De Iacob
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.
Dicant nunc aliqui. non beatum Iacob, cum in ipsis mortis [*]( E ) esset diebus, qui paene plura cum deo quam cum hominibus alloquia miscebat, non beatum, cum oculi eius grauarentur in senectute et non posset uidere; uidetur enim quibusdam caecitas esse grauis aerumna calamitatis. sed tunc quoque beatus Iacob, quia discernebat spiritu quos oculis discernere aspectuque non poterat. uidebat futura, qui aestimabatur non [*]( F ) uidere praesentia. denique errauit et ipse Ioseph, ut, cum ad dexteram eius adplicasset filium suum seniorem et ad sinistram ipsius, hoc est Iacob, adplicasset filium iuniorem, ut aetatis ordo benedictionis ordinem reseruaret, extenderet Iacob dexteram super nepotem iuniorem et sinistram super seniorem nepotem et uolenti filio patriam dexteram supra Manassen seniorem conuertere responderet: scio, fili, scio: et hic erit in populum et hic exaltabitur; sed frater eius iunior [*]( 472 A ) maior illo erit. et* causam praelationis adiuncxit dicens: semen eius erit multitudo gentium. adeo melius inpedito licet corporis aspectu uidebat, ut uidentem doceret errasse. quis enim melius uidet quam qui uidet Christum? aut quis potest dicere oculis inpeditum eum qui uidebat in Christo ecclesiam refulgentem ? nonne igitur clarum est quod debilitas beatitudinem impedire non possit? ille oculorum impeditus munere, ille defatigatis corporis uiribus. in lecto[*]( B ) [*]( 5 Gen. 48, 10 10 Gen. 48, 17 sq. 16 Gen. 48, 19 19 Gen. 48, 19 ) [*]( 8 dicat... aliquis VN et (corr. dicant... aliqui) T 8 quos AP quod cet. discere A (s. m2 discernere) 13 iacob om. N\' dexteram A tnl P dexteram suam A m2 cet. 15 supra AP super cet. manassem AT 16 responderet VN et (-rit corr.) T responderit cet. fili mi scio P (mi scio in ras. cx scio m2) 18 adiuncxit AV adiunxit cet. 19 melius post aspectu transponunt 21 xE 20 inpeditu A (corr. m. ant.) P (corr. m2) doceret A (8. m2 l diceret) Y (ex docentem) T (ex diceret) 23 refulgentem ecclesiam <ĮĮxE 25 defatigatus P (us 8. ft. m2) defatigatis 91 (a pr. m3 ex e) )
Quid igitur ei deerat, cui deus aderat, qui ei profecturo dixerat: descendam tecum in Aegyptum, et ego deducam te in perpetuum? nec defuit, quando in eo sanctus [*]( C ) spiritus loquebatur. quis tam potens in suo domicilio quam iste in alieno? quis tam abundans in ubertate quam iste in fame? quis tam fortis in iuuentute quam iste in senectute? quis tam actuosus in negotio quam iste in otio? quis tam uelox in curriculo quam iste in lectulo? quis tam laetus in flore adulescentiae quam iste in mortis confinio ? quis tam diues in regno quam iste in peregrino loco? denique reges benedicebat. nec inmerito pauper non erat, qui nullo indigebat. pauper non erat, qui se pauperem non putabat. et quis [*]( D ) pauperem dicat, cuius conuersatione dignus orbis terrarum non fuit, et ideo conuersatio eius erat in caelo? hic uero praediues in diuitiis simplicitatis et sinceritatis, decorus maiore animae quam corporis