De Iacob

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

nunc consideremus qualis uir iustus esse debeat, si inuidia [*]( D ) fuerit exorta. primum ut declinet eam; melius est enim sine lite abire quam desidere cum iurgio. deinde ut talia possideat, quae secum auferre possit, ut in nullo teneri ab aduersario [*]( 4 Gen. 30, 43 7 Gen. 31, 1 9 Gen. 81. 3 15 Gen. 31, 15 16 I Tim. 3, 15 ) [*]( 1 fundant WE 2 fonere .AP fundere V (s. u. m2) om. 21 et fill 9T dare 3T (a. u. m2) cet. 7 censu .1 (8. tn2 i sus) censum 91\' (m eras.) fidei A (s. m2 t de) fide V Iab*e A (e m2 in ras.) laban 21 (an m3 ex e) D labae cet. 12 abundaret A (8. m2 J re) «abundaret P (h eras., re ex ret m2) 13 nouura A (s. m2 f nocinum) nocjuum T aut necessarium A (aut 8. u. m2) D (aut in mg.) aut non necessarium T 14 fide A (s. m2 i fida) fidae P summa T 16 uncxerat A V ionxerat K3t\' (corr. m2) unxerat cet. 17 nnK.it A (8. m2 uncxit) ungit eel. 18 fungit A (corr. m2) unguentum A (u alt. s. u. m2) un- gentum T 19 instas P (tus 8. u. m2) esse. A (t eras.) 21 desidere A residere cet 22 secum P (s ex r m2) auferre P (-ri corr., deinde eras.) )

44
possit obnoxius, sed dicat: cognosce, si quid tuum est apud me. et quaesiuit Laban et nihil suum inuenit apud Iacob. magnus uir et uere beatus, qui nihil suum potuit amittere, nihil alienum habere, hoc est nihil minus habere, nihil superfluum. itaque ille perfectus est, cui nihil deest,[*]( E ) iustus, cui nihil supra est; hoc enim est iustitiae tenere mensuram. quanta uirtus, cuius societas lucrum dabat, non inrogabat dispendium! hoc est perfectum esse, adhaerentibus sibi conmodi plurimum dare, nihil adferre inconmodi.

Denique is qui nocere cupiebat inanem eum non potuit dimittere. sapiens enim numquam inanis est, semper in se habens amictum prudentiae, qui potest dicere: iustitiam [*]( F ) induebam et uestiebar iudicium, sicut dixit Iob. namque haec mentis sunt interna uelamina, quae nemo alius possit auferre, nisi cum aliquem sua culpa dispoliat. denique sic dispoliatus Adam nudus inuentus est, at uero Ioseph etiam uestimento exteriore reiecto nudus non erat, qui salua habebat [*]( 466 A ) indumenta uirtutis. numquam ergo inanis sapiens. nam quomodo inanis, qui de plenitudine Christi accepit et seruat acceptum? quomodo inanis, cuius repleta est anima, quae acceptae gratiae uestimenta custodit? illud metuendum est, ne quis innocentiae uelamen amittat, ne impii sacrilegae persecutionis inpressione terminos iustitiae supergressi uestimentum animae ac mentis eripiant. quod non facile accidit, nisi prius aliquem uox suae [*]( B ) iniquitatis exuerit. unde et Dauid dicit: si est iniquitas in manibus meis, decidam merito ab inimicis meis [*]( 1 Gen. 31, 32 2 Gen. 31, 32 12 Iob 29, 14 15 Gen. 3, 10 sq. 16 Gen. 39, 12 25 Psalm. VII 4—6 ) [*]( 2 apud me .4 (m in ras.) suam repperit P, cf. p. 45, u. 7 3 potuit suum \\III 10 his APVM 14 uelaminea A (corr. m. ant.) 15 despoliat P et (e ex i) 21 m3 Wm2 uersum ultimum in fol. 78* libri A, quo continentur uerba denique... at, fere totum abscissum suppleuit 8. u. m2 16 dispoliatus Aml T despoliatua Am2 cet. ad uero P iosehp A 17 reiecto Sl (r in ras.) relicto N4 19 accipit N\' (i pr. in ras. m2 21\') 21 illud P (d extra u. m. ant.) 22 uelamen A (n s. fl.) sacrilegem A (m eras.) 26 merito P (o ex e) )

45
inanis: persequatur inimicus animam meam et conprehendat.

