Explanatio Psalmorum XII
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Sexta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 64). Petschenig, Michael, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1919
Sicut illi ergo in temptationibus grauissimis fuerunt, ita multis temptationibus se saluator noster obiecit, ut nulla temptationis nostrae certamina praeteriret. plantatus ergo recte dicitur secus decursus horum fluminum, non in ipsis decursibus, ut finitimum, non demersum intellegas. fuit illi congressio prima carnis et sanguinis. denique ait:pater, transfer a me calicem istum; sed non quod ego uolo sed quod tu uis. [*]( 2*Hier. 2,18 3 cf. Gen. 2,11-14 13 sqq.] cf. Ps. 136, 1-2 16 sq.] cf. IV Reg. 17-18. 24 26*Marc. 14,36 ) [*]( 2 hyeremias B ieremias E (v) iheremias DF 3 gyon DF gion E tygris fJ(a) 4 euf (-ph-B) raten « babilonia ABml babiloniam CDF intendens ABml physon fJ 5 oris dicitur fiav circuiens BCfi 6 euilath C (av) et aurum om. BC 7 prasinus BCftv prasius a os] omnes fJ commutanturfJ ut] cum$10 mentemque DF 12 ut captiui a adducti v, add. etiam Fml 14 et om. BC 15 deposuerunt DF 16 tollerarunt Aml 21 ita] add. in BCml 22 noster om. {J 25 dimersum ACfi )
Quadripertitum autem nobis certamen esse etiam apostolus conprehendit dicens quia non est nobisluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus principatus et potestates, aduersus mundi huius rectores et tenebrarum, aduersus spiritalia nequitiae quae sunt in caelestibus. hi sunt fluuii qui de paradiso exeunt.
unde puto quod is, qui in paradisum gestit redire, hos debeat transire decursus aquarum. quod non otiose expressit idem ipse sanctus propheta, demonstrans quod is, qui temptationes omnes subierit, deberi sibi iam paradisi requiem (speret). itaque sic ait: decursus aquarum descenderunt oculi mei.
sicut enim romphaea est in ingressu paradisi ignea, ut qui redit per ignem reuertatur, urat peccata sua, probet aurum suum, ita qui redit per hos decursus redit, meritoque dicunt sancti: transiuimus per ignem et a q u a m. de istis decursibus et Esaias dicit: si ran sea s per aquam, flumina non te concludent. quae flumina ? audi dicentem Dauid de his qui festinabant ad paradisum: [*]( 1 cf. Matth. 4, 8-9 3 cf. Eph. 6, 12 6*Marc. 15, 32 10*Eph. 6,12 19*Ps. 118,136 20 cf. Gen. 3,24 23 Ps. 65,12 24 *Esai. 43,2 ) [*]( 3 gion D gyon EF physon ACp 6 defendebant BC (s. scr. uel deferebant) {J aduersum Em2 8 tygrin E tigrim DF (v) eufraten aDFmZ eufratem Fml Euphratem v 9 quadrupertitum F 10 nobis non est Fml luctu. (ia 13 et om. Cv 14 hifJ 17 item ABmlCm2 iste flai 18 quod is] quod BCmlfia quod his Cm2 his v subierit scripsi subiret A subirent BCv subegerit {Ja sibi deberi C 19 speret add. a, om. codd. v 20 rumphea Cft 21 uret A 24 ysayas C ysaias [i ait fi 25 non om. BC, post te s. I. add. C 26 de his om. BC iis Aa hiis E festinabat « festinant fJ ) [*]( LXIV. Ambros. pars 6. Fetachenig. ) [*]( 3 )
Nonnulli de istis quattuor temptationibus etiam illud accipiunt: super aspidem et basiliscum ambulabis et conculcabis leonem et draconem, ut ambulauerit in incarnatione, conculcauerit in passione uel in traditione regni conculcet, quod patri tradet, cum omnem euacuauerit principatum. pulchre autem Aquilas to [xercmefpvTevfievov dixit, hoc est transplantatum, eo quod primo sit plantatus in uirgine, postea transplantatus in paradisum, sicut dixit ad latronem: amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso.
Hoc lignum igitur fructum dabit in tempore suo. ligna terrena fructum non dare, sed ferre dicuntur, sed lignum uitae ac sapientiae dat fructum, hoc est largitur et donat. rursus illud occurrit: \'si lignum est sapientiae, cur in tempore dabit et non semper?\', ne forte graue sit nobis hoc sentire de Christo. sed tu, qui legisti, quia dispensatorem fidelem et prudentem constituet dominus supra familiam suam, ut det illis in tempore tritici men-
suram — in tempore utique, non semper —, turbari utique non debes. potest sapientia semper fructum dare, sed, quia sapientia est, debet sapienter dare, dispensare prudenter, si quando nos plenam mensuram aut mereamur aut possimus accipere. sicut hic extremum tempus fructum, ita et illic dabit fructum bonum indigentibus, ut resurrectionis eius consortium capere ac seruare possimus. nunc non possumus, in uitioso saeculo non sustinemus; hic [*](1 Ps. 123, 5 4 Ps. 90, 13 7 cf. I Cor. 15,24 8 Aquilas Ps. 1, 3 11 Luc. 23, 43 12 cf. Ps. 1,3 17 cf. Luc. 12, 42 ) [*]( 2 intollerabilem AB 3 Quamuis nonnulli {lav quartuor A quatuor Cfiav 6 conculcauerit om. (l 8 pulcre C aquila A{l(v) TOMETATO- 0YTE CMENON {J} sic Lalinis hit. expressum in eel., nisi quod mera pro meta BC 9 plantatum av 10 tiansplantatum v 11 amen bis BCfiav 16 hoc om. a tu qui] itaque f3 17 constituit F 18 super BC 19 in tempore om. @ pr. utique] et quare /3 21 est om. [t prudentèr] add. tunc debet semper dare fla si om. {Ja 22 aut mereamur om. v aut mer. aut om. {la possumus a 23 bonis {Ja indigentibus scripsi in gentibus av indesinentibus {Ja 24 capere] mereamur /3 25 in uitioso scripsi odioso a in hoc {la; cf. pag. 54, 6—7 adnot.. )