pulchritudine, quae marcescere non nouit, aetate inpiger, cui liceret, cum uellet, corporeo isto exire gurgustio et superna paradisi mentis uigore penetrare, exultans spiritu, cum sepulchri extrema mandaret. non enim terreno se tumulo [*]( E ) claudendum, sed superno recipiendum domicilio praesumebat. et ideo tamquam alteri mandabat sepulchrum, sui autem securus mortem illam inmortalitatem putabat. uidebatur corporis inplicatus impedimento et uigilanti in futura tempora [*]( 4 Gen. 49, 1 7 Gen. 46, 4 16 Gen. 47, 7 20 Philipp. 3, 20 27 Gen. 49, 29 ) [*]( 4 aetatis AN et (s eras.) 9C 5 occursura A (8. m2 i occursui) 10 spiritus aanctua VIP qui*stam P 11 uebertate A 15 adulescentiae 2121\' adolescentiae cet. 18 quis eum pauperem A (eum s. u. m2) T 23 gurgurtio A (corr. m2) 24 paradysi A (ra s. u.) )
Quis uero tam canorus cantibus quam iste uocibus, qui toto auditus est mundo, qui per omnes populos, per omnes auditur aetates? quis tam suauis numeris septem uocum differentias oblocutus quam iste septemplici spiritus sancti gratia resultauit? qui licet membra resolutus tamen adtollens [*]( 473 A ) se animo et erigens spiritu corporis sui tamquam citharae harmoniam dissoluta membrorum conpage destructam alta\', mente despiciens non requirebat, sed otiosam iacere humi patiebatur, ipse autem cantu se mulcebat interno et prophetico se modulamine delectabat dicens: Iuda, te conlaudent fratres tui. manus tuae super dorsum inimicorum tuorum; adorabunt te filii patris tui. catulus leonis Iuda: ex germine mihi ascendisti: recumbens dormisti [*]( B 1 ) ut leo et tamquam catulus leonis. quis excitabit [*]( 1 Gen. 49, 5 sq. 6 Gen. 49, 7 12 Uerg. Aen. VI 646 19 Gen. 49, 8 et 9 ) [*]( 5 fortis iste WE 6 eorum AW illorum cet. 9 israhel nil iart cet. 10 canor..us A (ib eras.) 11 totos Am2 (ex totus) populos super A (su exp. m2) P 12 suauis P (suaue m2) suauiter 5t\' (m1 ex suauis) WilE numeris ed. Rom. nomen eius A (nolb) P numeius H m1 V (numerus 81 m3 Vm2) T et del. m. ant. 31\', om. 81 xE uocum 6 (6 s. u. m2) W 13 differentia A (-ias m2) P ablocutus A (ob, 8. ab m2) P 14 membra A (s. m2 ris) PFS1 membris \'a\' (is ex a m2) cet. 15 cytharae AP 16 armoniam libri (armo»nii A, e eras.) 18 cantus emulcebat PS1 et (corr. m2) AW 19 modolamine A conlaudent AP laudabunt VN et (m2 collaudant) T 23 excitabit Y (ex in ras. m2) excitauit 81 et (corr. m2) 81\' suscitabit 81x 1 )
sed audiamus etiam alia quae sanctus patriarcha Iacob admirabili illo suae organo mentis increpauit: Nephthalim uitis remissa, porrigens in germine suo decorem. filius meus ampliatus Ioseph, filius meus ampliatus, zelo adpetitus filius meus, filius meus adulescentior, ad me reuertere et infra: praeualuit super benedictiones montium manentium [*]( D ) et desideria aeternorum collium. quid dulcius benedictione, quid gratius aeternitate? et ipsa uerba sunt cantus et in uerbis magna uotorum sunt praemia, meritorum fastigia.
Quid suauius sancto Ioseph, qui nos liberauit ab obprobrio crucis dominicae sacramento?
