Expositio Psalmi CXVIII

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Quinta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 62). Petschenig, Michael, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.

Sequitur uersus octauus: omnis consum m ation n i s uidi fomnis, amplificum mandatum tuum ualde. non possumus in omnibus uim Graeci sermonis exprimere; maior in Graeco plerumque uis et pompa sermonis est. rfkog dicitur Graece quod nos Latine et finem dicimus et consummationem; rO.o; autem et consummation\'s ipsius fin\'s est, sicut finis legis [*]( 1 cf. Luc. 15, 7 15 Ps. 40, 2 19*Ps. 118, 96 24 Rom. 10, 4 ) [*](def. A) [*]( 1 peccatores Rml conuersione peccatoris 31 2 uidit Mm2R 3 iusti ut dedncerent Oav peccatores ut perderent cet. uidit Mm2 5 uoluerit 0 inquid PmlRml 6 adque Pml ex pectore (peccatore Rml) fidem om.Ov torquere Rml mihi om.N 7 pupillij minoris OM 9 me post perderent tr.N cogitetione NTot 10 a OPm2v,nn.eet.a 11 taorum om.& 12 intellegi Pml 13 illi utique 0 14 intellectus nudus GM quemj sine quo PR 15 testantur] secuntur N16 super pauperemj super egenum et pauperem Na 19 uersus om.NP octauusj VIII GNOPR 20 amplificum] amplum 0 latum P ualde] add. aliter amplificum mandatuum (sic) nalde P 21 in om NPml 23 pr. et eras. M, om.N alt. etj ad Nml ant Nm2 24 est finisO est legis 0 )

278

est Christus ad iustitiam omni credenti. habes scriptum: ecce ego uobiscum sum usque ad consummationem saeculi. consummatio ergo saeculi finis saeculi est, finis autem omnium Christus. consummationes autem multae. est consummatio, quando et resurrectio ad salutem; consummatum quoque opus dicitur perfectum opus; consummata malitia dicitur, id est plena, cui nihil desit ad studium et artem nocendi; est consummatio hominis et multae consummationes, donec ad perfectum ueniat.

Legimus ergo et consummationem saeculi, legimus et finem. de consummatione saeculi supra posuimus exemplum, quam sequitur resurrectio; sicut enim i m in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes uiuificabuntur. post resurrectionem consummatio, unusquisque autem in suo ordine; primitiae Christus, deinde hi qui sunt Christi, qui in aduentum eius crediderunt, deinde finis, cum tradiderit regnum deo et patri, dum euacuauerit omnem principatum et potestatem. ergo consummationem saeculi sequitur finis iuxta apostolum; unde colligitur, quod sequatur finis omnem consummationem.

Mundus in maligno positus est, ut dixit Iohannes. ergo et saeculum in maligno est, mundus plenus peccati. consummauerat malitiam suam mundus, sicut consummauerat Saul, cuius uidens consummatam malitiam Ionathan filius in Dauid prophetam eidem nuntiauit, ut declinaret et fugeret. est ergo consummatio malitiae consummatio peccatorum. uenit agnus

dei qui tollit peccatum mundi aui est Christus Iesus, finis legis, principium et finis et remissio peccatorum. hunc [*]( 2 Matth. 28,20 12*1 Cor. 15,22—24 22 I Ioh. 5,19 25 cf. I Reg. 2U 27 loh. 1, 29 29 cf. Rom. 10, 4. Apoc. 1, 8. Enh. 1. 7 ) [*](deftA) [*]( 2 sum] add. omnibus diebus a 4 Christus] add. est M alt. autem om-P 5 et om.GMOv resurrectio] add. est GOv 9 ueniant N perueniat OR 10 pr. et om.N alt. legimus om.O 14 commutatio Ma 16 hii GMOPml his R ii v 18 dum] cum MNOab 23 et om.R 25 malitiam consummatam 0 malitiam] pergitA ionatham 0 Ionathas av in om.AR 26 prophetae AR (-ae in ras ) idem A 27 uenit-29 peccatorum om.N 28 tulit OMPTav peecata AmlGMTa )

279
finem consummationis propheta uidit in spiritu, qui consummatum saeculi aboleret errorem, uidit sanguine eius diuersa omnium peccata mundari. bene ergo dixit: omnis consummationis uidi finem, hoc est: uidi consummati adulterii remissorem, uidi consummatae luxuriae atque lasciuiae, consummatae crudelitatis atque saeuitiae, omnis postremo flagitii per crucem suam delicta donantem.