manifesta enim esse quae dico probant libri eorum, in quibus nihil diuinum, nihil deo iubente legitur constitutum, sed singulos uiros propter quas- . dam causas diuersa adserunt instituisse numinum sacrificia, et hos, qui nullius meriti uiderentur, ut quae statuerant digne statuisse probarentur. quando ergo quos deos appellant nihil horum mandasse leguntur, qua auctoritate hi faciunt aut accepto ferri putant, quod non probant mandatum, cum, si etiam mandatum probaretur, examinandum prius fuerat, si [*](ilf.F) [*]( 1 quasi] qua C, (corr.) N 2 quoquo] quo que M quo X 8 furor MCNX (corr. A) damnari (n 8. L; a alt. in ras.) M 5 aduersum GA 6 audiant C 8 assertiooum suarum habeant P 9 magis quam P cauta] cor ita M causta (corr.) N 10 ipso X 11 deus C 12 colore (corr.) M 13 nuncupari OA 14 ut om. CNX 15 esse om. X 16 deum EB non potest manifesta enim esse om. (add. mg.) M manifeatg M 19 diuersas C (corr.), X statuisse P numinum sacrificia et hos qui nullius meriti uiderentur ut quae statuerant digne statuisse om. P nominum CX 20 digna X 21 probarent N 22 quia M, A (corr.), B quia. G hii CNX aut] at GA )

Sed solent ab his exclusi ad elementa confugere dicentes haec se colere, quorum gubernaculis regitur uita humana. a quibus, ut supra, requirimus, si mandatum est aut iussum a deo, quem etiam ipsi magnum et summum fatentur et neglegunt eum. si enim fieri debet, ab illo mandari oportuit, qui auctor eorum dicitur. si autem ab illo mandatum non est, praesumptio est et ad poenam proficiet, non ad praemium, quia ad contumeliam pertinet conditoris, ut contempto domino colantur serui et spreto imperatore adorentur comites. quo modo istud inpunitum erit, quod etiam in hac uita uindicari, et quidem acerbius, uideamus?

Sed forte ab his ipsis elementis dicant mandatum. ostendant alicubi praeceptum, legant aliquando aliquid illos locutos. quod si non ostendunt, qua poena digni sunt, qui auctores praesumptae et confictae religionis deteguntur? libera sunt ex hac impietate elementa. ipsa enim luminaria mundi accusabunt illos aput iudicem deum, quia in hac consilii uanitate minime se auctores ostendunt. similiter et illi, quos, cum constet homines fuisse, deos nuncupant, cum coeperint pro peccatis suis cruciari, in hac parte minime se reos esse defendent in hos crimen hoc retorquentes, quibus cum non mandassent, ut deos illos colere coeperunt.

Igitur quo pudore fidem nostram reprehendendam aut [*](9 cr. Gen. 1, 14-18 )[*](def. F) [*](6 requiremus G, (corr.) A 7 etiam ipai] ipse etiam (ipse corr. A) GA ipsi] ipsum N ipse X 8 fieri] ferri (corr.) N qui] quia C 10 praesumptum P proficient C 13 uita. N 15 ipsis om. M ostendent N 16 locutus CE 18 resumpte C religionis deteguntur libera sunt ex hac impietate om. X deteguntur (eg in ras.) N liberaj etenim add. P 19 ipse M ipso C 20 accusabant NX dominum P 21 ostendent P cum om. X 22 caeperunt C coeperunt (fort. corr.) N 24 hos] hoc X hoc om. N 26 reprehendam (corr.) M )

Porro autem deus noster teste uirtute coli se mandauit et, ut nihil suspicionis relinqueret, legem ipsam honestam et sanctam et, ut deo dignum est, tradidit. nos uero, qui stulti a paganis dicimur, deo nostro non credidimus, nisi nobis satis fecisset testimoniis uirtutum, nec legem eius suscepissemus, si non illam puram et ipsi professioni condignam cognouissemus..

