De Iacob

Superiore libro de uirtutum praeceptis disputauimus, sequenti 459 [*]( A ) clarorum uirorum utamur exemplis, qui in summis periculis positi beatitudinem uitae non amiserunt, sed potius [*]( B ) adquisiuerunt. an non beatus Iacob etiam, cum patriam derelinqueret? immo plane beatus, qui dura exilii suscepit, ut fratris mitigaret iracundiam. nam si beatus est qui peccatum declinat, utique negari beatus non potest qui alterius culpam leuat, crimen auertit. paratum itaque parricidium declinauit exilio uoluntario eoque facto sibi salutem quaesiuit, fratri donauit innocentiam. merito itaque eum diuina ubique comitata est [*]( c ) gratia, ut et, cum dormiret, beatae uitae munus adquireret. uidebat enim futurorum mysteria et diuina audiebat oracula. [*]( 12 Gen. 28, 7, cf. 27, 42 sqq. 16 Gen. 27, 41 20 Gen. 28, 12 ) [*]( 1 se s. u. P ista A iste (e ex a) P m2 D cytharll A cytharam P 2 diuinis ... ableuabit infra in mg. A 3 alleuabit P (1 pr. ex b) T alleuiabit St m3 (ex ableuabit) WE ableuabit cet. 4 iucundum WI 5 triste possit WE accedere E et (corr. m2) APV%\' 7 perfusus amen ntWIE EXPLiC DE IACOB ET DE (DE om. 9t«\') UITA BEATA LIB. I. INCIP EIUSDE (EIUSDE om. slSf) LIB. II. AWW EXPLICIT DE IACOB ET UITA BEATA LIBER PRIMUSaINCIPIT LIBER SE- CUNDUS PV EXPLICIT LIBER PRIMUS (SCI AMBROSII add. P% BEATI AMBROSII EPI add. D) DE IACOB ET UITA BEATA. IN- CIPIT (EIUSDEM LIBER add. D) SECUNDUS (EIUSDEM add. P\') PDT EXPL. L. V. DE IACOB ET UITA BEATA. INCIP. L. VI. DE EADEM RE M EXPLICIT. INCIPIT LIBER SECUNDUS E 12 relinqueret Ux 15 beatus (beata E) esse HxE 17 eoque A (s. m2 t quod) innocentiam donauit 2LxE 18 commitata P 20 uideba»t P misteria P )

sed nimis ad inferiora propero et utilia transcurro, cum prius definiendum sit quid sit beatus. scriptum est enim: beatus uir, qui non abiit in consilio impiorum et in uia peccatorum non stetit et in cathedra pestilentiae non sedit, hoc scriptura significante eum beatum esse qui uel a perfidorum consortio temperauerit — ea est enim impietas auctorem uitae et parentem quendam salutis non recognoscere — uel in peccato non manserit uel in [*]( E ) luxuria atque lasciuia non perseuerauerit. ipsum quoque in lege domini die ac nocte meditantem fore tamquam lignum quod dabit fructum in tempore suo. superiora merita sunt praemiorum, hoc meritorum praemium.

Quid horum quae ad meritorum beatitudinis spectant defuit sancto Iacob, qui tantum abfuit ab impiorum consortiis, ut ex eo fidelis populus nomen acciperet Istrahel dictus, quod deum mentis internae oculis intueretur peccati abstinens, a luxuriae [*]( F) omnis ebrietate sobrius, ut dura laborum absorbuerit, otii [*]( 1 Gen. 29, 18 sqq. 3 Gen. 32, 13 sqq. 9 Psalm. 11 15 Psalm. I 2 16 Psalm. I 2 sq. 21 Gen. 32, 28 ) [*]( 6 fuisset A (s. m2 se) P (t eras.) 9 habiit APV 12 uel a scripst tela libri perfidiorum A et (i alt. exp.) P temperauit 91 tempe- ■rauerit (s. m2 declinauerit) V declinauerit T haec est P 13 alluctorê A 14 si uel (si a. u.) PVm2 Tml non 91\' (8. u. m2) WE om. cet. 15 luxuria P (u alt. ex 0 m2) V (a m2 ex e) 21\' (a m2 ex e) non 91\' <6. u. m2) 9txi £ , om. cet. 18 merito. A 19 #hor(l A 20 abfuit WI (b 8. u. m. ant.) P\'D adfuit AP afuit cet. 21 fort. acceperit israhel P4 israi P istf cet. eo quod 91 xE et (eo s. u. m. ant.) W 22 a eras. P luxoriae P 23 omni.sobrietate P (a eras. ut uidetw) otii om. A, s. u. T )