nemo ergo ex inimicis potest tuam animam conprehendere, nisi prius inanis fuerit effecta. noli igitur metuere eos qui possunt auri argentique conpilare thensauros. isti nihil tibi auferunt. hoc enim auferunt quod non habebas, [*]( C ) hoc auferunt quod possidere non poteras, hoc auferunt quod non ornabat animam tuam, sed onerabat, hoc auferunt quod non locupletabat cor tuum, sed potius deprimebat; ubi enim fuerit thensaurus tuus, ibi erit et cor tuum, sicut audisti legi hodie. multi seris portarum suarum includunt aurum suum, sed hi nec uectibus et claustris suis credunt: multi uigiles adhibent, sed ipsi quoque plus ipsos solent timere custodes: multi defosso auro incubant; aurum eorum sub terra et cor eorum sub terra. caue ergo ne et tu cor tuum [*]( D ) terrae uiuus infodias. non ergo auri istius metuendi fures, ille tibi cauendus est faenerator, qui substantiam animae tuae scrutatur, si qua peccati grauioris aera contraxeris, qui cor tuum includit solo, qui animam tuam eo caespite obruit, quo aurum texeris, qui mentem tuam centesimarum incuruat usuris et graui condit sepulchro, de quo nullus resurgit. sequere sanctum Iacob, qui neque de alienis uitiis quicquam habebat [*]( E ) neque suarum uirtutum erat inanis et uacuus, qui erat iustitiae fructu repletus.

Sed haec moralia, illud mysticum quod uenit ad eum Laban, [*]( 8 Matth. 6, 21 24 Gen. 31, 25 et 33 Philo de agri cult. Noe 10 (I 306, 42) ) [*]( 3 effecta A (ae ex a m. ant.) affecta P 4 thesauros libri 5 tibi A (bi 8. u.) habebis A (-bas corr. m. ant., 8. m2 i bis) P 7 honerabat AP 9 thesaarus libri 10 multis APV et (s eras.) 91\' seris P (s pr. 8. u. m2) serris V (r pr. exp.) 21 includunt aurum suam Aml et 8. u. T muniunt fortunae accessus Am2 (8. u.) T 14 tu k cor A 15 istius sunt (sunt 8. u.) P m2 T 16 fenerator VDE fenerator cet. 18 cespite libri 19 centensimarum 21 incuruat usuris APT incuruat tesauris V (te 8. u. m2) incuruatis auris 91 (inenruas te- Bauris m3) 21\' (m2 incuruat tesauris) incuruat thesauris WE 20 condet A (8. m2 i it) P (-it m2) seque»*re (re eras.) A 24 labant A )

46
hoc est dealbatus, quia et Satanas transfigurat se in angelum lucis, et coepit ab eo sua requirere. respondit ei Iacob: cognosce si quid est tuum apud me, hoc est: nihil tuorum habeo. quaere, si quid agnoscis uitiorum tuorum et criminum. nihil mecum abstuli fraudum tuarum dolique consortia ulla non [*]( FI ) habeo, omnia tua tamquam contagium refugi. et quaesiuit Labau et nihil suum repperit. quam beatus uir, in quo inimicus nihil inuenit quod suum posset dicere, in quo diabolus nihil offendit quod suum agnosceret. inpossibile uidebatur istud in homine, sed typum gerebat eius, qui dixit in euangelio: ueniet huius[*]( 467 A ) mundi princeps et in me inueniet nihil. nihil est enim quicquid est diaboli, quod nullam potest habere perpetuitatem atque substantiam.

ipse autem est qui praefigurabatur in Iacob dominus Iesus, duorum uir coniugiorum, hoc est consors quidam legis et gratiae, qui uirginem Rachel ante dilexit et praedestinatam sibi in coniugium pio amabat affectu. sed quoniam Lia tamquam lex subintrauit et oculis infirmior obrepsit tamquam synagoga, quae mentis caecitate Christum [*]( BI ) uidere non potuit, superabundauit gratia sanctae Rachel, quae supra primum illud est expetita coniugium, quae ecclesiae principatum futurum iam tunc nominis sui interpretatione signabat, beata Rachel, quae abstulit obprobrium suo partu: beata Rachel, quae abscondit cultus erroresque gentilium. quae simulacra eorum plena esse inmunditiae declarauit. nemo [*]( C ) -credat paternae pietatis laesam esse reuerentiam, quod stante [*](1 Philo de profugiB 8 (I 552, 31) II Cor. 11. 14 3 Gen. 31, 32 7 Gen. 31, 33 10 Ioh. 14, 30 15 Gen. 29, 18 et 30 17 Gen. 29, 25 et 17 20 Gen. 29, 27 sqq. 21 Philo de congr. erud. grat. 6 <1 523, 7) 22 Gen. 30, 23 23 Gen. 31, 34 25 Gen. 31, 35 ) [*]( 1 dealbatus A (us ex is) 3 est tuorum VI\'IE 5 fraudum AW mlll frandium AW m2 V (i s. u.) cet. dolique AYQI T delique P (reliqui m2) dereliqui N\' (ex deliqui m. ant. 9f) ulla A (a m2 exi) illa N\' 10 dicit P 11 inueniet in me W nichil inueniet T nihil est om. PT, est om. A 12 enim quidquid P („ m2) 13 prefygurabatur A 17 alia libri; a pr. eras. V 18 sinagoga APV& 19 que (ex qui m2) A 22 beata ... partu in mg. inf. A 24 simulachra .421\' )

47
patre sedit, quoniam scriptum est: qui plus fecerit patrem aut matrem quam me non est me dignus. ubi causa agebatur religionis, lides debuit sedem habere iudicii et quasi rea stare perfidia.