Hinc est unde nihil apud nos in tenebris, nihil occulte geritur. omne enim, quod honestum scitur, publicari non timetur; illud autem, quod turpe et inhonestum est, prohibente pudore non potest publicari. quam ob rem pagani mysteria sua in tenebris celebrant, uel in eo prudentes. erubescunt enim palam inludi; turpia enim, quae illic uice legis aguntur, nolunt manifestari, ne qui. prudentes se dicunt hebetes his uideantur, quos stultos appellant. [*]( 3 Beai. 45, 22 10 cf. Ez. 20, 2 ) [*]( F ) [*]( 1 uirtutem O,.Å (corr.) 2 uident om. CNX ipsius] impiie GA iropius B 3 dicentel EB 4 nudus (corr.) M diceretur P 6 paginis EB 6 inhonestetur; pia MNX honestetur. pia C 7 reuelant P 8 quia] qui a mauult Turner quia lege eua sicut a samardaco inluduntut 0fII. P de ante lege add. CNX suae M sicut om. X 10 coli se mandauitj colis emendauit CNEB 11 et ante legem add. X 12 uero] ergo P 18 nostro om. (add. m2 8. l.) C 15 professione C 17 hic M 19 turbe G (corr.), B 20 publicare M 21 celebrant] celabant P erubescant CX 22 inluditur pia MCNX quae] quia C 23 ne qui] neque qui P neque CX 24 post appellant duo ttersus uacui m P ) [*]( L. P*.-AD(. Quaelł,..łe\'L ) [*](20 )

Sed M forte hinc illis stulti uideamur, quia lex nostra castitatem, misericordiam, continentiam praedicat. apud illos enim hace stulta sunt, quia omnis bonus malo malus est et prudens stulto insensatus est. nam in tantum castitatem exsecrantur, ut etiam cinedis delectentur magisterio eorum subiecti, qui nisi tales fuerint, idonei BOA erant ipsi, si dicendum est,. religioni. propterea enim absciduntur et habitum inmutant, ut de uiris quasi feminae fiant et contra naturam subiecti muliebria patiantur, ut tunc demum apti et digni sint ministri superstitionis illorum. numquid accusari potest huius modi, quem lex facit talem? ideo enim amisso uiri et actu et habitu in mulierem transformatur, ut licenter muliebria patiatur.

Quae ergo putantur esse mysteria, ubi dehonesto inhonestum fit et de incorrupto corruptum, cum hic sit uere cultus reli. gionis, ut de turpibus honestos faciat et de indisciplinatis modestos? quo modo cultores eius aemuli possunt esse bonae uitae, quando mysteria legis eorum sine cinedis celebrari non possunt? si ergo lex eorum his delectatur, peccator erit et stultus quisquis non fuerit tatis. ideoque stultos nos appellant. colentes enim haec turpia prudentes ab his iudicantur, euitantes autem et fugientes stulti. quod quidem callide et astute ab ipsis uidetur aptatum. idcirco enim legi suae adplicant nomen prudentiae, ut contegant reprehensibilia eius, quia, ubi prudentia, reprehensio nulla est. nostram autem legem stultam dicunt, ut prohibeant ab ea. sed sublatis nominibus prudentiae et stultitiae et submota omni inuidia, quam parit defensio ambarum partium, ipsae leges inter se confligant, ut appareat ubi sit prudentia et ubi stultitia. sed praesente signo crucis obmute- [*](def.F) [*](2 continentium M praedicant C 3 quia] qui M 5 dilectentar X 6 si mn. Jf o de mnsj ujderis C nant et contra naturam rabiecti mnliebria om. X 9 rainistri sint P lfr saperstitiones G, (corr.) A modi om. N. 18 ergo] rogo P de om. M 14 uere] aera M (corr.). GA ere EB 16 bonae} bene G bene A (corr) 20 iudicentnr (?) C 21 calide M astude X 22 legis PE M prudentia est P 25 stultitia N 27 partiuro] om. P paratum N legis C 28 prudentiea M prudentiae C obmatescat P obmutiscit M obtumescit X )

Conferamus nunc tenorem legum. pagani deos deasque colere se etiam literis profitentur; et uerum est quod dicunt, quia et masculos colunt et feminas. Ianus enim et Saturnus, Iouis et Mercurius et Apollo et ceteri, item Minerua et Isis. et Frui illa et Uenus et Flora meretrix cum ceteris dii deaeque sunt, sicut historiae tam Graecorum quam Romanorum testantur. Christiani autem, utpote pauperes, quos stultos uocant, unum deum colunt in mysterio, ex quo sunt omnia, nec aliquid, quod ab eo conditum est, uenerantur. ipsum enim solum sufficere sibi et abundare sciunt ad salutem non ignorantes quia. si gloriam et nomen eius aliis deputauerint, offendent eum, quia nullus imperator permittit ut nomine eius tribuni et comites adorentur.