hos igitur fractus redolebat Iacob, qui deum per pericula sequebatur et tutum se ubique eius deductione credebat. nam licet dulcis et suauis odor agri sit,[*]( C ) quia est odor naturae, tamen in sancto patriarcha uirtutum spirabat gratia. quam continens erat parsimonia, qui cibum sibi paratum non expetiuit. sed petenti fratri sine dilatione concessit. a quo primatus benedictionis accepit, quam pius erga parentes, ut praeferri germano seniori materno mereretur affectu et paternae benedictionis munere sacraretur, quam religiosus, ut fratrem recusaret laedere, quam uerecundus, ut patrem timeret fallere, quam honorificus, ut matri non posset [*]( D ) quod iubebatur negare!

Sed nec parentes nobis inexcusati relinquendi sunt, quod[*]( E ) iuniorem filium seniori praetulerunt. simul cauendum, ne quis dum eorum intendit exemplo, iniquum inter filios habeat iudicium, ut alterum diligendum putet, alterum posthabendum. hinc enim excitantur odia fraterna et de pecuniae uilis incremento facinus parricidale conponitur. eadem foueat prolem mensura pietatis. esto tamen ut aliquid sibi amplius circa blandiorem aut similiorem rapiat affectus, par debet circa omnes esse forma iustitiae. plus confertur dilecto, cui fratrum [*]( F ) amor quaeritur; plus autem adimitur ei qui praelationis [*]( 1 Cant. 8, 2 7 Gen. 25, 29 sqq. 9 Gen. 27, 8 sqq. 11 Gen. 27, 11 sq. 12 Gen. 27, 12 13 Gen. 27, 14 ) [*]( 1 pacis om. (A) ungentum (A) PT 3 qui] qfii (.A)T 4 totum P (v 8. 0 m2) eiua ubique 81x 5 Įiçęt (A) (in mg. m2 decet) ą.ęcet (li s. ąę) T ait agri 91x 6 post patriarcha add. tam (.A)T 7 spirabat om. (A). s. w. T gratia P (a alt. ex i m2) gratiam T (m postea add.) quia P 8 ezpetiit V 9 primatd V 11 affectu om. WE 12 lsedere om. P 13 parentem P 14 iubebatur P uidebatur P\' iubebat cet. 20 parricida lex (x eras.) A parricidae lex P an (ante CONx. m. ant.) ponitur A (s. m2 i componitur) ponitur P 23 cui s. u. P 24 pliat bonis A (s. m2 praelationis) praelatio bonis D )

sed et Rebecca non quasi filium filio, sed quasi iustum praeferebat iniusto. [*]( 461 A ) etenim aput matrem piam mysterium pignori praeponderabat: illum non tam fratri praeferebat quam offerebat domino, quem sciebat conlatum sibi munus posse seruare. in quo et alteri consulebat, quem diuinae subducebat offensae, ne grauiore implicaretur reatu, si acceptae gratiam benedictionis amitteret.

Accipe tamen bonum certamen inter parentes. mater deferat affectum, pater iudicium.

mater circa iuniorem tenera pietate [*]( B ) propendat, pater circa seniorem naturae honorificentiam seruet. hic magis honoret, illa plus diligat. dum singuli singulos foueant, non in unum uterque conspirent, defrudent alterum. fiat aequalitas inter diuersa certamina et disparibus studiis par utrique aequali parentum amore gratia conferatur. conpenset alter quod alter imminuit. sic pio affectu Isaac patriarcha et sancta Rebecca certabant, ut neutrum inferiorem facerent, sed utrumque aequalem.