Haec eo usque probata sunt, ut proficiscenti Iacob sancto [*]( D ) angeli dei occurrerent.

denique uidit castra dei adplicantia et ait: castra dei haec sunt; perfectis enim et fidelibus diuina solent adesse praesidia. perfectus autem cogitabat de reconciliatione fraterna, ita ut humilitate eum inuitaret, officiis adquireret, muneribus quoque emendum putaret. occurrit itaque fratri cum uxoribus et pignoribus suis, ut, etiamsi ipsi [*]( E ) indignaretur, necessitudinis obsequiis inflecteretur.

et adorauit septies in terra. quid sibi istud uult esse? lex dicit: dominum deum tuum adorabis et ipsi soli seruies, et hic adorat intemperantem, iracundum, minantem parricidale flagitium. an terram adorauit illam humano cruore concretam. serpentum infusam uenenis aut ieiuna infelicem glarea aut duris atque asperis inhorrentem cautibus? quid sibi etiam uult quod septies adorauit? haereret absolutio, nisi illud [*]( F ) occurreret, quod Petro in euangelio interroganti: si frater meus in me peccauerit, quotiens remittam ei? usque septies? respondit dominus Iesus: non solum septies, sed etiam septuagies septies. hoc igitur prophetico spiritu sanctus patriarcha significat in aduenientem [*]( 1 Matth. 10, 37 5 Gen. 32, 1 7 Gen. 32, 2 8 Gen. 32, 3 sqq.; 33, 3 sqq. 12 Gen. 33, 3 14 Deut. 6, 13 20 Matth. 18, 21 sq. ) [*]( 5 proficiBcente P et (-te ex -ti) T 8 autem qui VNT 9 humilitatis P eam WE et (m2 ex eum) P$(\' officiis» A 10 adquirere A (-et m2) P emendum A m. ant. Vm2 mendam mlAP emendam P m2 Vml N emendandum A 8. m2 add. I et T 11 ipse Nil et (m2 ex ipsi) V 16 illam (a m2 ex u) AP 17 serpentium 21x 18 sibi A (bi 8. v) 19 absolationis illud corr. m2 A et (in quo ab ex ad m2) P 20 ft ex frt m2 A 21 dimittam N\' 23 sed neque N et (etiam 8. usque) T hac ex hoc P m2 T 24 prophetift Pm2 et (co ex A) T prophetico. % sps A (sPy m2) P spm ex spu T patriarchae P (ae ex a m2) )

48
respiciens, qui non solum usque septies, sed etiam usque septuagies septies ueniam fratri relaxari iuberet, ut eius contemplatione conuentus Esau iniuriam, quam se accepisse putabat, remitteret fratri et quamuis laesus rediret in gratiam, [*]( 468 A ) quia propterea suscepturus erat carnem dominus Iesus et uenturus in terras, ut multiplicatam nobis donaret ueniam delictorum.

Denique petiturus a fratre concordiam dormiuit in castris. perfecta uirtus habet tranquillitatem et stabilitatem quietis; ideo dominus donum eius perfectioribus reseruauit dicens: pacem meam relinquo uobis, pacem meam do uobis. perfectorum est enim non facile mundanis moneri, non turbari [*]( B ) metu, non exagitari suspicione, non terrore concuti, non dolore uexari, sed quasi in litore tutissimo aduersum insurgentes fluctus saecularium procellarum mentem inmobilem fida statione placidare. hoc firmamentum Christianis mentibus Christus inuexit, pacem internam inuehens animis probatorum, ut non turbetur cor nostrum neque exagitetur animus. hanc pacem super omnem mentem esse apostolus doctor asseruit dicens: et pax dei, quae superat omnem mentem, custodiet[*]( c ) corda uestra et sensus in Christo Iesu. fructus itaque pacis est non perturbari in pectore. denique uita iusti quieta est. iniustus autem inquietudinis et perturbationis plenus est. itaque amplius suis suspicionibus adfligitur impius quam alienis plerique uerberibus maioresque uibices uulnerum in eius animo [*]( 8 Gen. 32, 21 11 Ioh. 14, 27 19 Philipp. 4, 7 ) [*]( 2 se laxari A m2 laxari 91x ut m2 ex et P 5 carnem suscepturus erat VNT 9 quietis post habet transponunt NI 11 relinquo ... do] do ... relinquo VT 12 profectorQ A 13 suspitione AJPWWT susceptione \'i( 14 littore A 15 fida* (e eraa.) AP fida T (a ex e) E (a ex A) fidei V 17 interram (corr. m2) A 19 mentem] pacem A (corr. m2) P 20 et m2 in ras. P exsuperat V (ex 8. u. m2) T (a a. U.) exuperat %xE custodiet A (s. at m2) 81\' (corr. -at) custodiat VWaxET 22 y.turhari (e eras.) A dinique A (corr. m2) 24 suis A (a alt. s. u. m2) 25 uiuices V (corr. m2) 91 uiuicet A et ml P uiae Pm2 T uices N\' )