Conferantur nunc leges, ut uideatur ubi sit prudentia: qui creatorem colit aut qui creaturam, qui dominum aut qui seruos? potest fieri ut in aliqua domo praeter unum alius dominus appelletur, ut pagani litteris forensibus instructi, qui sibi prudentes uidentur, in uno mundo ab uno deo condito multos [*]( 13 cf. I Cor. 2, 7. 8, 6 ) [*](it/,F) [*]( 1 quam] quem P quoniam (corr. quem) M quamquam uocant atultura (lIcil. signum cracis), prudentia illa sacra Engelbrecht quem uocat (seu uocant) Btultmn prudentia illa, sacra Twrner etultem P stultum (corr. stoltam [?]) A stnltitiam edd. 2 reprimetar GA enim oao. X 8 exta.] extra X illorum respondere non audent (corr. A audet) X 4 illw) illam OA illam] eam P 6 tenerem OA 7 se ona. X est] esse GA 8 Ianlll] anuB C 9 appollo M, J: (eotT.) Isia] hisis M ipsis C ysis N sis X 10 Frux (idem quod Phryx) illa (= Magna Mater) scripsi frux illa (aut fruilla) PMCX flox illa (atd flurilla) N frixilla (riI in ras.) d di C diis GA 12 a teatantur rursus inc. F utputeil/CAjFJS utputa GA 15 scinnt] sicnt M 16 offendant P offendunt X 17 nnllus] non nullns G B promittit OA 20 qui alt.] oa. M quid C creatorema M deum N (eorr. m2), X 21 domum X 22 appellatur CN appellet FQ nt] et P ) [*]( 20* )

Dehinc considerentur praecepta. lex nostra, quos stultos uocant, antestites et ministros sine crimine sanctos et inreprehensibiles praecipit ordinari; e contra autem paganorum traditio antestites et ministros idoneos sibi esse non posse, nisi . ei uiris transfigurentur in feminas, ut licenter et publice muliebria patiantur et discussis in aqua inhoneste crinibus mollem quassatamque uocem et turpem emittant. quod si publice facerent, ab omni populo lapidarentur. et Cynocefalus ille, qui nutabundus per omnia se circumfert loca quaerens membra adulteri Osiris, uiri Isidis: ecce quibus ministris sine magistris pagani prudentiae sibi nomen adsciscunt, cum . non solum inprudentiae sit, sed et criminis! obscena enim et probrosa diligere funestum est. illud autem quale est, quod in speleo uelatis oculis inluduntur? ne enim horreant turpiter dehonestari se, oculi illis uelantur. alii autem sicut ales alas percutiunt uocem coracis imitantes; alteri uero leonum more fremunt; alii autem ligatis manibus intestinis pullinis proiciuntur super foueas aqua plenas accedente quodam cum gladio et inrumpente intestina supra dicta, qui se liberatorem appellet. [*]( 7 cf. I Tim. 3, 2.10. Tit. 1, 7 ) [*]( 1 acrttorea N aactore. G, (a exp.) A 2 nanonparent G cum inprou. deteg. illnd autem asserere quod pern. pariat] ecce qui se prudentes appellant cum P inproaidi] inproui M 6 nostra lex praecipit P quo C 7 miniatros] add. idoneos X inrepraehensibilis C 8 praecipit] om. P praecepit MG, A (corr.) e] et M, N (COIT. m2) 13 zinocephalua C 14 natabundus C mutabundua GA loco M 15 adnlterio eiria (Byrle GA) PCNX 16 magiatris] magistris puta P magiseris (corr.) C adsoisciunt P adadsciscnnt C, N (corr.), X 17 inprudentiae] non prndentiae CNX 20 oculi illis] ocuillis (eraa. il) M oculis illis X 21 coraces CX imitantes (pr. i eras.) C 22 proicuntur M proiciantur X )