uicit tamen ille, qui [*]( C ) [*]( 1 Gen. 27, 41 20 Gen. 25, 28 22 Gen. 25, 23 ) [*]( 1 oneratur VN-P1 heneratus P oneratus pI et \'1,1 m2 honoratus A honoratur DT imitabatur A (corr. m. ant. ex mitabatur; s. m2 i minitabatur) 2 nec (8. m2 i ne) fraterna A ne (corr. nec) fr. T 4 es-se A m 7 aput A apud cet. iatrem A (p eras.) misterium PH pignoris * A (o ex e) PT 9 siebat A (c eras.) 18 deserat A (corr. m2) P deferat 9 (rat in ras.) 15 naturae honorificentiam Aml PD naturam honorificentiae A m2 (add. J) VN et (corr. naturae honorificentiam) T 17 faueant ex foueant A conspicerent A et (ce exp.) Y defrudent A defraudent (a s. u.) PD et m2 ¥1\' defraudent cet. 18 aequalitas A (Ia m2 t aequitas) PD aequitas VNT 19 par utrique aequalis \'s exp. m2 P, aequali T) parentum amore gratia conferatur Aml P et in mg. T par utrique (utrique om. T) atque aequalis par. amor et gratia conf. A m2 YN et in textu T ) [*](3. )

ideo stolam accepit fratris sui, quia senili praestabat sapientia, ideo iunior frater seniorem fratrem exuit, quia fidei emicuit dignitate. hanc stolam ecclesiae typo Rebecca protulit et [*]( E ) dedit filio iuniori stolam ueteris testamenti, stolam propheticam et sacerdotalem, stolam regalem illam Dauiticam, stolam Solomonis, Ezechiae et Iosiae regum, et dedit populo Christiano, qui uti amictu sciret accepto, quoniam populus Iudaeorum eam sine usu habebat et proprios nesciebat ornatus. iacebat haec stola in umbra adiecta atque neglecta; obscurabatur enim tenebrosa impietatis caligine nec in angusto corde populi latius poterat explicari. induit eam Christianus populus [*]( F ) et refulsit. inluminauit eam suae fidei claritate et piorum luce factorum. agnouit Isaac notum odorem generis sui, recognouit [*]( 2 Gen. 25, 27 4 Gen. 27, 9. 14. 17 7 Gen. 27, 9 et 14 9 Hier. 11, 19 12 Gen. 27, 15 25 Gen. 27, 27 ) [*]( 3 domesticHt A 4 dulces A (1 s. u.) 5 quicquid A (quid s. u. add. m2) 6 afectatum A affecturu P (m exp. m2) 7 profetiae A (propfetiae m2) V et (corr. m3) W 8 cibo A (a. m2 I cibv) P cybG? W (§ eras.) cibum cet. 10 hunc A (s. m2 I hinc) T (ex hinc) uel del. m2 A, om. T 11 tipum A (corr. m2) P 12 remiaio A 18 fratri P frai-. (corr. m2) A 15 tipo P rebecca tl (b in ras.) A (e alt. ex ae) 17 stolam a. u. m2 P illam regalem WE 18 salemonis E salomonis cet. 19 ut iam dictum A (d s. u. m. GRt.; s. m2 1 uti amictu) 24 fidei s. u. A )