sicut enim maledictum factus est Christus, ut maledictum solueret legis, et peccatum factus est, ut mundi peccatum tolleret, ita obprobrium factus est, [*]( E ) ut gentilitatis auferret obprobrium, sed illud obprobrium [*]( 1 Gen. 49, 11 et 12 12 Gen. 49, 21 et 22 16 Gen. 49. 26 21 Galat. 3, 13 22 II Cor. Ó. 21 23 Ioh. 1, 29 ) [*]( 2 naboladium (corr. m2) AP anaboladium (o ex u) T 3 dentes eius W quia (a 8. u. m2) s2\' 4 quis (s 8. u. m2) ASt\' 5 hunc ex hinc m2 AP 6 cythara P21 et (ra 8. u. m2) 91\' 7 sublimen AP 8 uerba hoc cantu usque ad clajmans p. 60 u. 10 desunt in V; excidit folium 10 cordarum APWMT chordarum cet. 11 euo A 12 increpauit A ml increpuit Am2 cet. nepthalim P neptalim cet. 13 adampliatus 21\' (ad 8. u.) WE 15 adolescentior ANxT et m2 91\' 16 manentium om. N, 8. u. T 20 opprobrio P 24 obprobrium anferret 91x )
neget quis beatum Iacob in ipso mortis supremo, qui diuina fundebat oracula? neget beatum Ioseph [*]( 474 A ) in carcere, ubi sapientiae spiritu interpretabatur somniorum quae audierat ueritatem et futurorum seriem reuelabat? neget beatum Esaiam, cum medius secaretur, Hieremiam, cum mergeretur, Danihel sanctum, cum inter leones staret intrepidus et prandium ei raptus ab angelo propheta deferret? non utique ideo beatus, quia alienum prandebat piandium, I sed quia meritis suis inpasta leonum ora claudebat. quis autem non beatam dixerit matrem Machabaeorum, quae septem [*]( B ) filiorum funeribus octauam se addidit ad laudem caelestis triumphi ? [*]( 2 Exod. 2, 15 5 Philipp. 2, 9 14 Matth. 26, 64 16 Gen. 40, 3 sqq. 19 Hebr. 11, 37 20 Dan. 6, 18 21 txet. Test. ed. Tischendorf et Nestle ed. VII uol. II p. 615 (Dan. 14), 35 sq. ) [*]( i 1 thensauris 31 thesauris 91\' (is ex um) cet. egyti A (egipti m2) 2 farao An pharaonis DT 3 cuius Am2 et (us del.) T diuidebant P (i pr. in ras.) ct (i pr. ex e m3) \'M nepthalim 91\' neptalini cd. 6 optulit 91\' 8 dns AFfy.%\' dS W!\'ET 10 tropeo P (h 8. pę eras.) 91 (h e. p m3) tropheo cet. 17 interpraabaa A (\' add. m. alia ut uidetur) 24 beatam P (am ex uin) machabeorum libri )
Nec te Eleazare, praetermittam, utpote sacerdotem sacerdos, [*]( c ) sed tuis iuuandus oratis, qui genus sacerdos, peritus in lege, maturus aeui, cum oblatus esses Antiocho persecutori, nec temptamentis potuisti capi nec praemiis inflecti nec suppliciorum acerbitatibus frangi. denique a blandimentis coepit, quia iudicabat tormenta sua posse superari. (erubesco) inquit \'canitiem tuam, reuereor senectutem, miror prudentiam: cur abstinendum bonis epulis putas, quas natura largitur? relaxa istiusmodi peruicaciam, expergiscere aliquando, dum adhuc [*]( D ) malo tibi persuadere quam extorquere, ne uictus suppliciis facias quod refutas ratione inuitatus.) ad haec respondit senex: (nos, Antioche, non intentione ducimur, sed reuerentia legis tenemur, quae a suilla carne abstinendum praecepit. pulcherrimam creaturam iudicas, negare tamen non potes quod potior sit temperantia quam uoluptas, potior legis oboedientia quam praeuaricatio. quodsi hoc leue putas, ut carne uescamur [*]( E ) suilla, qui in minimis legem contempserit quomodo in magnis tenebit? aut si pretiosa est creatura istiusmodi, uindicaris, cum eo quod sit pulcherrimum defraudamur. abstinentia autem nostra disciplina est castimoniae. discimus enim resecare luxuriam, cupiditates uincere, excludere concupiscentiam, delectationibus corporis obuiare. fortitudinis quoque exercitium est poenis pro lege non cedere, iustitiae quoque insigne atque prudentiae, ut