De Interpellatione Iob et David
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.
merito ergo ceruus factus est dominus, ut tales sibi ceruos uox domini praepararet, de quibus ait: in nomine meo daemonia eicient, linguis loquentur nouis, serpentes tollent et si mortiferum quid biberint, non illis nocebit. tollebant enim serpentes, cum spiritu oris sui sancti apostoli de latebris corporum eruerent nequitias spiritalis, nec uenena mortifera sentiebant. denique cum exiliens de sarmentis [*]( F ) Paulum uipera momordisset, uidentes barbari pendentem uiperam de manu eius, putabant repente moriturum. at ille [*]( 5 lob 39, 1-8 9 Esai. 11, 8 sq. 12 Iob 39, 3 sq. 14 Luc. 9, 62 17 Marc. 16, 17 sq. 21 Ephes. 6, 12 22 Act. 28, 3=6 ) [*]( 1 possemus P 2 sequamur et quae nos B 3 at B (in mg. m2 at ac) 4 delictum ex dilectum P 7 enutri B (in vig. m2 at enutristi) 9 esgias P 10 manum suam PC non illi C non illis PBD illi non P4; sed fort. illis utpote ex illis u. 19 ortum delendum est; cf. LXX 11 uideretur B 12 disrumpent P\' dirrumpent B 14 manum suam P1 in] ad BC 15 aspiciens P (n 8. u.) respiciens DP\' 16 taletp P (s 8. tp) dominus (om. uox) B 17 praepararet P (ra 8. u. m2) 18 eicient P (e alt. ex u m2) 19 biberint (ex beberent) P illis] eis B 20 sui. P 21 eruerunt P euterent B (in mg. m2 at eruerent) spiritales P (es ex is) cet. 24 ad P ... )
[*]( 640 A ) conuersus inquit Paulus in spiritu et respiciens cum dolore ad pythonem ait: praecipio tibi in nomine domini Iesu Christi continuo exire ab ea. et exiuit eadem hora. uide ceruum quando uenit ad baptismum et sacri fontis ablutus inriguo omnia persecutionis uenena reiecit. uide ceruum dominum Iesum, quando uenit ad Iohannem Baptistam et dicenti sibi Iohanni: ego a te debeo baptizari, et tu uenis ad me? respondit: sine modo. et hoc dicto in aquas salutem sitiens publicam tota [*]( B ) auiditate descendit. sed iam satis nobis in exordio tractatus sicut in principio anni more uulgi ceruus adlusit. pergamus ad cetera.
Interpellat, ut dixi, Dauid dicens ad dominum: sicut [*]( c ) ceruus desiderat ad fontes aquarum ita desiderat anima mea ad te, deus. sitiuit anima mea ad deum [*]( D ) uiuum. quando ueniam et parebo ante faciem dei? aestuat sanctus nec sese capit — maior est enim animi magnificentia quam cuiuslibet corporis magnitudo — et securus menti de terris ad caelestia euolare desiderat, sicut et alibi [*]( 5 Iob 27, 3 6 Act. 16, 18 9 Psalm. XXXXI 2 12 Matth. 3, 14 sq. 16 cf. Ducange Gloss. med. et inf. lat. s. u. ceruula T. I p. 277 (ed. Favre) 18 Psalm. XXXXI 2 sq. ) [*]( 1 intrepitus P 4 uiperft B 6 dns ad iob B 7 ad pytonem (phytonem C) ait PC ait ad phitonem B ad phytonem DP\' 8 domini Onto DP\', domini nostri B xpi ihu P ea ed. Paris. a. 1569 eo libri 9 uenientem (om. quando) B 10 fontes P fontis unda DP\' in regno DP\' 11 uenit post Baptistam transponit D 12 dicente P (te ex ti m2) C iohanne B 13 uenis P (u 8. u.) 14 dicto] moto D modo (d ex t) P\' puplicam P 17 ad B (in mg. m2) DP\', om. PC 18 diximus DP\' 21 apparebo BP4 ant faciem P 22 animi.. (ne eras., ona. est enim) B , . - )
Fuerunt inquit mihi lacrimae meae panes die ac nocte, dum dicitur mihi cotidie: ubi est deus tuus? ibi bene lacrimae panęş sunt, ubi esuritur iustitia. beati [*]( 1 Psalm. LIIII 7 5 Philipp. 1. 23 7 I Cor. 13, 12 9 Philipp. 1, 23 10 Philipp. 1, 21 12 Iob 14, 4 sq. 18 Psalm. XXXV 10 21 Psalm. IIII 7 Ioh. 1. 9 23 Psalm. XXXXI 4 25 Matth. 5, 6 ) [*]( 1 pinnas P pennas eet. 2 enim sunt laquei B 4 ubi I ibi B 5 uingula P 6 inpedimentis P (p ex m) 7 faciem pr. P facie eet. 9 solueretur B resolueretur P (1 s. u.) cet. disolui P esse cum xpo DP\' multo P (0 ex um) 10 iusto P (0 ex n) 11 dilictorum P 12 ab P a eet. 13 delictorum (ex dilectorum) contagionem (m del.) P /. / ) [*]( contrahimus damna innocentiae B 18 te est BDP\' 20 uenire DP\' 21 spectat ed. Paris. a. 1569 expectat libri 23 mihi om. B 25 panes P (e ex i). )