Celebrata benedictione postea frater senior aduenit. quo [*]( B ) declaratur prius ecclesiae regnum quam synagogae in praedestinatione delatum, sed subintrasse synagogam, ut superabundaret peccatum et, cum superabundasset peccatum, superabundaret et gratia, simul clareret inpigrum regni caelestis [*]( C ) candidatum esse debere, ut praeripiat benedictionem et praerogatiuam suae commendationis usurpet. unde non est notatus a patre iunior filius, sed laudatus, quod ait Isaac: frater tuus ueniens cum dolo accepit benedictionem tuam. bonus enim dolus, ubi inreprehensibilis est rapina; inreprehensibilis autem rapina pietatis, quia a diebus Iohannis regnum caelorum cogitur et cogentes diripiunt illud; festinantes enim patres pascha celebrabant, [*](D ) qui festinantes manducabant agnum, non demorantes, et [*]( 4 Gen. 27, 22 5 Gen. 27, 27 10 Gen. 27, 30 13 Rom. 5, 20 17 Gen. 27, 35 20 Matth. 11, 12 22 Exod. 12, 11 ) [*]( b a 3 hodieque 91\' (que eras.) hodie 91 xE stola eadem VI\' (b a eras.) stola eadem 91x E deuotionis A (s. m2 i ris) P (-ris corr. m2) V1 4 meritaqu§ A (carr. m2) merituqułe P (in u correxit nescio quid m2) P merito Il\' (s. o ras.) WE iacob est A (est add. m2) P\'T 5 manus (u ez a m2) esau P 6 uestimentorum eius P\' 8 obumbratorum A (corr. m2) 10 senior frater N\' 11 declarat A (t ex t m2 ut uidetur) declarat.. P (t ex t m2, us eras.) sinagoge AP sinagogae 1\'WSl\' 12 subintrase P et (corr. m2) 91\' sinagogam jPVN 14 claret A (corr. m2) D inprigrum A (corr. m. ant.) 20 rapina s. u. m2 A quia (i s. u.) A 22 enim ... festinantes s. u. A festinantes autem N\' 23 quia A (s. u. m2 i qui) V (a s. u. m2) )

et ipse tamen ut benediceretur cogendo I elicuit et inpetrauit, sed eam benedictionem, quae cum superiore congrueret et conueniret, ut seruiret fratri suo. etenim qui inperare non poterat et alterum regere seruire debebat, ut a prudentiore regeretur. neque enim fuit sancti [*]( E ! ) patriarchae, ut filium suum degeneri condicioni seruitutis addiceret, sed ut bonus pater, cum duos haberet filios, unum intemperantem, prudentem et sobrium alterum. quo utrique consuleret, intemperanti praefecit sobrium et insipientem prudenti statuit oboedire, quia insipiens non potest uoluntarius i uirtutis esse discipulus nec perseuerare in studio, quia stultus sicut luna mutatur, meritoque ei libertatem proprii negauit arbitrii, ne uelut nauis in fluctibus sine gubernatore fluitaret. [*]( F I ) sed subdidit eum fratri secundum quod scriptum est: seruit enim inprudens prudenti. recte ergo eum subdidit, ut regentis imperio suum melioraret affectum. ideoque ait: super gladium tuum uiues et seruies fratri tuo; domina est enim pietas crudelitatis et mansuetudo duris motibus praestat.

Seruit omnis qui auctoritatem purae non habet conscientiae, [*]( 463 A ) seruit quicumque uel metu frangitur uel delectatione inretitur uel cupiditatibus ducitur uel indignatione exasperatur uel maerore deicitur. seruilis enim omnis est passio, quoniam qui facit [*]( 1 Gen. 42, 20 2 Gen. 27, 38 sqq. 12 Sir. 27, 12 15 Prouerb. 11, 29 18 Gen. 27, 40 24 Ioh. 8, 84 ) [*]( 1 fratrem A (r pr. s. u.) 2 acceasiuit A (corr. m2) P et alt. del. m2 A, s. u. T 6 ut in A membrana perforata intercidit; suppleuit m2 9 intemperantem P (in a. «.) pruydentem P (n exp. m2) quo A (s. m2 t cum) T (ex cunO PD cum V% ut Sl\' (m2 ex cum), Oln. WE utrique A (s. m2 utroque) T ti ex 0) 10 consuleret et A (et 8. u m2) T 11 hobedire A 12 qui«a A 14 ne uelut nauis s. u. A fluctuaret V 17 regens et imperium A (s. m2 f regentis impelio) P (et exp. m2) suum m. affectum A ml i suo m. affectu A s. u. m2 T ideo (om. que) N\' 19 est om. A; enim (8. u.) est 3L" creduli- tatis AP 21 autoritatem A parue A (s. m2 i pure) P 24 deiciar (corr. m2) AP est omnia 31". )

hoc est igitur quod ait patriarcha Isaac: seruies fratri tuo. erit autem cum deposueris et solueris iugum illius a collo tuo, significans duos futuros populos, unum ancillae filium, alterum liberae — seruit enim littera, libera est gratia — eumque [*]( EI ) populum, qui litterae intendit, tamdiu seruum fore, quamdiu spiritalis doctrinae sequatur interpretem. tunc quoque illud futurum quod apostolus dicit: ut reliquiae saluae fiant secundum electionem gratiae. seruies ergo fratri tuo, sed tunc senties seruitutis profectum, cum uoluntarius potius quam coactus oboedire coeperis fratri.