quod sequendum elegimus timore dei morte [*]( F ) [*]( 1 de Macc. 396, 51 6 de Macc. 397, 3 9 de Macc. 397, 12 12 de Macc. 397, 23 16 de Maec. 397, 30 ) [*]( 1 sacerdotum P et (corr. m1) T 2 iuuandus A (us ex is) genus A (m2 genere) P (m2 gentis) 31\' ml gens 31 genere 31\' m2 31 xET 8 anthiocho P anthioco 31\' 5 cepit A 8 aepulis P putas scripri putes libri 10 tibi ex cibi Am2 neç A ne* 31\' 12 anthioche (h alt. s. « ) A 13 a suilla ex UBU illa m2 A praecipit 31\' (i pr. ex e m2) WET 15 uoluntas A (corr. m2) P 16 putes A (a s. ę) 18 huius modi WE uindicaris P (u et n in ras.) 19 eo. quid sit (it in ras.) P defraudamus A et (corr. m2) P (a pr. s. u. m2) 3C 21 concupiscentiam A concupiscentias cet. 22 exercituum A (corr. m2) )
E Suspensus itaque cum hine atque inde grauit ir uerberaretur\' nec iam ferrent senilia membra uerberum poenas, lassatis carnificibus atque extensoribus in terram deflexus inflexibilem mentem gerebat. et quidam seu longaeuam miseratus aetatem seu temptamentis circumuenire, desiderans \'responde\' inquit tantummodo te manducaturum: nos te escae eius inmunem [*]( 475 A ) praestabimus). at ille clamans: \'nequaquam contingat mihi, ut fiam senex incentiuum iuuenilis erroris, qui huc usque eram salutaris forma instituti. his ergo ludibriis, ut paululum uiuam, lucrabor et totius uitae labores addicam breuis uiatico senectutis? senectus portus debet esse, non naufragium uitae superioris. non te negabo, lex patria, non abiurabo uos, sancta instituta maiorum, non decolorabo uos, infulae sacerdotales, non te perfidiae puluere turpabo palam, canities). quid multa? [*]( B ) inmoriendo tormentis factus est ceteris magisterium perseuerantiae, qui electus erat ad infirmitatis exemplum. beatus igitur, in quo non potuerunt tormenta rationem uincere. an non beatus qui potuit uirtute animi uictor esse poenarum [*]( 2 de Macc. 397, 47 3 de Macc. 397, 50 4 de Macc. 398, 15 5 de Macc. 398, 23 et 29 7 de Macc. 398, 32 8 de Macc. 398, 37 10 Macc. II 6, 24 sq. et 28 de Macc. 398, 39 12 Macc. II 6, 25 de Macc. 398. 47 15 de Macc. 398, 1 sqq. 16 Macc. II 6, 23 18 Macc. U 6, 28 et 31 19 de Macc. 400, 2 20 de Macc. 399, 13 et 17 ) [*]( 1 escam A (s in ras.) 2 ut AP, s. u. T, om. N ridebis scripsi, cf. de Mace. 397, 47 au\' co (sJ.å:mç; ridebit D (m2 ridebitar) cet. 5 sanilia A (li s. u.) 6 defleius A (is m2 s. us) deflexis (us s. ia) T 7 quidem A quidam T (a ex e) 9 esce m2 ex ecce A 10 nequaquam inquit T contingat inquit P 12 forma salutaris 81 \'\'E 13 breui? 21 (s exp. m3) breui DT 15 superiori VN 16 decolorabo A (lo 8. u. m2) T (ex declarabo) sacerdotales A (ales ex es) 17 turbauo A turbabo PWD palam P et s. u. T, om. cd. )
Post ipsum statuti sunt septem pueri cum matre. insultare [*]( C ) licet tyranno, qui dum callide a sene incipiendum putat, magistrum elegit, qui discipulos faceret fortiores, quorum uelut puerilem aetatem praemiis prouocabat ad culpam, urgebat [*]( D ) terroribus ad formidinem. at illi non degeneres tanto duce respondent: quid contemnis < nos ) uel circumscribis ut pueros? sed fides cana est, sed ualida disciplina. experire certe, subice quibus placet poenis puerilia uiscera, non inuenies corda puerilia, nec potentiores erunt tormentorum machinae quam legitimae obseruationis excubiae. quem uicit senectus superabit aemula senectutis pueritia. sequimur patrem filii, [*]( E ) discipuli doctorem. collige suppliciorum instrumenta proposita: meditationem patientiae, non terrorem inscitiae adferunt, dum uidentur\'.