Sunt et cetera inhonestiora. ecce quantis modis turpiter inluduntur, qui se sapientes appellant! sed quia haec in tenebris patiuntur, putant posse nesciri. ista enim omnia, quae a malis et turpibus inuenta et ordinata sunt in occulto, sancta Christiana fides prodidit et detexit. praedicata enim fide considerantes qui audiebant, quid boni et sanctitatis publice promitteretur, contulerunt se ad fidem occulta illa inhonesta et turpia relinquentes et quo modo per ignorantiam inlusi sunt confitentes. tunc enim iam pridem omnes prope in hoc uertebantur errore et idcirco sibi prudentes uidebantur, quia qui reprehenderet non erat. nam quamquam omnes errarent sub uno fallaciae nomine, idolatriae unus quisque tamen iuxta mores suos et conuersationem ordinauit culturam, ut unus error diuersitatem haberet ex turpitudine et conuersatione auctorum. denique sacra, quae Liberi uocant, inhonesta et uanissima sunt et plena furoris; difficile enim inpurus non iracundus est. denique ubique cum Priapo pictus uidetur, cum quo inhoneste uiuebat.

Hoc modo sunt et cetera sacra eorum; sed, ut posteri his inuentionibus caperentur, subtilitate et astutia factum est satanae. quamquam non sine consilio illius ista inuenta sunt, inuentis tamen singulis aspersit quaedam praestigia, per quae inliceret homines ad errorem, et sic factum est ut per traducem antiquitatis commendaretur fallacia et excusaretur turpis inuentio. per consuetudinem enim coepit turpe non uideri, quod turpe erat nam cum dehonestantur aliqui, primo erubescunt; postea uero blandiente consuetudine recedit pudor mutata fronte, praeterea si multos uideat tales. nam quaestus [*](2 sapieotes] pientes (corr. m. rec.) M sapiens (corr. m2) N 4 inordinata M occulta (corr.) N 7 se] sed (corr.) N 8 sint PAB 9 iam om. (add. s; l.) M ojnnea] porro omnes P 10 prudentes sibi GA 13 ordinaait-connersatione om. (add. mg.) C 14 ex om. P et om. N 16 fu*roris M impuris M 19 capirentor M astnta N 20 ipsius (corr.) N 23 antiquitatis] aut parcatis P antiquitates C (corr.), NFB 25 erubescant M (corr.). CNX 27 praeterea si idem quod praesertim cum mutata fronte praeterea, si interpungere mauult Tumer nam quaeetus] namque estus N quam questus X )

Si ergo porro iam pridem propter hoc prudentes sibi uidebantur, quia, cui foeda inuentio haec displiceret, non erat, nunc, quia dei misericordia inlustratum est genus humanum et declaratum crimen esse quod pro lege cedebat, stultum autem quod putabatur prudenter inuentum, uel ab hac appellatione cessare deberent permanere uolentes in detecto crimine, cognoscentes nomen sapientiae a se alienum esse.

Sed ut addant ad cumulum confessionis suae, in stultitia deprehensi fatuos uocant, a quibus conuincuntur. sed fidem nostram et posteritatem accusant, in praeceptis autem non negant nihil posse reprehendi. qui fidem nostram accusant, non magis contra nos, sed contra auctorem nostrum suscipiunt nos enim stultos, qui quasi rei fatuae fidem dederimus, illum autem mendacem et circumuentorem nec non et malitiosum pronuntiant, qui fidem traderet, per quam deciperentur credentes. igitur prius non nos stulte credidisse probemus, deinde causam acturi auctoris.