49
sunt quam in eorum corpore qui ab aliis uerberantur.

grande est intra se aliquem tranquillum esse et sibi conuenire. foris pax aut inperatoris sollicita prouidentia aut manu militum [*]( D ) quaeritur aut bellorum prospero cedit euentu aut internicione aliqua barbarorum, si in se hostili motu sua arma conuertant. in ea pace nulla nostra uirtus, sed euentus est. certe gloria pacis illius ad inperatorem refertur, istius pacis fructus in nobis est, quae est in mentibus singulorumque tenetur affectibus. istius pacis maior est fructus, quo spiritalis nequitiae temptamenta quam quo arma hostilia repelluntur. ista pax sublimior, quae corporalium passionum excludit inlecebras [*]( E ) perturbationesque mitigat quam ea quae barbaricos sedat incursus; plus est enim clauso intra te hosti resistere quam remoto.

Itaque Iacob, qui cor suum. ab omni simultate mundauerat [*]( F ) et pacificum affectum gerebat, postquam reiecit omnia sua, solus remansit et luctatus est cum deo. quicumque enim saecularia neglegit ad imaginem dei similitudinemque propius accedit. quid est enim luctari cum deo nisi uirtutis suscipere certamen et cum superiore congredi potioremque ceteris imitatorem fieri dei?. et quia insuperabilis erat fides eius atque deuotio, secreta ei dominus mysteria reuelabat tangens latitudinem femoris eius, eo quod ex eius erat generatione dominus 469 [*]( A ) Iesus oriundus ex uirgine, qui deo nec inpar nec inaequalis esset. cuius crucem obstupescentis femoris latitudo signabat, eo quod diffusa per uniuersum mundum remissione peccati salutaris foret omnibus, qui stupore sui corporis ac sopore [*]( 15 Gen. 32, 24 22 Gen. 32, 25 ) [*]( 1 copore A 4 internicione P m2 31\' m2 V internitione AP ml 9f internecione T et ml 2T internetione VLE 5 sua om. VN 8 singulorumque A singuloruniqu#e P (a eras.) singulorum quae cet. 16 regebat A (8. m2 f gerebat) rececit P (m2 corr. recepit) recedit 91\' ml praecedunt 81\' m2 81 xE 18 prop.ills P (r eras.) 24 Ieeue om. A 26 difusa A 27 aal«»»«** P m1 (fuisse uidetur salutaris) salus Pm2 soporem A (m exp. m2) P (m eras.) sapore 31 sudore 31\' (d ex p m2) 1:x E ) [*]( XXUJ. Ambr. ptra 2. ) [*]( 4 )

50
resurrectionem tribueret defunctorum. unde non inmerito exortus est sol sancto Iacob, cuius generi crux domini salutaris inluxit, simul quia sol ei oriatur iustitiae qui deum cernit, quia ipse est lumen aeternum.

claudicauit autem Iacob a femore suo. propter hoc non manducant hodieque filii Istrahel neruum. utinam manducassent et credidissent! [*]( B ) sed quia non erant facturi uoluntatem dei, ideo non manducauerunt. sunt et qui ita accipiant, eo quod ideo claudicauerit ab uno femore Iacob, quia duobus populis ex eius generatione manantibus unius stupor iam mox circa fidei gratiam declarabatur futurus. ipse est ergo populus, qui stupore perfidiae claudicauit. [*]( C )