iussit maximum natu eligi. at ille ridens: (recte naturae ordinem seruas. sed cur dei legem temerandam putas? et pro pietate quidem omnes maximi sumus: sed tamen a me inchoatum gaudeo. quid quaeris, tyranne ? confiteor nos summo deo seruire. et doces quid agere debeamus. si tanta [*]( F ) pertinacia uis extorquere ueritatem, cur non omni uirtute nos eam tenendam putemus?\' quid plura? adhibentur uariarum [*]( 1 de Macc. 399, 24 3 de Macc. 400, 26 5 de Macc. 401, 49 8 de Macc. 401, 36 18 de Macc. 401, 49, cf. 399, 24 ) [*]( O 1 remigium P (m pr. in ras.) T remedium V remigium cet. 3 pueri septem WE 4 sene A (ne 8. u. m. ant.) 5 eligit N qui PD quid A (id exp. et 8. m2 i o) quo T (s. f qui) cet. 6 urgebat APT urguebat V et (u alt. exp. m2) 91 arguebat cet. 7 terroribus Pm2 j{\' m2 T eorr. \'if.IIE se erroribus AWT et ml P3T se terroribus Y (t 8. u.) at Am2 (ad ml) 8 nos addidi, ante contemnis 8. u. T 11 erant A (u 8. ę. m2) 12 uincit A (n del. m2) superabit (b ex u) A m2 21 15 inscientiae VW infantiae n 16 recte A m1 P recte inquit Am2 eet. 18 et proprietate A maximi A (i alt. ex e m2) temen A (corr. m2) 19 quid T (ex quod) H\' m2 quod ?l\' ml cet. tyrannę AP 20 si Aml P si tu A m2 eet. 21 pertinacia (ert in ras. m2) P )
Secundus accessit nec degener fratris munia piae confessionis inpleuit. et cum detraheretur membrana capitis, respondit: \'aufertis quidem membranam, sed habeo galeam spiritalem, quam non potestis auferre\'. et uere nemo auferre hanc galeam [*]( 476 A ) potest, sicut postea apostolus docuit in ecclesia domini: qui a caputuiri Christus est et eius sumus membra. recte puer istam diuino spiritu doctrinam apostolicam praeuidebat. exuebant inmanes bestiae conum capitis et pardalicis feritatibus saeuiebant. at ille deficiens \'quam dulce est\' inquit <mori pro religione, quam suauis omnis acerbitas mortis pro pietate, quia manet horum remuneratio laborum! tua sunt, rex, grauiora tormenta, tu <ta>citis. uehementius torqueris [*]( B ) suppliciis, quia uides te uinci in potestate.\'
Et hoc defuncto tertium statui sibi iussit. et cum eum partim temptaret insidiis, partim cuperet terrore percellere respondit ad eum: \'non faciam uoluntatem tuam nec succumbam imperio tuo. per beatam illam fratrum passionem et nobilitatem non negabo piam germanitatem. quaeuis adhibeto supplicia, quibus magis urguens hoc proficies asperitate poenarum, ut maiora testimonia nostrae germanitatis accipias). [*]( C ) iussit itaque ei linguam amputari. at ille clamans \'uictus es\' inquit, \'Antioche, qui organum uocis abscidi iubes. confessus [*]( 3 de Macc. 402, 20 8 I Cor. 11, 3 Ephes. 5, 30 10 de j JMacc. 402, 43 sq. 11 de Macc. 402, 46 13 de Macc. 402, 51. cf. I 403, 18 16 de Macc. 403, 1 19 de Macc. 403, 5 et 24 23 Macc. II 7, 10 de Macc. 403, 30 24 de Mace. 403, 31 ) [*]( 3 ne A 6 hanc galeam nemo auferre potest 91 xE 10 par»*«*»«» A (a. m2 ricidalib;) parridalicis (is ex iis) T 12 religioni A (corr. 1n2) hi 14 <ta\'citil! scripsi citius Am1 P tuis Am2 cet. uehentiusA 19 fratrum meorum A (meorum 8. u. m2) T 20 nobilitatem A ml P nobilem uitam A m2 (s. u., add. t) cet. 21 urguens Aml urgens P urguas Am2 urgeas cet. proficias P nra A (corr. m. ant.) 23 clamans AmlP exclamans A m2 cet. 24 anthioche P et (h alt. 8. u. m. ant.) \'it\' anthioce \'K )