Cum in errore degeremus, in quo nunc manent pagani, nullis uirtutum signis adtracti, sed nudis uerbis quae sacra uocant percepimus prodesse putantes, non quod diuinitas commendarat, sed quod uetus consuetudo tradiderat, in qua [*](17 cf. I lob. 5, 10 ) [*](1 hii C (corr.), NX. 2 dehonesta*** (add. ta 8. I. m. rec.) M dehonestate C 4 porro iam] iam P iam porro CX 5 intentio P inuentio est (est eras.) C 6 dei] d M 7 declaratamo (o corr. a) M 9 -berent permanere noleates in detecto crimine om. (add. mg.) M nolentes P, cui assmtitur Engelbreckt 10 ne (ertu.) cognoseentes M 11 confnsionis P 12 conninctua (corr. m. rec. [?]) M 14 poaai C poue. N 15 auctoritatem nostram C 16 dederemna (dede eraa.) M 18 quia C 20 acturi] aotori (eras.) M auctori (?) (eorr. aatori) N anetorie] anctores <? (covr.), A 21 in pr. om. CNX detejferemns GA 28 percipimuB CNX prod esee P prodisse C diuitas (corr. m. rec.) M 24 commendaret P commendauerat CNX sed quod netns consuetudo tradiderat om. (add. mg.) 14 nentni C, N (corr.), X )

Nunc quando stulti fuimus iudicetur: cum nudis uerbis credidimus, aut cum rebus ? sine dubio enim res ante uerba sunt, quippe cum ad res significandas inuenta sint si ergo traditioni humanae nulla suadente uirtute, quae ad inludendas mentes hominum inuenta est, fidem dedimus, quanto magis huic, quam diuinam et deificam omnia signa, quae deum inuocant, contestantur! nonne digne stulti iudicaremur, si uirtutibus non crederemus, qui sermonibus credideramus ? nonne rationabiliter inprouidi et inconsulti notaremur, si aduocantem spem non sequeremur, qui desperationi fueramus obnoxii ?

\'Sed\', aiunt e contra, \'stultum est quod creditur; non enim ratione subsistit deum habere filium neque emortua et dissoluta corpora rursus reparari ad uitam). omnes philosofi et sectarum inuentores diuersis disputationibus inuicem se confoderunt, nullus ad alterum transiens, quia unus quisque in quo imbutus fuerat permanebat per id quod enim uerba contradictioni obnoxia sunt, nullus alterum superabat; non enim erat [*](19 cf. Rom. 4, 19 ) [*](1 non om. N 2 ognoaimm (corr.f) M prodiis« (corr.) C omnibas 0, (corr.) d 5 excitatus (corr. tn. rec.) M 6 demonia eiecta ei qao nato ocnloa rwtitateB hoc ordim P daemonia N 8 fnimaa tulti P nidia (corr.) N 10 aint] tont P, C (corr.) 18 deifititm M demificam (DOrY.) C indicant P 15 credideramus] orlderanoB CN nonne] non C 17 eramns P 19 mortua C et moitaa N 80 deeoluta C, (ex desolata) A, X 21 confaderunt M 23 contradietlonia NX 24 obnosia-contradictionibne om. (add. mg.) C superabat alterum OA enim om. (add. mM forie) C )

Hinc factum est ut dei prouidentia, cuius sensus inuestigari non potest, praedicationi suae uirtutem adiungeret, ut ueritas praedicationis uirtutis testimonio probaretur, ut, qui uerbis contradicere parati erant, uidentes uirtutem contradicere non auderent. quae enim maior poterit esse testificatio ueritatis, quam est operatio uirtutis?

Si quis autem opera uirtutum deneget accusans scripturas, quo modo poterit stultam fidem nostram dicere denegans scripturas? ubi enim scriptum est de Christo quod filius dei credendus est, eodem loco uirtus testis inuenitur. et si cui absurdum uidetur legenti Christum dei filium cruci fixum, reuoluat et inueniet resurrexisse eum a mortuis et intellegat non otiose eum mortuum este neque inuitum, qui potuit resurgere, sed esse mysterium. quicumque ergo est ille, aut tacebit de cruce - quia, si dixerit stultam crucem, non poterit dicere stultam resurrectionem; excusat enim resurrectio crucem — aut, si locutus fuerit de cruce, non poterit negare prouidentiam esse in ea, quam uidet testimonio resurrectionis firmari; aut.utrumque enim accipitur aut utrumque refellitur, ut, qui non defendet, nec audeat accusare.,