Denique non multo post reuelationem istiusmodi cum esset ab alienigenae filio Dina, Iacob filia, deflorato uirginitatis pudore temerata, fratres eius, qui non intellexerunt mysterium, alienigenas, qui societatem fidei per coniunctionem generis offerebant, uindictae studio peremerunt, Iacob autem, qui morali mansuetudine clementiam diligebat uel mystico spiritu sacramentum congregandae ex gentibus praeuidebat ecclesiae, [*]( D ) inuitus et dolenter scaenam illam exactae ultionis accepit. unde prophetanti aduentum domini Iesu responsum diuinum est datum: exsurgens ascende in locum Bethel, hoc est in domum panis, ubi natus est Christus, sicut Michaeas [*]( 1 Gen. 32, 31 3 Malach. 4, 2 4 Gen. 32, 31 et 32 14 Gen. 34, 5 et 25 sqq. 20 Gen. 34, 30 22 Gen. 35, 1 ) [*]( 2 (fiTi ex dns m2 AP saluatoris N\' 3 oriatur AP oritur cet. 5 hodieque P (que eras.) 6 filiis P (s eras.) filii E (i tert. postea add.) israhel P isrf cet. 7 erant fn s. u.) A V 8 eo del. m2 P, om. N clandicaueritt A (n eras.) 10 unius \\Į[uE et (i a. u. m2) VH4 unus cet. stapor iam mox scripsi stuporiamons ml AP stupor iam P m2 stupor iam tunc Am2 cct. 11 est s. u. m2 FW, mt T, om. 91 14 filis iacob VNT defloratu A (corr. m. ant.) P 15 misceri A (s. m2 misterium) mysceri P 16 alienas A (s. m2 alienigenas) 17 perhimerunt A (perhem. m. ant.) 20 scaenam P3T scenam cet. 21 profetanti PFS1 22 ascende A (s s. u.) bethleem P 23 micheas libri )

51
propheta testatur dicens: et tu, Bethleem, domus Ephratha, non es minima, ut sis inter principes Iuda. ex te enim exiet princeps in Istrahel. et egressus eius ab initio a diebus saeculi. uere domus panis. quae domus Christi est, qui nobis panis salutaris aduenit e caelo, [*]( E ) ut iam nullus esuriat cibum sibi inmortalitatis adquirens. ibi iubetur habitare patriarcha, ibi aram deo facere, qui apparuit ei. ibi deos accepit alienos et abscondit eos sub lentisco, ibi quoque sepulta est Rachel in uia inquit Ephratha; haec est Bethleem. ibi etiam columnam statuit Iacob supra monumentum eius.

Quanta mysteria, quia ibi est ecclesia dei, in qua apparet deus et loquitur cum seruulis suis !

ibi eripiuntur et absconduntur simulacra gentium; fides enim ecclesiae omnem obseruantiam gentilitatis aboleuit. sed cur sub lentisco absconderit quaero. certe genus istud infructuosum est. ibi ergo sunt dii [*]( 470 A ) gentium, ubi nullus est fructus. ibi inaures gentilium infodiuntur, quas dederunt Iacob, ut iam nouam linguam audire adsuescant, ueterem perfidiae somnum nesciant, obsurdescant aures eorum sacrilegio, emundentur ad gratiam. non inmerito sanctus ibi Danihel falsum aduersum Susannam testimonium deprehendit. ibi enim uolebat adhuc radices suas locare perfidia, sed latere non potuit, quia prophetico spiritu deprehensa est. [*]( B ) congruus autem error presbyteri uerae confessioni, ut ibi [*]( 1 Mich. 5, 2 5 Ioh. 6, 51 7 Gen. 35, 1 8 Gen. 35. 4 9 Gen. 3h, 19 10 Gen. 35, 20 17 Gen. 35, 4 21 Sus. (Dan. 13) 54 24 Act. 15, 20 ) [*]( 1 testatus est N\'D bahem A bethlem WL\' bethlehem 9lxi? effrata AWE effratba P efrata V 2 ut aia del. m2 A. 8. u. T 3 in AP V$[, om. cet. israhel P isrt cet. 4 die VN diebus (bus 8. u.) T 5 nobis (s 8. u.) A 6 atquirens A 8 abscondit A (n s. u.) 9 efratha AP%l\' errata n haec PV2(T hoc cet. 14 simulachra A%ET obseruantium (corr. m2) AP 15 absconderit om. VN, s. u. T 19 ueterem A (8. m2 t ris) somnum A (m pr. exp. m2) P sonum cet. 21 aduersus YNP T sugsannam P 23 profetico A V profe.tico P (c eras.) 24 presbiterii A (i teri. 8. u. m2) presbiteri PV ) [*]( 4* )

52
contaminatam diceret castitatem, ubi gentium defossa simulacra sunt, sed ueritas ecclesiae non texit perfidiam, sed abscondit et aures gentilitatis obstruxit.

conuenienter quoque ibi sepulta est sancta Rachel, quia omnes qui baptizantur in Christo consepeliuntur cum eo. sic enim docemur dicente apostolo: consepulti enim sumus cum illo per [*]( C ) baptismum in mortem, ut quemadmodum ille surrexit a morte per uirtutem propriam suscitatus, ita et nos eius gratia resurgamus. tunc igitur uere absconditur omnis error gentilium, cum quis fuerit ablutus a uitiis, quia confixus cruci uetus homo noster nescit iam ueteri seruire peccato. conpetenter etiam columna statuitur supra monumentum Rachel, quia ecclesia est columna et firmamentum ueritatis.

