Carus et Carinus et Numerianus

Fato rem publicam regi eamque nunc ad summum evehi, nunc ad minima retrahi Probi mors satis prodidit, nam cum ducta per tempora variis vel erecta motibus vel adflicta, nunc tempestate aliqua nunc felicitate variata omnia prope passa esset quae patitur in homine uno mortalitas, videbatur post diversitatem malorum iam secura continuata felicitate mansura post Aurelianum vehementem principem Probo ex sententia senatus ac populi [*]() leges et gubernacula temperante. sed ruina ingens vel naufragii modo vel incendii accensis fataliter militibus sublato e medio tali principe in eam desperationem votum publicum redegit ut timerent omnes Domitianos, Vitellios et [*](senatus ac populo after gubernacula in P. )

Nam si velimus ab ortu urbis repetere quas varietates sit passa Romana res publica, inveniemus nullam magis vel bonis floruisse vel malis laborasse. et, ut a Romulo incipiam, vero patre ac parente rei publicae, quae illius felicitas [*]() fuit, qui fundavit, constituit roboravitque rem publicam atque unus omnium conditorum perfectam urbem reliquit! quid deinde Numam loquar, qui frementem bellis et gravidam triumphis civitatem religione munivit? viguit igitur usque ad Tarquinii Superbi tempora nostra res publica, sed passa tempestatem de moribus regiis non sine gravi exitio semet ulta est. adolevit deinde usque ad tempora Gallicam belli, sed quasi quodam mersa naufragio capta praeter arcem urbe plus prope mali sensit quam tumebat bonis. [*]() reddidit se deinde in integrum, sed eo usque gravata est Punicis bellis ac terrore Pyrrhi ut mortalitatis mala praecordiorum timore

sentiret. crevit deinde victa Carthagine trans maria missis imperiis, sed sodalibus adfecta discordiis exte- [*](ciuium Editor; ciuilium P, editors. ) [*]( imperia ins. by Walter; om. in P; coluuionem ins. after tyrannorum by Richter, foil, by Peter. ) [*]( Here follows in P a misplaced portion, consisting of c. xiii., 1 Augustum to c. xv. 5 fuisse; see Intro, to Vol. L, p. xxxiii. f. ) [*]( So Editor; tumebat boni P; habuerat boni Peter; timebant boni Hohl (from *s ). )

Cari patria sic ambigue a plerisque proditur, ut prae summa varietate [*]() dicere nequeam quae illa vera [*](So Lenze and Tidner ; prope et semper P, Hohl; semper et prope Peter. ) [*]( So Obrecht foll, by Peter ; praesumptae grauitate P. )

velle intellegi, indicat et oratio eius ad senatum data istam generis praerogativam. nam cum primum [*](me ins. by Lessing and Hohl; om. in P and by Peter. ) [*](albo curiae Madvig, Hohl; auo iuria P; auo iuri Peter. ) [*](So Bitschofsky ; feci alit si P, *s specialiter Peter. )

Non me praeteriit suspicatos esse plerosque et eos in fastos rettulisse, Cari factione interemptum Probum, sed neque [*]() meritum Probi erga Carum neque Cari mores id credi patiuntur, simul quia Probi mortem et acerrime et constantissime vindicavit. quid autem de eo Probus senserit indicant litterae de eius honoribus ad senatum datae : Probus Augustus amantissimo senatui suo salutem dicit. inter cetera : Felix autem esset nostra res publica, si, qualis Carus est aut plerique vestrum, plures haberem in actibus conlocatos. quare equestrem statuam viro morum veterum, si vobis placeat, decernendam censeo, addito eo ut publico sumptu eidem [*]() exaedificetur domus marmoribus a me delatis. [*](et om. in P.) [*]( quod P. ) [*]( So *s and Cas., foll, by editors ; uel eidem P. )

Ac ne minima quaeque conectam et ea quae apud alios poterunt inveniri, ubi primum accepit imperium, consensu omnium militum bellum Persicum, quod Probus parabat, adgressus est, liberis Caesaribus nuncupatis, et ita quidem ut Carinum ad Gallias tuendas cum viris lectissimis destinaret, secum vero Numerianum, adulescentem cum lectissimum tum etiam disertissimum, duceret, et dicitur quidem saepe dixisse se miserum, quod Carinum ad Gallias principem mitteret, neque illa aetas esset Numeriani ut illi Gallicanum, quod maxime constantem principem quaerit, crederetur imperium, sed haec alias ; nam exstant etiam [*]() litterae Cari, quibus apud praefectum suum de Carini moribus queratur, ut appareat verum esse quod Onesimus dicit, habuisse in animo Carum ut Carino Caesareanum abrogaret imperium. sed haec, ut diximus, alias in ipsius Carini vita dicenda sunt. nunc ad ordinem revertemur.