Hinc orta est inuidia et minitabat Esau quod post obitum [*]( FI ) patris fratrem occideret. sed si id acciderit, discamus a Rebecca quemadmodum prouidendum sit, ne inuidia iracundiam excitet. [*]( 464 A ) [*]( 2 Prouerb. 22, 7 5 Deut. 15, 6 10 Gen. 27, 40 12 Galat. 4, 22 13 II Cor. 3, 6 16 Eom. 9, 27, cf. Esai. 10, 22 20 Gen. 27, 41 21 Gen. 27, 42 sqq. ) [*]( s 1 nunc P (c 8. u. m2) 3 est 21\' s. u. m2 fenori A 4 fenus AP est (s. u. m2) inpertitis (v s. i ult. m2) est P inpertitus est N (corr. m2) 5 princeps ex i. non erit N\' 7 et qui A m2 T qui et A mli PVN 12 futuros§§ A (se eras.) 13 enim AP autem VNT gratia P (a alt. ex &) 16 dicit A (s. m2 ! ait) ait cet. saluiae PI 18 potius om. P 19 ceperis A coperis F9t\' 20 minitabat scripsiil minitabus A (s. m2 i minabatur) P (t s. s) minabatur T minitabatur VNi quod A (8. m2 i quoniam) quoniam T 21 ouideret P (corr. m2) si\' id A ml (id s. u.) ne id A m2 T ne ei id 91 m3 ei (om. id) P4 acciderit A (-et m2) et (i pr. ex e) Um3Wm2 accideret T \' 22 in inuidia A (in del. m2) P (in eras.) )

audiuimus quid corporeis ebria cupiditatibus intemperantia locuta sit, consideremus quid uera uirtus agat. nihil requirit nisi dei gratiam, solum illud et summum bonum sequitur, solo eo contenta est, a quo accipimus omnia, ipsi autem nihil illi conferimus, quia nullo indiget. sicut ait Dauid: dixi [*]( C ) domino meo: dominus meus es tu, quoniam bonorum meorum non indiges. quo enim indiget qui abundat omnibus et nobis largitur uniuersa, omnia sine defectu ministrat ?

Et profectus est Iacob et dormiuit, quod est quieti animi indicium, et.

uidit angelos dei ascendentes et descendentes. hoc est Christum praeuidit in terris, ad quem angelorum caterua descendit atque ascendit obsequium proprio domino [*]( 2 Philo de plant. Noe 40 (I 354, 48) Origenes in Gen XII 117 ltI. 14 Psalm. XV 2 19 Gen. 28, 12 21 Ioli. 1, 51 ) [*]( 1 iracundia A proruat A 2 inducatur A m2 QI induat paciencia V 4 offensionie (ia ex es) F21 offenBione 21\' offensioni 21 xE obrepat P (corr. -et) sUbrepat N 5 exi.lium A refonnidat. P sed A (d a. u.) inprigre A 9 parricidio A (s. m2 l periculo, r ex 1) P periculo cet. 12 illud WE et (d ex m) %\'T illum cet. 13 con-. tempta A accipimus A ml P et 21\' m2 accepimus A m2 91\' ml cet. 14 illi scripsi ipsi APV11 et VĮ\' (eras.), om. \\Į!IIET ait s. u. m2 A, om. P dixit P (t exp. m2) 15 meo A (exp. m2) 21\' (exp. ml ut uidetur) PV% om. eet. dominus Aml PF2I deus Am2 cet. 16 post ft abundat add. P pnuji &QŲТ}.Ql)t 19 quiaEenimi A primitus ut uidetur (corr. ml, deinde s. u. m2) 21 ad quem FiV atque AP et (quem m2 s. que) T )

et uenit ad puteum, ut biberet de suis [*]( D ) uasis et de puteorum suorum fontibus et superfluerent ei aquae de suo fonte; fons enim uitae est in manibus iusti.