I Senuit autem Iacob et ante iam senuerat moribus, sed [*]( D ) certabant in eo inpigra uiuacitas iuuentutis et tranquillitas senectutis. est enim et senectus uirens gratia et iuuentus cana consiliis, de qua dicit scriptura: senectus enim uenerabilis et aetas senectutis uita inmaculata. ex hac uita fuit Iacob, qui bonis operibus praeuenit tempus [*]( E ) longaeuae senectutis, ut et fructum eius ante tempus carperet et postrema eius in tempore non timeret. beatus quidem et iuuenis, qui bene uiuit, sed beatus et senex, qui bene uixit. quod enim iuuenis sperat adeptus est senior, quod senex fuit optat hoc esse qui iuuenis est. certe hic inquieti maris longiore sibi adhuc cursu manente iactatur fluctibus, senex uero sicut in portu ita in statione est senectutis. erat itaque huiusmodi Iacob, qui uix speranda iuuenibus bona incolomi et tuta [*]( 6 Rom. 6, 4 13 I Tim. 3, 15 17 Sap. 4, 9 18 Sap. 4, 8 ) [*]( 1 simulachra AP 3 anres*» A obstruiit P (r s. u. tn2) 7 mortem VWE morte cet. ad P 8 mortuis WE propria uirtute (om. per) WE suscitatur (8 a. r) P 9 per eius gratiam VNT 13 columpna A 15 iuuentutis N (tu ex ta m3) 16 iuuentus (tu ex ta mZ) FSt 17 cana AP cana in Um3 Ux incana SttnJ T (in del.) cet. 23 quod A (od exp. et s. add. i m2) 24 quod A 27 incolumi P (u ex 0) VDT incolumpi 91 (n exp. m2) tota A (corr. m. ani.) P )

53
gratiae claue iam clausa et obsignata retinebat. quod autem [*]( 471 A ) possideas eo quod adhuc speres praestabilius est. erat ergo senex Iacob, ad quem iuuenes aduersa temporis alicuius tempestate perculsi tamquam in portum sese recipiebant, ipse autem tamquam in specula uitae huius positus sollicito praetendebat adfectu et longe ante rebus dubiis praeuidebat remedia.

i Denique fames erat in tota terra: senex depositus quae alacres iuuenes ignorabant primus utrum audierit.

... uidero. [*]( B ) interim primus admonuit filios suos in Aegypto exuberare frumenta. eo proficiscendum, ut emerent quae sibi ad usum necessaria forent. libenter etiam ipse iuuenum consiliis adquiescebat, ut etiam filium iuniorem simul mitteret. et renuntiantibus illis quod Ioseph filius suus uiueret infracto licet corpore, sed uiuida animi uirtute non expectauit ut filius ad se ueniret, sed ipse magis perrexit ad filium; pietati enim mensura ordinis non praeponderat. nulla itaque sensit [*]( C ) inpedimenta fessae senectutis, cum pergeret; pietas enim leuabat laborem. uerum ubi recepti filii fructu potitus aliquanto exacto tempore, septem decem uidelicet annorum, quod secundum illam patriarchae longaeuitatem exiguae portionis tempus est, finem uitae sibi adpropinquare cognouit, uocauit Ioseph filium et per generationis suae futurum heredem constrincxit eum, ne in Aegypto sepeliretur, acceptaque fide, cum paulo post [*]( D ) infirmaretur et uenisset ad eum filius suus Ioseph: uelut [*]( 7 Gen. 41, 56 Uerg. Aen. XII 395 9 Gen. 42, 1 sq. 12 Gen. 43, 12; 45, 26 et 28 19 Gen. 47. 27 21 Gen. 47, 29 22 Gen. 47, 29 aq. 23 Gen. 47, 31 24 Gen. 48, 1-4 ) [*]( 1 gratia A (corr. m. ant.) n ęclaue A et (corr. m2 et claue) P tenebat jV 2 abhuc A 4 sese. A 5 * sollicito A (p eras.) 7 et senex N (et add. m. ant. 31\') 8 primQş A (corr. m2) utrum et uidero interim exp. 21\', om. WE post andierit lacunam significaui; excidit tale quid an ipse spiritu diuinauerit 14 niuidae P (e eras.) expectauit P (c s. u. m2) 19 septem decem mlAPW et 31 septem et decem (et s. u.) m2 AP et VT decem et septem 214 m2 WilE et T corr., IQrt. septemdecim secundum (u pr. ex a) AP 22 constrincxit A constrinxit 31 (x in ras. ex g) cet. 24 et uenisset... suum et om. VNI )

54
resumptis uiribus sedit supra lectum suum et benedixit patriarchas duodecim et prophetauit.

