Expositio Evangelii secundum Lucan

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Quarta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.4). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

et ideo quasi perfecto in omnibus, [*]( F ) quem caro iam reuocare non posset a gloria passionis, corona decernitur. cum esses inquit iunior, cingebas te et ambulabas ubi uolebas; cum autem senueris, extendes manus tuas et alius te praecinget et ducet [*]( 2 et 9 lob. 21, 16 8 I Cor. 13, 13 15 Ioh. 2I, 17 20 Iob. 21. 18 ) [*]( 1 nobis post uicarium tramp. M 2 hab M tu] et tn ΕγΤ 3 domine om. X dicite (e del.) P 4 ad tempus ad tempus P (alt. del.) L 5 effectum (a 8. e pr.) M 6 post est add. enim PCL de se] desset M 7 confitetur M ex omnibus om. Gγ ex omnibi M 9 cum dominus] rursum ΕγΤ cum G 10 responderit ed. Rom. 11 dilectione M habere (ere in ras.) P auimi habere I 12 aestus ΕγΤ 13 ardorem P (m exp.) π (ê ex is) cet. 14 fraglantiam Pm1 (flagrantiam Pm3) flagrantia αΟFV 15 interrogabit M 16 et iam] om. 0, enim α 17 iubetur (tur in ras.) P 18 gubernanter P (-nator m2) L gubernarit M 19 iam] Ł M posa M ad gloriam M passiones (-is m3) P 20 esse M 21 extendas (e 8. a m3) P extende M 22 pcingit MX ducit MX )

525
quo tu non uis. bona senectus, non uitae longaeuitate inbecilla ad usum, sed maturitate uirtutis ad martyrium praeparata; quae lasciuiam corporalium reprimat uoluptatum nec [*]( 1548 A ) indulgeat cupiditatibus, dulcia quaeque declinet, speciosa non adpetat; caro enim concupiscit aduersum spiritum et transuersarios tramites gradiendi qua uelit diuersarum sibi inuenit uoluptatum. bona uero mentis senectus, quae non id quod suaue corpori, sed quod menti utile putat eligit nec uoluntario corporis capitur appetitu, sed repugnanti moderamine quasi inuita reuocatur.

ergo et Petrus etsi paratus erat [*]( B ) animo subire martyrium, tamen ubi periculum aduenit, constantiam mentis inflexit; capit enim nos suauitate sui caelestis usus muneris. nam quis martyrium non eligeret, si libenter mori posset? ergo et Petrus uidetur nolle, sed parat uincere. et quid mirum si Petrus nolit, cum dominus dicat: pater, si fieri potest, transfer a me calicem hunc; uerum tamen non mea uoluntas, sed tua fiat? denique post temtationem praesumtionis suae Petrus iam non audet [*]( c ) uoluntatis perseuerantiam polliceri, sed quasi ad solacium sui consortium quaerit alterius.

Tot igitur adducti uirtutis exemplis Petrum credimus nOli potuisse dubitare. Iohannem quoque credidisse manifestum [*]( 5 Galat. 5, 17 7 cf. Sap. 4, 8 10 Lnc. 22, 33 15 Mattll. 26, 39 20 Ioh. 20, 3 22 Ioh. 21, 7 ; 20, 8 ) [*]( 1 quod M non tu PL longaęuitaęte P longae uitae X longaeuae X longinquitate C 2 praeparatę M 4 quoque X 5 aduersus EтLT 6 trasmites (s pro eras.) P tramitem M gradienti quae nellet X 8 corporis Y (s eras.) eet. menti FV mentis eet. (sed ... corporis om. π) eligit m3 P m2 EY elegit ml PEY eet. nec] non PL 9 uoluptario CG et P m2 uoluptaria Pm1L repugnandi C patitur MX adpetitu (u in ras.) Y adpetitus P (s exp.) MFLO 11 martyrio M 13 non] e (e in ras.) nobis (non extra u, m2) P nobis L eligerint M elegeret Gm1 X elegerit E m2 eligerit E m1 γ T 14 possit ErMT Hollet et postea uineeret M (sic saepius) pura M 15 pater] dnê X 17 post est actionem (est expo et a. m3 iactationem) P potest actionem L 19 pollicere X 21 adductis αМ )

526
est, cum saluatorem uideret; qui iam tunc credidit posteaquam [*](24,5) uacuum corporis uidit sepulchrum. cur ergo Lucas inducit [*]( 37 sq. ) fuisse turbatos? primo omnium quia paucorum opinionem sententia maioris partis includit, deinde quia etsi Petrus de [*]( D ) resurrectione crediderat, turbari tamen potuit, cum uideret quod se dominus cum corpore et in ea quae uestibulis obseratis et constructis erant saepta parietibus inprouisus infunderet. Lucas ergo historice singula prosecutus est; ille [*](24,45) finem spectauit, hic seriem. nam utique dicendo: tunc aperuit illis sensum, ut intellegerent ea quae scripta sunt etiam ipse discipulos credidisse profitetur.

Spiritum autem sanctum uel illis undecim quasi perfectioribus [*]( E ) insufflauit et reliquis postea tribuendum esse promittit uel [*](24,49) isdem ibi insufflauit, hic spopondit. nec uidetur esse contrarium, cum diuisi ones sint gratiarum; alii enim datur sermo sapientiae, alii sermo scientiae secundum eundem spiritum, alteri fides in eodem spiritu, alii gratia curationum, alii genera linguarum. ergo aliam insufflauit ibi operationem, hic aliam pollicetur; ibi enim remittendorum gratia tributa est peccatorum, quod esse uidetur augustius, et ideo insufflator a Christo, ut credas spiritum [*](1344 A ) Christi et credas de deo spiritum; deus enim solus peccata dimittit. Lucas autem linguarum gratiam describit effusam. [*]( 6 loh. 20, 19 12 lob. 20, 21 sq. Euseb. Quaest. euang. 294. 4 (302. 7 et 3;)) 15 1 Cor. 12, 4. 8-10 19 lob. 20, 23 23 Act. 2, 4 ) [*]( 1 cam1 dum X tunc] tum X credidit (i pr. ex e m3) P 2 lacus M 4 sententiam ΜΧχ maiores (-is m3) P 5 poterat X 6 et om. MLπχ 7 constructi erat secta M 8 ergoJ uero X storice M prosecutus αCΜπχ prosequutus FO et (qu" ex cu) V persecutus PL 9 spectauit Gelenius eIpectauit libri 10 illi M 11 discipulus a et (corr. m2) GM 12 XI PL 13 et] in X 14 hisdem P spondit MXX uideretur P (re exp.) L 15 gratiarum sint X alii enim sermo scientiae X (enim del. G) 17 alteri] alii ed. Rom. alii] alteri X 19 alteram M 20 gratiam (m exp.) P 21 angustus P (m3 angustius) αL angustius V (s. m2 l sugustius) cet. inflsufflatur (ft pro del.) P 22 deoj dni M solum peccatum M 23 gratia describuit diffusam M discribit X )

527
denique ibi habes : accipite spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata, remissa erunt. at uero in actibus apostolorum sic habes: et repleti sunt omnes spiritu sancto et coeperunt loqui uariis linguis quomodo spiritus dabat eloqui his.