Ingenti apparatu et totis viribus Probi profligato magna ex parte bello Sarmatico, quod gerebat, [*](etiam Cas.; iam P. )

Hanc ego epistulam idcirco indidi quod plerique dicunt vim fati quandam esse, ut Romanus princeps Ctesiphontem transire non possit, ideoque Carum fulmine absumptum quod eos fines transgredi cuperet qui fataliter constituti sunt. sed sibi habeat artes suas timiditas, calcanda virtutibus, licet plane ac licebit, ut [*]() per sacratissimum Caesarem Maximianum constitit, Persas vincere atque ultra eos progredi, et futurum reor, si a nostris non deseratur promissus numinum favor. Bonum principem Carum fuisse cum multa indicant tum illud etiam, quod statim ut [*]() est adeptus imperium, Sarmatas adeo morte Probi feroces ut invasuros se non solum Illyricum sed Thracias quoque Italiamque minarentur, ita scienter bella partiendo [*]() contudit, ut paucissimis diebus Pannonias securitate donaverit occisis Sarmatarum sedecim milibus, captis diversi sexus viginti milibus. [*](quod terruerat Purser, Hohl; quo terruerat P; quo territi erant Peter. ) [*]( unde unde fuit Purser; unde fuit P; unde subito Peter, Hohl. ) [*]( ut *s , foll, by Peter ; om. in P. ) [*]( So Madvig, foll, by Hohl; sic inter bella pariendi P. )

Haec de Caro satis esse credo, veniamus ad Numerianum. huius et iunctior patri et admirabilior per socerum suum facta videtur historia, et quamvis Carinus maior aetate fuerit, prior etiam Caesar quam hic [*]() sit nuncupatus, tamen necesse est ut prius de Numeriano loquamur, qui patris secutus est mortem, post de Carino, quem vir rei publicae necessarius Augustus Diocletianus habitis conflictibus interemit.

Numerianus, Cari filius, moratus egregie et vere dignus imperio, eloquentia etiam praepollens, adeo ut puer publice declamaverit feranturque illius scripta nobilia, declamationi tamen magis quam Tulliano adcommodiora stilo, versu autem talis fuisse praedicate ut omnes poetas sui temporis vicerit, nam et cum Olympio Nemesiano contendit, qui Ἁλιευτικὰ , Κυνηγετικὰ et Ναυτικὰ scripsit quique in [*]() omnibus coloniis inlustratus emicuit, et Aurelium Apollinarem iamborum scriptorem, qui patris eius gesta in litteras rettulit, iisdem quae recitaverat editis veluti radio oratio fertur ad senatum missa tantum habuisse eloquentiae ut illi statua non quasi [*](quam hic Editor; quae P; quam Numerianus Peter 2 , Hohl. ) [*](quique P corr., Hohl; quinque P1; inque Peter. )

Hic patri comes fuit bello Persico. quo mortuo, cum oculos dolere coepisset, quod illud aegritudinis genus nimia utpote vigilia [*]() confecto familiarissimum fuit, ac lectica portaretur, factione Apri soceri sui, qui invadere conabatur imperium, occisus est. sed cum per plurimos dies de imperatoris salute quaereretur a milite, contionareturque Aper idcirco illum videri non posse, quod oculos invalidos a vento ac sole subtraheret, foetore tamen cadaveris res esset prodita, omnes invaserunt Aprum, cuius factio latere non potuit, eumque ante signa et principia protraxere. tunc habita est ingens contio,

factum etiam tribunal. et cum quaereretur quis vindex Numeriani iustissimus fieret, quis daretur rei publicae bonus princeps, Diocletianum omnes divino ' consensu, cui multa iam signa facta dicebantur imperii, Augustum [*]() appellaverunt, domesticos tunc regentem, virum insignem, callidum, amantem rei publicae, amantem suorum et ad omnia quae tempus quaesiverat [*](uigilia added in P corr. ) [*]( In P the portion of the vita which begins with Augustum and ends with fuisse in c. xv. 5 is transposed and inserted in c. ii. 2; in the *s codices it is in its proper place. )

Curiosum non puto neque satis vulgare fabellam de Diocletiano Augusto ponere hoc convenientem loco, quae illi data est ad omen imperii, avus meus [*](effrontis editors; frontis P; efrontis *s . ) [*]( foeda uita Eyssenhardt, Hohl; foedauit P; foeditate Peter. ) [*]( plane sciam Paucker, Peter 2; plus quam P, *s . ) [*]( aliaque Peter 2; alia quae P. )

semper in animo Diocletianus habuit imperii cupiditatem, idque Maximiano conscio atque avo meo, cui hoc dictum a Druiade ipse rettulerat. denique, ut erat altus, risit et tacuit, apros tamen in venatibus, ubi fuit facultas, manu sua semper occidit, denique cum Aurelianus imperium accepisset, cum Probus, cum Tacitus, cum ipse Carus, Diocletianus dixit, Ego semper apros occido, sed alter utitur pulpamento. iam illud notum est atque vulgatum, quod, cum occidisset Aprum praefectum praetorii, dixisse fertur, Tandem occidi Aprum fatalem. ipsum Diocletianum idem avus meus dixisse dicebat nullam aliam sibi causam occidendi manu sua fuisse [*]() nisi ut impleret Druiadis dictum et suum firmaret imperium, non enim tam crudelem se innotescere cuperet, primis maxime diebus imperii, nisi illum necessitas ad hanc atrocitatem occisionis adtraheret. [*](curationem P. ) [*]( With fuisse ends the portion of the vita transposed in P to c. ii. 2. )