Dicant nunc aliqui. non beatum Iacob, cum in ipsis mortis [*]( E ) esset diebus, qui paene plura cum deo quam cum hominibus alloquia miscebat, non beatum, cum oculi eius grauarentur in senectute et non posset uidere; uidetur enim quibusdam caecitas esse grauis aerumna calamitatis. sed tunc quoque beatus Iacob, quia discernebat spiritu quos oculis discernere aspectuque non poterat. uidebat futura, qui aestimabatur non [*]( F ) uidere praesentia. denique errauit et ipse Ioseph, ut, cum ad dexteram eius adplicasset filium suum seniorem et ad sinistram ipsius, hoc est Iacob, adplicasset filium iuniorem, ut aetatis ordo benedictionis ordinem reseruaret, extenderet Iacob dexteram super nepotem iuniorem et sinistram super seniorem nepotem et uolenti filio patriam dexteram supra Manassen seniorem conuertere responderet: scio, fili, scio: et hic erit in populum et hic exaltabitur; sed frater eius iunior [*]( 472 A ) maior illo erit. et* causam praelationis adiuncxit dicens: semen eius erit multitudo gentium. adeo melius inpedito licet corporis aspectu uidebat, ut uidentem doceret errasse. quis enim melius uidet quam qui uidet Christum? aut quis potest dicere oculis inpeditum eum qui uidebat in Christo ecclesiam refulgentem ? nonne igitur clarum est quod debilitas beatitudinem impedire non possit? ille oculorum impeditus munere, ille defatigatis corporis uiribus. in lecto[*]( B ) [*]( 5 Gen. 48, 10 10 Gen. 48, 17 sq. 16 Gen. 48, 19 19 Gen. 48, 19 ) [*]( 8 dicat... aliquis VN et (corr. dicant... aliqui) T 8 quos AP quod cet. discere A (s. m2 discernere) 13 iacob om. N\' dexteram A tnl P dexteram suam A m2 cet. 15 supra AP super cet. manassem AT 16 responderet VN et (-rit corr.) T responderit cet. fili mi scio P (mi scio in ras. cx scio m2) 18 adiuncxit AV adiunxit cet. 19 melius post aspectu transponunt 21 xE 20 inpeditu A (corr. m. ant.) P (corr. m2) doceret A (8. m2 l diceret) Y (ex docentem) T (ex diceret) 23 refulgentem ecclesiam <ĮĮxE 25 defatigatus P (us 8. ft. m2) defatigatis 91 (a pr. m3 ex e) )

55
tamquam in sepulchro corpus relinquens adsurrexit in se et longe ab aliis atque intra semet ipsum sese colligens praesentibus se rebus subduxerat et nouissimorum dierum futurae miscebatur aetati. sic enim scriptum est: adnuntiabo inquit uobis quae occursura sunt uobis in nouissimis diebus.

Quid igitur ei deerat, cui deus aderat, qui ei profecturo dixerat: descendam tecum in Aegyptum, et ego deducam te in perpetuum? nec defuit, quando in eo sanctus [*]( C ) spiritus loquebatur. quis tam potens in suo domicilio quam iste in alieno? quis tam abundans in ubertate quam iste in fame? quis tam fortis in iuuentute quam iste in senectute? quis tam actuosus in negotio quam iste in otio? quis tam uelox in curriculo quam iste in lectulo? quis tam laetus in flore adulescentiae quam iste in mortis confinio ? quis tam diues in regno quam iste in peregrino loco? denique reges benedicebat. nec inmerito pauper non erat, qui nullo indigebat. pauper non erat, qui se pauperem non putabat. et quis [*]( D ) pauperem dicat, cuius conuersatione dignus orbis terrarum non fuit, et ideo conuersatio eius erat in caelo? hic uero praediues in diuitiis simplicitatis et sinceritatis, decorus maiore animae quam corporis pulchritudine, quae marcescere non nouit, aetate inpiger, cui liceret, cum uellet, corporeo isto exire gurgustio et superna paradisi mentis uigore penetrare, exultans spiritu, cum sepulchri extrema mandaret. non enim terreno se tumulo [*]( E ) claudendum, sed superno recipiendum domicilio praesumebat. et ideo tamquam alteri mandabat sepulchrum, sui autem securus mortem illam inmortalitatem putabat. uidebatur corporis inplicatus impedimento et uigilanti in futura tempora [*]( 4 Gen. 49, 1 7 Gen. 46, 4 16 Gen. 47, 7 20 Philipp. 3, 20 27 Gen. 49, 29 ) [*]( 4 aetatis AN et (s eras.) 9C 5 occursura A (8. m2 i occursui) 10 spiritus aanctua VIP qui*stam P 11 uebertate A 15 adulescentiae 2121\' adolescentiae cet. 18 quis eum pauperem A (eum s. u. m2) T 23 gurgurtio A (corr. m2) 24 paradysi A (ra s. u.) )