et uenit ad Laban et oues eius pauit. iniquitas incomitata residet. sapientia regendi officium non omittit. nescit uel in alienis uacare, nescit exul esse in peregrinis. quomodo enim enim, quae ubique suum ius seruat et in se habet quod possidet?

quasi mercennarius ingreditur iustus et rector est, qui sibi [*]( E ) gregem multarum praestantiumque uirtutum splendore fulgentem euangelicae praedicationis ministerio colligebat, ut potaturis ouibus uirgam storacinam et nucinam et de platano proponeret in uenis, quo concupiscentes beatissimae trinitatis praefigurata mysteria hautquaquam decoloros fetus piae mentis conceptione formarent. bonae oues, quae bonorum partus operum fidei sacrae non degeneres ediderunt. per storacem[*]( F ) significatur incensum et sacrificium uespertinum, quod deo patri defertur in psalmo. per nucinam uirgam sacerdotale Christo munus offertur; haec enim uirga Aaron, quae reposita floruit, qua sacerdotalis gratia sanctificationis emicuit. per platanum spiritalis fructus significatur ubertas, quia arbori huic uitis adnectitur, ut eius laeta consortio in partus sese [*]( 1 Gen. 29, 2, cf. Prouerb. 5, 15 sq. 3 Prouerb. 14, 27 4 Gen. 30, 29 et 31 (36) 8 Gen. 30, 32 et 35 (40) 10 Gen. 30, 37 sqq. 16 Psalm. CXXXX 2 18 Num. 17, 6 sqq. ) [*]( 1 uasis suis D 3 uita AP2I et (corr. m2) FW 4 iniquitatis tcorr. m2) A residet A (8. m2 ł resedit) resedit (8. t residet) T 5 in AP, 1 om. cet. 6 Mtilesae A 7 ubique suum ius P m2 VUet (ius om N\') aliique (-qu6 A) suum A (s. m2 t ubique ius auum) Pml ubique ius suum T seruabat A (s. m2 seruat) serua\\)ą.t P (ba exp. m2) 10 magisterio A (s. m2 f mini) P et (ag vn ras.) D 12 in uenis Maurtni inuentis libri concnpiscentea A (8. m2 i centie) 13 misteria PV11 hautquaquam A (o ex t m. ant.) P (h add. m2) decolores %xE fetos A (v s. o m2, foetos P (v 8. 0) 18 *<nK xpo A est enim T et (est 8. u. m2) PV 19 sanctificationis A (a. m2 f significationis) significationis T (s. sanctificationis) 21 consortio A (0 tert. ex a; 8. m2 J tia) \'?\' (0 tert. in ras. m2) consortia 91 xE in VH (ins. m2) T, om. cet. )

• His itaque, ut scriptura dicit, diues factus est ualde bonum [*]( B ) gregem nutriens Christo, quem fidei titulo et uarietate uirtutum gloriosi nominis nobilitauit insignibus. itaque nec sibi uidebatur angustus censu fidei opimus et Laban filiis ut opulentissimus in inuidiam uocabatur, qui suum gregem alieni gregis accessione cumulasset. et dixit ei deus: reuertere in terram patris tui et in gentem tuam, et ego ero tecum, ostendens nihil ei deesse, cui adesset omnium plenitudo; hoc [*]( C ) solum abundare perfecto, in hoc constare omnia et omnia ad ipsum referri, nihil ei nouum. nihil superfluum necessarium, cui pax fida suppeteret, per quam reconciliaret quae primo fuerant discrepantia. nec mirum si pacem haberet qui columnam statuerat et uncxerat deo, quae est ecclesia. columna enim et firmamentum dicta est ueritatis. eam unguit qui in Christum fidei, in pauperes misericordiae fundit unguentum.