Et hoc perempto iussit quartum uinciri ad rotam, ut eius uertigine membris omnibus solueretur. at ille cum torqueretur inmaniter \'dissoluis\' inquit \'corporis membra, sed adiungis gratiam passioni nec eripis solacium morti.\' est enim uox tonitrui in rota, quia in bono et inoffenso uitae istius cursu caeleste resultat oraculum, sicut in Iohanne et in Iacobo tonitrui [*]( 6 de Mace. 403, 32 7 Iob 38, 2 de Macc. 403, 32 11 Gen. 4, 10 13 Sir. 23, 18 (26) 22 de Macc. 403, 13 27 Marc. 3, 17 ) [*]( 4 pietatis flagella WE 6 putes A anthioce A11 anthioche P et (h alt. 8. u. m. ant.) 21\' 7 aperuit A laxauit A (t exp.) P 9 oblitterabis vw.xET 15 exploret AN et (corr. ml) T explorat D (at in ras.) 16 iudicem A (u 8. u.) 19 plaudes (es ex as) A m. ant. T 20 iam A {8. m2 t enim) enim T («. iam) laudaui VN 23 ait A (i exp. in2) P (it in ras.) 25 aolacium SHWE solatium cet. 26 et 27 tonitrui A (r s. u.) 26 intRota A 27 in alt. A, om. cet. filii. tonitrui N\' T )
Quintus cum sisteretur, caeso prius eidem ignes iussit[*]( B ) admoueri, subici incendia. manabat e uulneribus cruor et effossis ulceribus sanguis effusus ipsos flammarum extinguebat globos, at ille inter ignium crepitus audiebatur dicens: \'gratias tibi, domine, quod dedisti nobis dicere: transiuimus per ignem, sicut alibi idem dicit tuus propheta: igne nos examinasti, sicut igne examinatur argentum.; adstabo tibi sicut aurum purgatus incendio, et si quid fuit culpae, ignis exussit\'. itaque et iste transfiguratus a corruptela ad incorruptionem uitam exalauit. [*]( c )
Sexto quoque admota tormenta sunt. at ille \'noli\' inquit \'frustra errare et tuae hoc adscribere potestati, quod ista aduersum nos exerceas. nostrorum hoc delictorum est pretium, ut peccantes puniamur, et gratias domino, quod hic a nobis duplicia peccata exiguntur, ut ibi nobis consolatio deferatur. gratias autem et tibi, quod tam durus et inmitis es, ut talibus nostris suppliciis dominus, in quem peccauimus, genti nostrae [*]( D 1 ) propitius fiat. nos quoque ableuamus aerumnam, dum fidei\' passionibus delectamur\'. et iste duris atque asperis dilaceratus,, suppliciis adpositus est ad fratres suos. [*]( 2 Ezech. 1, 16 sq. 8 de Macc. 402, 86 9 Uerg. Aen. I 98 11 de Macc. 402, 8 et 22 sqq. 14 Psalm. LXV 12 15 Psalm. LXV 10\', 18 de Macc. 402, 29, cf. I Cor. 15, 42 22 Macc. II 7, 18 | ) [*]( 4 rotam (m exp. m2) AP roti (it ex a m2) 5}(1 6 ab impiis P (b ex\' corr. ml, i pr. in ras. m2) 10 iussit ignes i(up ignes V (e ex i) 13 audiebatur A (u pr. 8. u.) 15 et sicut A (et s. u.) cet. 17 incendio A (i alt. 8. n.) 19 exhalauit PI\' I )
Supererat iunior ex fratribus, et iam pudebat Antiochum inmaturae aetati ita se fuisse ludibrio. itaque dolis eum desiderans circumscribere pollicebatur honores, diuitias, amicitiam suam, consortium secretorum. at uero pia mater monebat filium dicens et huic sicut ceteris: \'nescio quemadmodum in [*]( E ) uterum meum introistis, neque ego spiritum donaui uobis neque membra formaui, sed haec omnipotentis dei munera sunt\'. putauit Antiochus uidens matrem sollicitam quod saluti eius timeret et ipsi quoque suadere coepit, ut filium ab intentione reuocaret. at illa uoce patria dicebat filio: (tu solus, fili, superes, summa uotorum meorum; tu postremus clausisti partus meos, tu postremus conclude gaudia mea. miserere mei, quae te in utero tot mensuum curricula portaui, ne uno [*]( F ) momento confundas senectutem meam, ne decolores tot fratrum tuorum tropaea, ne sacrum eorum comitatum relinquas, ne consortium deseras. te adhuc isti expectant triumphi. aspice in caelum, unde hausisti spiritum, ad patrem omnium, aspice in terram, quae tibi ante alimoniam ministrauit, aspice ad fratres, qui collegam requirunt, aspice ad matrem, quae tibi lac dedi. redde mercedem pii sanguinis: noli a fratribus, noli a matre diuelli. temporales opes sunt, quas promittit Antiochus, temporales honores: perpetua corona, quae a deo omnipotente [*]( 47SA ) defertur. nos mihi septem dierum dominus lumina dedit, sextum iam diem clausi et omnium opera bona ualde. debes [*]( 3 Macc. II 7, 24 de Macc. 404, 38 5 Macc. II 7, 21 sq. 8 Macc. II 7. 