superest nobis Carinus, homo omnium contaminatissimus, adulter, frequens corruptor iuventutis (pudet dicere quod in litteras Onesimus rettulit), ipse quoque male usus genio sexus sui. hic cum Caesar decretis sibi Galliis atque Italia, Illyrico, Hispaniis ac Britanniis et Africa relictus a patre Caesareanum teneret imperium, sed ea lege ut omnia faceret quae Augusti faciunt, enormibus se vitiis et ingenti foeditate maculavit, amicos optimos quosque relegavit, pessimum quemque elegit aut tenuit, praefectum urbi unum ex cancellariis suis fecit, quo foedius nec cogitari potuit aliquando nec dici. praefectum praetorii quem habebat occidit; in eius locum Matronianum, veterem conciliatorem, fecit, unum ex suis [*]() notariis, quem stuprorum et libidinum conscium semper atque adiutorem habuerat, invito patre consul processit, superbas ad senatum litteras dedit. vulgo urbis Romae, quasi populo Romano, bona senatus promisit. [*](suis suggested by Peter; his P, Hohl. )

quod bene suam imitaretur manum, habuit gemmas in calceis, nisi gemmata fibula usus non est, balteo etiam saepe geminato. [*]() regem denique illum Illyrici plerique vocitarunt. praefectis numquam, numquam [*]() consulibus obviam processit. hominibus improbis plurimum detulit eosque ad convivium semper vocavit. centum libras avium, centum piscium, mille diversae carnis in convivio suo frequenter exhibuit, vini plurimum effudit, inter poma et melones natavit. rosis Mediolanensibus et triclinia et cubicula stravit, balneis ita frigidis usus est, ut solent esse cellae suppositoriae, frigidariis semper nivalibus. cum hiemis tempore ad quendam locum venisset, in quo fontana esset pertepida, ut adsolet per hiemem naturaliter, eaque in piscina usus esset, dixisse balneatoribus fertur, Aquam mihi muliebrem praeparastis. [*]() atque hoc eius clarissimum dictum effertur. audiebat pater eius quae ille faceret, et clamabat, Non est meus. [*](So Petschenig, Hohl; balteum gemmatum P, Peter. ) [*](numquam ins. by Gruter ; om. in P. ) [*]( praeparastis Petschenig, Hohl; praeparatis P, *s , Peter. )

Hic ubi patrem fulmine absumptum, fratrem a socero interemptum, Diocletianum Augustum appellatum comperit, maiora vitia et scelera edidit, quasi iam liber ac [*]() frenis domesticae pietatis suorum mortibus [*]() absolutus, nec ei tamen defuit ad vindicandum sibimet imperium vigor mentis, nam contra Diocletianum multis proeliis conflixit, sed ultima pugna apud Margum commissa victus occubuit. Hic trium principum fuit finis, Cari, Numeriani et Carini. post quos Diocletianum et Maximianum principes di [*]() dederunt, iungentes talibus viris Galerium atque Constantium, quorum alter natus est, qui [*](ac Lenze ; a P, Peter, Hohl. ) [*]( mortibus Cas.; moribus P, *s .) [*]( di iris. by Egnatius ; om. in P and *s . )

Memorabile maxime Cari et Carini et Numeriani hoc habuit imperium, quod ludos populo Romano novis ornatos spectaculis dederunt, quos in Palatio circa porticum stabuli pictos vidimus, nam et neurobaten, qui velut in ventis cothurnatus ferretur, exhibuit, et toichobaten, qui per parietem urso eluso cucurrit, et ursos mimum agentes et item centum salpistas uno crepitu concinentes et centum cerataulas, [*]() choraulas centum, etiam pythaulas centum, pantomimos et gymnicos mille, pegma praeterea, cuius flammis scaena conflagravit, quam Diocletianus postea [*](perreuerentes Petschenig, Hohl; spe reuerent P; semper reuerentes Gruter, Peter.) [*]( persancti Gruter ; pescate P. ) [*](cerataulas Salm.; capitaulas P. )

Sed haec omnia nescio quantum apud populum gratiae habeant, nullius sunt momenti apud principes bonos. Diocletiani denique dictum fertur, cum ei quidam largitionalis suus editionem Cari laudaret, dicens multum placuisse principes illos causa ludorum theatralium ludorumque circensium ; " Ergo, " inquit, bene risus est in imperio suo Carus. denique cum omnibus gentibus advocatis Diocletianus daret ludos, parcissime usus est liberalitate, [*]() dicens castiores esse oportere ludos spectante censore. Legat hunc locum Iunius Messalla, quem ego libere culpare audeo, ille enim patrimonium suum scaenicis dedit, heredibus abnegavit, matris tunicam dedit mimae, lacernam patris mimo, et recte, si aviae pallio aurato atque purpureo pro syrmate tragoedus uteretur, inscriptum est adhuc in choraulae pallio tyrianthino, quo ille velut spolio nobilitatis exsultat, [*](adornatum P. ) [*]( usus est liberalitate *s> ; ausus libertate P; est usus liberalitate Peter. )