Explanatio Psalmorum XII

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Sexta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 64). Petschenig, Michael, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1919

sed tu, qui nosti quia gentes non eo usque pro nihilo habuit deus noster, ut et Abrahae dixerit: benedicentur in te omnes gentes per Dauid locutus sit ad filium dicens: dabo tibi gentes hereditatem tuam et infra: omnes gentes seruient ei, qui legisti quia optulit filium suum pro omni gente, ut saluos faceret peccatores, debes hoc loco uim diuinae sententiae considerare.

contemplatione etenim creaturarum caelestium quae multae sunt, sicut [*]( 2 Sap. 1,13 4 cf. Gen. 1, 27 14 cf. Matth. 10, 29-30 16 *Esai. 40.15 21 *Gen. 12, 3. 23 Ps. 2, 8 24 Ps. 71, 11 25 cf. Rom. 8, 32 ) [*]( 2 et om. DF dixit] ait fiav 3 in] de fł uiuorum] mortuorum BC 4 incorruptione Cm2 G terreni] tepleni B tre pleni (s. scr. tn2 uel terreni) C morte pleni ft el mg. a 11 uirtutis] add. non Bm2 12 amittit BC 13 nec fł 14 sine] sint BmlCml 16 ysavam C ysaiam DF isaiam E (u) si (El) B (teste b) Cml sic cet. av 17 extimatae « 19 gentes sic — om. DF sic — om. Ea periit B 21 habraae A habrahe B 22 per] super 1-1 loqnntus a 23 sit] est BC 24 qui legisti om. v 25 optnlit] add. deus !lal\' )

42
caeli, quod multipliciter maius quam terra est, ut a plerisque punctum comparatione caeli terra sit aestimata, angelorum, archangelorum, principatuum et potestatum, thronorum, dominationum, milium et decem milium et innumerabilium milium, contemplatione

ergo horum gentes ut stillicidium de urceo aestimatae sunt, cuius est omnis plenitudo. ex illa igitur plenitudine caelesti tamquam gutta cadens aestimatae sunt gentes. quomodo enim poterant maximae uideri, cum ipsa terra, in qua sunt gentes, minima mundi portio sit et omnium, quae operatus est deus, tamquam staterae exigua inclinatio gentes sint? simul cognosce per hanc stateram omnia deum cum iustitia condidisse et in ipsis gentibus inesse quiddam naturaliter, in quo iustitiae uideretur uel exiguum esse momentum, et sputum ipsum tamquam ex uniuersitate totius corporis interiorem existere portionem.

Magis ergo hic misericordia praedicatur, quoniam, qui uenit quaerere quod perierat, nec stillicidium illud quasi uile contempsit et alleuauit momentum staterae et sputo illi substantiam boni corporis donare dignatus est, id est: gentes omnes in unum corpus ecclesiae congregare. inter gentes autem et Israel annumerari potest nequaquam expers diuinae eius iustitiae, quia ipse Moyses dixit de Israel:

ecce populus sapiens et disciplinae tenax gens magna. et scias, quia supra meritum nostrum dei bonitas redundauit, apostolus hunc propheticum locum interpretatus ait: conclusit deus omnia in incredulitate, ut omnium misereatur, et subiunxit: o altitudo diuitiarum sapientiae et scientiae dei! quam inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae eius! quis enim cognouit [*]( 15 cf. Matth. 18, 11 21 *Deut. 4,6 24 *Rom. 11, 32-35 ) [*]( 1 celum Cfi (v) quod] qui BCml 2 existimata a 3 et om. BCfiav potestatum om. b 6 plenitudine om. fJ 7 gentes sunt B 14 exsistere BEF 15 praedicatur om. DF lfi ne B 17 pr. et] sed fJa sputo] spuit (s. 1. m2 aliter sputo A) ABml spuit cum Bm2C 18 donans (iav id est in ras. C, om. cet. av omnes gentes fJav 19 congregare a congregari codd. v nequaquam anumerari (sic) potest C 20 eius om. fi 24 omnia deus DF 25 subiuncxitA 26 diuitiarum om. F )

43
oensum domini? aut quis consiliarius eius fuit? aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei? hunc autem locum praemittens propheta ait: s i omnes gentes ut stillicidium de urceo aestimatae sunt et reliqua, ut agnoscas intellectum istum cum interpretatione apostolica conuenire.