Explanatio Psalmorum XII

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Sexta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 64). Petschenig, Michael, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1919

Et ideo addidit propheta: iuuenis fui et senui. sic Latini; aliqui autem iuxta Graecos habent: iuuenis fui; etenim senui et non uidi iustum derelictum nec semen eius quaer ens panem. simpliciter qui uult intellegere, patet sensus, quod uitae suae tempore Dauid non uiderit iustum derelictum. sed hoc et breuis temporis est et incredibile; siquidem multos uidemus in saeculo iustos ab hominibus derelinqui, quando eos aliqui potentium persecuntur, et nullus ad eos audet accedere, cum se [*]( 2 cf. Gen. 25, 22-26. 27, 36. Os. 12,3 5 cf. Hier. 1,5 6 cf. Luc. 1, 41 15 Ioh. 1, 23. cf. Esai. 40, 3 17 *Esai. 40, 3 22 . 23 *Ps. 36, 25 ) [*]( 4 sermonis Bml 5 ieremias Bfi iheremias C 6 ioannes BE(av) 7 exsiliens Ev 9 ad coronam est A 12 terras fJ 15 ysaias CD 19 istos fJav adhletas B adlethas C 21 relinquet BC 22 alt. et] add. enim Bml 23 aliqui autem sic latini B tr. 29 omnibus Bml 30 persequuntur av )

115
in timore aut iniuria uiderit constitutos.

unde lob dicit: fratres mei discesserunt, agnouerunt extraneos magis quam me; amici mei inmisericordes facti sunt et qui me nouerant obliti sunt nomen meum. Dauid quoque non solum destitutum, sed etiam inpugnatum se ab amicis et proximis clamat: amici, inquit, mei et proximi mei aduersum me appropinquauerunt. ergo si in hoc saeculo repperiuntur iusti derelicti, quomodo sibi contraria dixit Dauid, nisi intellegas quod iustus, etsi in saeculo derelinquitur, a domino tamen non derelinquitur?

neque enim Iob, cum esset in stercore, a domino derelictus est, quem in angelorum concilio dominus lpae sua uoce laudabat, quem temptari passus est ut coronaret; temptationem autem in corpus dedit, in animam denegauit. nec derelictus Dauid, cui regnum dedit, ut populo imperaret electo, quem parricidalibus proeliis appetitum, regni sui depulsum finibus, uictoriae iure restituit.

ipsi quoque Iacob , Helias et Heliseus et Iohannes Baptista et ceteri, qui in caprinis pellibus circumeuntes errabant in solitudinibus et montibus et speluncis et foueis terrae, licet ludibria multa et acerba supplicia tolerasse uideantur, tamen non derelicti sunt. siquidem cum fratrem fugeret Iacob et per deserta incomitatus erraret, obdormiuit et surgens uidit ibi multitudinem caelestis militiae et ait: hic locus uocatur castra angelorum. non satis fuit castrum uocare, sed castra, quae tantae multitudini conuenirent.

uides ergo quia solum se putabat et castra eum caelestis exercitus sequebantur, sicut et patres nostros Moysi tempore, ne in deserto sitirent, petra, ut scriptum est, sequebatur. nam cum in Exodo legerimus, quod sitiente populo percussit Moyses uirga petram et aqua fluxit et bibit populus dei, iterum in Leuitico [*]( 2 *Hiob 19,13-14 6 Ps. 37,12 11 cf. Hiob 2, 8 17 cf. Hebr.11, 37—38 23 *Gen. 32, 2 28 cf. Ex. 17, 5—6 ) [*]( 1 aut] r.łld. in fiav 2 dicesserunt F 6 inimicis AB 8 saeculo hoc BCE reperiuntur CDFav 12 consilio a, cf. Explan. ps. 37, cap. 21 15 impetraret Bml paricidalibus B 17 helyas CF elias E (v) eliseus A helyseus C ioannes BE 18 circueuntes DF 19 acerua B 20 tollerasse AF 21 incommitatus A 26 moisi A Moysis v 28 Moyses] adi1. de BCfia 29 aquas F ) [*]( 8* )

116
legerimus uel in Numeris, quod rursus Moyses tetigerit petram uirga et scaturiuerit aqua patribus ad bibendum, praeclare apostolus hoc interpretatus est dicens: bibebant autem de consequenti eos petra, petra autem erat Christus.

illos igitur querulos, illos murmurantes, illos praeuaricantes tamen non deserebat dominus, sed sequebatur. quid de Helia et Heliseo dicam, quibus per deserta gradientibus equi de caelo et igneus currus occurrit? quomodo derelictus Helias, qui est inuitatus a Christo? quomodo derelictus in terris, qui raptus ad caelum ? quomodo egens et nudus et inanis, qui geminati spiritus hereditatem discipulo dereliquit, ut una melotide heres donatus fluuios sisteret, Iordanem reuocaret in fontem, regum exercitus pasceret in deserto et potum sitientibus ministraret?

ad eius arbitrium de caelo profluebant pocula, in terris mortui resurgebant. quomodo erectus est Heliseus, qui cum Syrorum uallatus esset exercitu, ut captiuus raperetur ad regem, dicente Giezi seruo: domine, quid faciemus? ait: noli timere, quoniam nobiscum plures sunt quam cum illis. et dixit: domine, aperioculos eius ut uideat? et aperti sunt oculi illius

et uidit montem et omnia in circuitu equis innumeris et caelestibus repleta legionibus . Paulus quoque, qui dixit periculis in mari, periculis in deserto se esse iactatum, tamen ipse testificatus est dicens: si deus pro nobis, quis contra nos? ergo ille sic derelictus et destitutus ab hominibus apud deum abundat et profluit. nam et Helias destitutus erat ita, ut diceret: domine, accipe animam meam, et tamen uigebat apud deum, ut ipsis esset regibus uirtute terribilis. [*]( 1 cf. Num. 20, 8—11 3 *I Cor. 10,4 7.9 cf. IV Reg. 2,11 8 cf. Matth. 17, 3 10 cf. IV Reg. 2, 9-14. 3, 8 sqq. 4, 32 sqq. 16 *IV Reg. 6, 15-17 21 cf. II Cor. 11, 26 23 Rom. 8, 31 25 *1II Reg. 19, 4 ) [*]( 4 eos om. BCmlp 5 inmurmurantes B 6 dominus] add. iesus {J helya CDF Elia v eliseo AD elyseo C Elisaeo v 7 serta F 8 helyas CDF elias E (v) est om. BO{J 9 egenus Cv 11 dereliquid BC 12 reg*um B 14 est om. fia 15 elyseus C Elisaeus v sirorum Aml ut] et F 17 plures nobiscum DEm\'lFav nobiscum sunt plures Eml 18 domine om. BCml 19 illius] eius BCv 24 ille si ACv sic (si B) ille B{J (sic in ras. F) a habundat aDF 25 elias BE (v) helyas CDF )

117