56
praecurrebat affectu dicens de persecutoribus domini. qui de tribu Symeon et Leui auctores erant nequitiae processuri: in consilium eorum non ueniat anima mea et in [*]( F ) occursum eorum non contendant uiscera mea. quis autem tam ualidus in uirtute quam iste fortis in infirmitate, qui dicebat: maledictus furor eorum, quia superbus et temerarius, et ira illorum, quia indurata est. diuidam illos in Iacob et dispergam illos in Istrahel?

Quis uero tam canorus cantibus quam iste uocibus, qui toto auditus est mundo, qui per omnes populos, per omnes auditur aetates? quis tam suauis numeris septem uocum differentias oblocutus quam iste septemplici spiritus sancti gratia resultauit? qui licet membra resolutus tamen adtollens [*]( 473 A ) se animo et erigens spiritu corporis sui tamquam citharae harmoniam dissoluta membrorum conpage destructam alta\', mente despiciens non requirebat, sed otiosam iacere humi patiebatur, ipse autem cantu se mulcebat interno et prophetico se modulamine delectabat dicens: Iuda, te conlaudent fratres tui. manus tuae super dorsum inimicorum tuorum; adorabunt te filii patris tui. catulus leonis Iuda: ex germine mihi ascendisti: recumbens dormisti [*]( B 1 ) ut leo et tamquam catulus leonis. quis excitabit [*]( 1 Gen. 49, 5 sq. 6 Gen. 49, 7 12 Uerg. Aen. VI 646 19 Gen. 49, 8 et 9 ) [*]( 5 fortis iste WE 6 eorum AW illorum cet. 9 israhel nil iart cet. 10 canor..us A (ib eras.) 11 totos Am2 (ex totus) populos super A (su exp. m2) P 12 suauis P (suaue m2) suauiter 5t\' (m1 ex suauis) WilE numeris ed. Rom. nomen eius A (nolb) P numeius H m1 V (numerus 81 m3 Vm2) T et del. m. ant. 31\', om. 81 xE uocum 6 (6 s. u. m2) W 13 differentia A (-ias m2) P ablocutus A (ob, 8. ab m2) P 14 membra A (s. m2 ris) PFS1 membris \'a\' (is ex a m2) cet. 15 cytharae AP 16 armoniam libri (armo»nii A, e eras.) 18 cantus emulcebat PS1 et (corr. m2) AW 19 modolamine A conlaudent AP laudabunt VN et (m2 collaudant) T 23 excitabit Y (ex in ras. m2) excitauit 81 et (corr. m2) 81\' suscitabit 81x 1 )

57
illum? et infra: lauabit in uino stolam suam et in sanguine uuae anaboladium suum. hilares oculi eius a uino et dentes candidiores lacte. qui cantus dulcior, qui sonus suauior quam remissio peccatorum et resurrectio mortuorum? hunc cantum sanctus Dauid ille, diuinae organum uocis et dominici sermonis interpres, cithara cecinit spiritali. his modulis gratiae sublimem illum animum mentemque mulcebat. hoc cantu mundi istius aspera mitigauit, hoc sonitu [*]( C ) saeculi dura molliuit, hoc psalterio terrorem mortis infregit, hac suauitate cordarum inferna calcauit.

sed audiamus etiam alia quae sanctus patriarcha Iacob admirabili illo suae organo mentis increpauit: Nephthalim uitis remissa, porrigens in germine suo decorem. filius meus ampliatus Ioseph, filius meus ampliatus, zelo adpetitus filius meus, filius meus adulescentior, ad me reuertere et infra: praeualuit super benedictiones montium manentium [*]( D ) et desideria aeternorum collium. quid dulcius benedictione, quid gratius aeternitate? et ipsa uerba sunt cantus et in uerbis magna uotorum sunt praemia, meritorum fastigia.

Quid suauius sancto Ioseph, qui nos liberauit ab obprobrio crucis dominicae sacramento?