25 10 Macc. II 7, 27 12 Macc. II 7, 27 16 Macc. II 7, 28 18 Macc. II 7, 29 (27) 23 Gen. 2, 2; 1, 31 de Macc. 406, 33 ) [*]( 1 anthiocum AN anthiochum 31\' (h alt. s. u. m. ant.) 4 at A m2 (ad ml) 5 filium suum N\' 8 anthiocus APBI anthiochus 21\' (h alt. s. u. m. ant.) 9 et AP, 8. u. T, om. cet. 10 intentione sua 21 xE 11 superes fili 81x 13 mensuum AgI mensium 2T (i ex u) cet. 15 trophea P (h del. m2) 21 (h s. u. m2) cet. 16 triumfi P 17 hausisti (h 8. u.) A m2 V m2 21 m3, ex auxisti m2 V ausisti P 18 ante s. u. A 20 dedi AP dedit cet. 21 diuelli A (i pr. ex e m2) anthiochus A et (h alt. 8. u. m. ant.) 21\' anthiocus P2t 23 lumina dominus dedit P2121\' lamina dedit dominus %xE ) [*]( XXXII. Ambr. para t. ) [*]( . 9 )
INouissima mater oblata est neci. quis hanc beatam neget, quae quasi septem uallata moenibus <stetit> inter corpora filiorum nullum sentiens mortis incursum? quis inquam de eius dubitet beatitudine, quae septem turribus circumdata in paradisi sedem caput extulit, quae septem filiis cincta sacratissimum deo chorum non solis canorum uocibus, sed etiam passionibus ad concinendas domini laudes caelestibus [*]( c ) inuexit altaribus ? quam bonus fidei partus, quam tutus portus iste pietatis, quam splendida lucerna ecclesiae septeno fulgens lumine et octauo utero cunctis oleum luminibus subministrans! de quibus pulchre dicitur: date partem illis septem et illis quidem octo, eo quod in utroque numero consortium gratiae consequantur in lege nutriti, per gratiam coronati, septem tamquam in sabbato, octo tamquam in euangelio, pia matre supplemento passionis adiuncta, quae in talibus [*]( D ) filiis integram pietatis formam et parturiuit et peperit. [*]( 1 Gen. 2, 3 3 Macc. II 7, 30 4 Macc. II 7, 37 5 Macc. II 7, 34 sqq., 39 sq. 8 Macc. II 7, 41 9 de Macc. 405, 24 15 de Macc. 405, 25 16 Exod. 25, 37 18 Eccl. 11, 2 21 de Macc. 406, 33 22 de Macc. 407, 49 ) [*]( 2 a 8. u. m2 A, om. P operibus iam WE 4 possit AP 5 fagnera A urgeret APT et V ml urgueret Vm2 et (t s. u. add. m3) 91 argueret N\' (t add. 8. u. m. ant. 81\'; 6 conuitiis .APilx 8 quis AP qui cet. 9 moenibus scripsi (iittdnupYoa de Macc. 405, 24) muneribus 9( (funeribus m3) cet. stetit addidi 10 sentiens A ml P sentit A m2 T sensit cet. 11 dubitet de eius 91x 13 solis AP solum cet. 14 caelesti»»bus P (bus in ras.) 17 luminibus oleum 91x eumministrans P 19 numeri A (0 8. i m. ant.) 22 matre AP mater T (corr. matre) cet. )
Recurrunt in memoriam sermones sanctae feminae dicentis ad filios: \'ego uos genui, ego uobis sucum lactis infudi: nolite uestram nobilitatem perdere\'. sic aliae matres reuocare a [*]( E ) martyrio solent filios, non uocare. at ista in hoc maternum ponebat affectum, si filiis uitam magis perpetuam quam temporalem suaderet. spectabat itaque pia mater filiorum certamina et, quamuis maternorum uiscerum conpassione quateretur, pietatis studio premebat dolorem et offerente Antiocho, cum posset salutem eligere filiorum, malebat periculum conpressisque naturae gemitibus poenam filiis optabat augeri, ut mors citius adpropinquaret. uidemus conuersa [*](F ) nota matris in filios, ne quem superstitem derelinqueret, sed omnes piae coheredes mortis adquireret.