beati ergo quorum lacrimae panes, qui ridere meruerunt, quia ] beati qui fletis. horum memor inquit effudi super me animam meam. sanctus colligit ab his quae foris sunt et supra se effundit animam suam, ut anima supra corpus effusa [*]( c ) infirmitatem carnis abscondat, tegat corporis adpetentiam et uirtus ubique animae mentisque praetendat. unde et in posterioribus dicit: effundam in conspectu eius orationem meam. ubi effunditur oratio, ibi tecta peccata sunt. quorum autem memorem se dicit? eorum utique quae desiderabat, ut ueniret et appareret in conspectu dei, ut eius aulam illam uideret aeternam, in qua spatiabatur animo et praesumpto delectabatur ingressu.
quoniam ingrediar inquit in locum [*]( D ) tabernaculi admirabilis usque ad domum dei in uoce exultationis et confessionis sonitus epulantis. [*]( 3 Psalm. CIII 15 (16) 4 Eccl. 11, 1 7 Ioh. 7, 38 8 Ioh. 6, 51 10 Hier. 38 (31). 9 11 Luc. 6, 21 12 Psalm. XXXXI 5 17 Psalm. CXXXXI 3 (2) 18 Psalm. XXXII Rom. 4, 7 22 Psalm. XXXXI 5 ) [*]( 5 ubi P (ibi m2) B panis P (i ex e) ibi B 6 misticae PBDC i / 8 hic panis ibi B 11 panes lacrimae B redire PC et (in mg. m2 at ridere) B 13 collegit DP\'C 14 effudit DP\' 15 corporis PBC corpus DP\' adpetentiam scripsi ad penitentiam PBC per penitentiam DP\' 16 uirtus (in mg. m2 ai uirtutê) B uirtutes DP\' mentisque P (i ex e) mentesque D 17 eius] tuo (om. meam) DP\' 18 tecta om. B (add. in mg. m2) 20 ueniret P (et ex it) uenirent B conspectu P (u ex o) 21 uideret P (e alt. ex i) uiderept B 24 sonitus P sonus cet. ) [*]( XXXII. Ambr. pars 2. ) [*]( 18 )
Denique et in posterioribus dicit: heu me quodincolatus [*]( F ) meus prolongatus est! et ideo interpellabat dominum, quia ad meliora properabat. in ipsis tamen adflictationibus saeculi magna erat consolatio praesentium, spes futurorum. quis enim non erigeret animum, qui posset sperare in tabernaculo caelesti beata illa sibi consortia reseruari? sed quia [*]( 642 A ) infirmae condicioni plerumque futura taedio sunt, praesentia uexationi, ideo et sancti prophetae insurgentibus corporis fluctibus anima turbabatur.
nolo enim mireris si propheta animam suam dicit esse exagitatam, cum dixerit ipse dominus Iesus: nunc anima mea turbata est. qui enim suscepit nostras infirmitates nostrum quoque suscepit affectum, in quo [*]( 4 Psalm. XXVI 4 8 Hebr. 10, 1 Col. 2, 17 13 Psalm. CXVIIII 5 23 Ioli. 12, 27 ) [*]( 1 quoniam] quomodo DP uersaretur P (re 8. u.) 3 sui om. D opibus B operibus cet. 4 petii BP\' 6 omnibus diebus BDP1 7 uoluntatem (del. ml et 8. scr. delectationem) B domini] enim DP\' 9 suscessit P (c a. §) sinagoga PB 11 resplendet P (et ex it) refulget B defferebantur P 12 gratiae BC ferta (in mg. m2 ax referta) B laetitia DP\' 13 quod PC quia cet. 15 afflictionibus BP\' 17 aniraa B possit PDP\' 18 reseruare PDP1 19 praesenti B 20 uexationi P4 (in ras.) uexatione B ueratiori (in mg. uenerationi) D 22 suam om. B (in mg. m2 at animam suam) 23 quis B (s eras.) suscipit P (corr. m2) B 24 infirmitates nostras B )
turbatus igitur Dauid lubricis saeculi huius anfractibus dicit: quare tristis es, anima, quare conturbas me? spera in deum, quoniam confitebor illi: salutare uultus mei et deus meus. ergo quando anxii et solliciti sumus, spes nos futurorum expectatione confirmet. uide singula. spera, quoniam confitebor, inquit, non \'confiteor,\' sed confitebor); hoc est: tunc melius confitebor, quando reuelata [*]( D ) facie gloriam dei speculatus in eandem imaginem reformabor.
subito cum se consolaretur, in se reuersus ait: ad me ipsum anima mea turbata est, id est: qui alios confirmare debeo ipse conturbor, et quia ex me non habeo firmamentum, de auctore sumamus.
: Propterea inquit memor ero tui, domine, de terra [*]( EF ) Iordanis et Hermonin. memor est de terra Iordanis, [*]( 1 Matth. 26, 38 4 Hier. 38, 26 10 Luc. 12, 50 12 Psalm. XXXXI 6 18 II Cor. 3, 18 20 Psalm. XXXXI 7 24 Psalm. XXXXI 7 ) [*]( 2 poterat BDP* 4 factus est mihi B 8 tristis P (is alt. ex e%) 10 dicentis P (is ex es) pabtisma P (corr. ml) baptismate B 11 usque om. B (in mg. m2 al usque dum) 12 anfractibus saeculi (om. huius) B dixit BD 13 anima mea BDPC et quare BC 14 deo quoniam adhuc B 15 sumus et aolliciti B 16 nos post expectatione iransponunt DIx confirmat DP\' 19 dni B eadem imagine B n eadem P 20 reuersus] rursus DP\' 21 mea om. B (in mg. m2 ai anima mea) 24 domine om. B (in mg. m2 aJ tui domine) 25 iordanes P hermonin PB hermoniim (ii m2 ex u) DP\' hennonii C iordanis P ii alt. ex e) ) [*]( 18* )
Iordanis quoque Christus, qui diuidit terram. quomodo diuidat audi: et tuam ipsius animam pertransibit gladius ad reuelandas multorum cordium cogitationes, eo quod sit nostrarum diuisor animarum, qui in intima cordis secreta descendat et cogitationes mentium [*]( 1 Reg. IIIl 5, 14 3 Matth. 3, 13 sqq. 4 Philo Legg. alleg. II 22 (83, 1) 6 Philo Legg. alleg. II 15 (77, 7) 8 Philo de migr. Abr. 14 (448, 20) 10 Matth. 15, 22 12 Exod. 2, 15 13 Exod. 3, 17 15 Psalm. CXVIII 105 16 Ioh. 1, 9 19 Psalm. LXVII 15 21 Luc. 2, 35 ) [*](1 iordanem DFC 2 neman P naama C naaman cet. lebra P 4 instituti P descensionia B quam P quia B (it. mg. m2 at qua) DP\' qua C 5 qui a] qua B 6 aegypto P (y ex i) 7 bonis B (in mg. m2 d boni) 8 hermonin PB hermonum P\' (m2 -iim) DC 9 enim] etiam B lucernae P (c 8. u.) 10 cananea PB 12 exiuit ergo moyses ex aegipto B 13 eorum animas] populum B (in mg. m2 animas eorum) 14 in xpi B 15 sanctus dauid DP\' 19 umbratione B 22 cogitationes cordium B 24 intima B intimo P intimi cet. descendat P (e pr. ex i) cogitationes P te ex i m2) )
Haec Sicima ecclesia est; ipsam enim elegit Solomon, cuius latentem distinxit affectum. haec Sicima est Maria, cuius animam gladius dei transit et diuidit. haec Sicima est ascendens, sicut interpretatio habet. quae sit ascendens, audi dicentem de ecclesia: quae est, quae ascendit dealbata innitens super fratrem suum? haec est actuosa, quae graece ἐναργής dicitur, quod fide operibusque resplendeat. cuius filiis dicitur: opera uestra luceant coram patre meo, qui in caelis est.
[*]( 644 A ) memor ergo est dei Dauid de terra Iordanis et Hermonin a monte modico. quis est iste mons modicus? consideremus ne forte diuinitas Christi mons [*]( 1 Reg. III 3, 24 8 Ioh. 1, 18 5 Ioh. 16, 32 7 1 Tim. 6, 15 8 loh. 10, 38- 9 Ioh. 1, 1 11 Ioh. 1, 1 12 Reg. III 3, 27 13 Luc. 2, 35 16 Cant. 8, 5 19 Matth. 5, 16 21 Psalm. XXXXI 7 ) [*]( 1 gladio ante illo transponit B 2 sine post patri s. u. m2 P 3 patrem dico D patrem ... filium dico Otn. B sinu P (nu in ras.) 4 est filius DP\' 5 iunxit P (nxit in ras., fuit fort. iuncIit) et iunxit filius B filius P (1 s. u.) 10 sine uerbo non erat B 12 sqq. sjcima BD syccima P\' sichima C 13 distinxit] elegit B maria est B 14 dei om. DP\' ascendens P (s alt. 8. u.) 15 habet ex auit P 16 est ista quae DP\' 18 ἐναργής scripsi wNIATIT PC wNATIT D et (in mg.) P4 ωΝyATyθ B; cf. praefationem quod (d s. tI.) fide (i ex e) P splendeat B 19 filiis P et (iis ex ins) DP\' filius BC dicitur P (lineola clekta) dicit BC quoram P 20 in P 8. «. m2 21 ermonin P hermonin B hermoniim P\' hermonum D hermonii C iste DP 0 este P, om. B 22 mons (s 8. u.) magnus P (/• bis m2) )
non inmerito ergo abyssus abyssum inuocabat, [*]( 1 Hier. 23, 24 4 Psalm. CXXXXVI 5 6 Psalm. VIII 6 7 Esai. 53, 2 9 Philipp. 2, 6 sqq. 11 Dan. 2, 35 14 Psalm. CXVII 22 17 Esai. 9, 6 ) [*]( 2 utique P (i 8. u.) 3. 16. p. 280, 1 exicuus P 4 mons magnus B 5 scriptum P (p 8. u.) 6 minurasti P unde et D 7 eeeias P (e alt. 8. u.) et 8. u. P, om. DP\' habentem DP\' 9 minorem P (m alt. del.) magnus factus B 10 exinnaniuit P (n pr. del.) 11 ut P (e s. u) et C, om. cet. 13 quis DPO qui sit si requiris B 15 item P et (corr. mp D cum et B 17 et filius DP\' 18 humeros P (o ex u) cet. uocabitur DP\'C 19 christe B (in mg. m2 at cbristus) 21 super B ideo Costerius inde libri 22 surrexit B 28 te add. ed. Bom. eleuaret P (et ex it) merito P: nihil lucramur scribendo non merito ... tuarum? abyssum P (s pr. s. u.) inuocat DP4 )
Denique ubi aduertit Dauid quod eleuationes fluctuum [*]( F ) saecularium super se. uenirent, quas necesse est plurimas subeamus in istius salo uitae, memor domini miserationum. quas innumeris promisit oraculis, ad precem conuersus inter- [*]( 645 A ) pellat deum sciens quod misericordia eius in luce mandatur, id est in lege, quia lux praecepta tua, in temptationibus autem quasi in noctis tenebris manifestatur. unde tamquam uiator, qui repatriare desideret et peruenire quo tendit, confragoso tamen uitae huius itinere fatigatus ducem arcessit et adleuamentum obsecrat.
apud me inquit oratio deo uitae meae; dicam deo: susceptor meus es. bene nota [*]( 1 Psalm. XXXXI 8 6 Rom. 10, 4 6 et 8 Matth. 5. 17 9 Psalm. XXXV 7 12 Sir. 39, 6 (9) 21 Esai. 26, 9 25 Psalm. XXXXI 9 sq. ) [*]( 4 arcessiebat B accersiebat DP\' arcercebat C 5 seminis plena DP\' 6 necessariQs P necessarius BDP4 8 abysbsus P (b alt. etas.) audi dauid dicentem B 13 taetiorum PC 15 remedium B (in mg. m2 refugium) lfi eleuationes (es ex is) tn2 P ml D 17 uenerint P (corr. m2) DP\' 21 lux ed. Rom. (tpwç LXX) lex libri 22 innocentis PP\' et (en eras.) BD tenebras DP\' 23 desideret P (a 8. e tert.) desiderat C tendat B 24 accersit P\' (c pr. s. fl.) acersit D )