Alexander Severus
Scriptores Historiae Augustae
Scriptores Historiae Augustae, Volume 2. Magie, David, editor. London, New York: William Heinemann, G. P. Putnam's Sons, 1924.
Gemmarum quod fuit vendidit et aurum in aerarium contulit, dicens gemmas viris usui non esse, matronas autem regias contentas esse debere uno reticulo atque inauribus et bacato monili et corona, cum qua sacrificium facerent, et unico pallio auro sparso et cyclade, quae sex uncias auri plus non haberet, prorsus censuram suis temporibus de propriis moribus gessit, imitati sunt eum magni viri et uxorem eius matronae pernobiles. aulicum ministerium in id contraxit, ut essent tot homines in singulis officiis quot necessitas postularet, ita ut annonas non dignitatem acciperent fullones et vestitores et pistores [*]() et pincernae et [*]() omnes castrenses ministri, quemadmodum pestis illa instituerat, sed annonas singulas vix binas, et cum argentum in ministerio plus ducentis libris non haberet nec [*]() plures ministros, argentum et ministros et stromata, [*]() quando pascebat, accipiebat ab amicis, quod hodieque fit, si pascatur a praefectis absente imperatore, voluptates scaenicas in convivio numquam habuit, sed summa illi oblectatio [*](pistores Loisel, Peter; pictores P, Jordan.) [*](et om. in P.) [*](nec haec P.) [*](ministros et stromata Editor; mistro mantea P; ministeria mutua Peter2. )
Thermis et suis et veterum frequenter cum populo usus est et aestate maxime, balneari veste ad Palatium revertens, hoc solum imperatorium habens quod lacernam cocceam accipiebat, cursorem num- quam nisi servum suum, dicens ingentium currere nisi in sacro certamine non debere, cocos, pistores, [*]() fullones et balneatores nonnisi servos suos habuit, ita ut, si quis deesset, emeret. medicus sub eo unus palatinus salarium accepit, ceterique omnes usque ad sex fuerunt, qui annonas binas aut ternas accipiebant, ita ut mundas singulas consequerentur, alias aliter. iudices cum promoveret, exemplo veterum, ut et Cicero docet, et argento et necessariis instruebat, ita ut praesides provinciarum acciperent argenti pondo vicena, mulas [*]() senas, mulos binos, equos binos, vestes [*](ut aut Petschenig; aut P; ut Peter.) [*](galbulae Salm., Peter1; gacplae P; auicolae Madvig, Peter2.) [*](pistores Peter; picatores P.) [*](uicena, mutas Salm.,Peter; uicenam filas P. )
Leges innumeras sanxit, carrucas Romae et raedas senatoribus omnibus ut argentatas haberent, permisit, interesse Romanae dignitatis putans, ut his tantae urbis senatores uterentur. consules quoscumque vel ordinarios vel suffectos creavit, ex senatus sententia nominavit, sumptum eorum contrahens, et nundinia veteri ex ordine instituit. [*]() quaestores candidatos ex sua pecunia iussit munera populo dare, sed ita ut post quaesturam praeturas acciperent et deinde provincias regerent. arcarios vero instituit, qui de arca fisci ederent munera eademque parciora. habuit in animo, ut munera per totum annum dispergeret, ut per triginta dies munus populo daretur, sed cur id non fecerit in occulto habetur. Capitolium [*](instituit uel dies uel tempora P; uel tempora dei. by Cas. and Peter. ) [*](See Heliog., xxix. 1 and note. )
in iocis dulcissimus fuit, in fabulis amabilis, in conviviis comis, ita ut quisque posceret quod vellet. ad aurum colligendum attentus, ad servandum cautus, ad inveniendum sollicitus, sed sine cuiusquam excidio. Syrum se dici nolebat sed a maioribus Romanum et stemma generis depinxerat, quo ostendebatur genus eius a Metellis descendere. Rhetoribus, grammaticis, medicis, haruspicibus, mathematicis, mechanicis, architectis salaria instituit et auditoria decrevit et discipulos cum annonis pauperum filios modo ingenuos dari iussit, etiam in provinciis oratoribus forensibus multum detulit, plerisque etiam annonas dedit, quos constitisset gratis agere. [*](In P the portion of the vita which begins with fecisset and ends with de Is uria in c. lviii. 1 is transposed to the Vita Maximinorum, v. 3, where it is inserted after occiso Heliogabalo ubi primum; this portion is retained, in its proper place in the 2 codices; see Intro, to Vol. I., p. xxxiii. f. )
Expeditiones bellicas habuit, de quibus ordine suo edisseram. primum tamen eius consuetudinem dicam de rebus vel tacendis vel prodendis. tacebantur secreta bellorum, itinerum autem dies publice proponebantur, ita ut edictum penderet ante menses duos, in quo scriptum esset, Illa die, illa hora ab urbe sum exiturus et, si di voluerint, in prima mansione mansurus, deinde per ordinem mansiones, deinde stativae, deinde ubi annona esset accipienda, et id quidem eo usque quamdiu ad fines barbaricos veniretur. iam [*]() enim inde tacebatur, et omnes operam dabant [*]() ne dispositionem Romanam barbari scirent, certum est autem eum numquam id quod proposuerat fefellisse, cum diceret nolle ab aulicis suas vendi dispositiones, quod factum fuerat sub Heliogabalo, cum ab eunuchis [*](agonis Mommsen; agnos P, susp. by Peter.) [*](pecuniam ex uectigalibus P; pecuniam del. by Salm. and Peter.) [*](et iam P.) [*](operam dabant Editor; ambulabant P, susp. by Peter; et omnes amb. dei. by Jordan. )
adsessoribus salaria instituit, quamvis saepe dixerit eos esse promovendos qui per se rem publicam gerere possent, non per adsessores, addens militares habere suas administrationes, habere litteratos, et ideo unumquemque hoc agere debere quod nosset. Thesauros reppertos iis qui reppererant donavit et, si multi essent, addidit his eos quos in suis habebat officiis. cogitabat secum et descriptum habebat [*](propositos P, Peter. )
Milites expeditionis tempore sic disposuit, ut in mansionibus annonas acciperent nec portarent cibaria decem et septem, ut solent, dierum nisi in barbarico, quamvis et illic mulis eosdem atque camelis adiuvent, dicens milites se magis servare quam se ipsum, quod salus publica in his esset, aegrotantes ipse visitavit per tentoria milites etiam ultimos et carpentis vexit et [*]() omnibus necessariis adiuvit, et si [*](et om. in P.) [*](et om. in P. )
Cum quidam Ovinius Camillus senator antiquae familiae delicatissimus rebellare voluisset tyrannidem adfectans, eique nuntiatum esset ac statim probatum, ad Palatium eum rogavit eique gratias egit, quod curam rei publicae, quae recusantibus bonis imponeretur, sponte reciperet. deinde ad senatum processit et timentem ac tantae conscientiae tabe confectum participem imperii appellavit, in Palatium recepit, convivio adhibuit, ornamentis imperialibus et melioribus quam ipse utebatur»adfecit, et cum expeditio barbarica esset nuntiata, vel ipsum si vellet ire vel ut secum proficisceretur hortatus est. et cum ipse pedes iter faceret, illum invitavit ad laborem, quem post quinque milia cunctantem equo sedere iussit, cumque post duas mansiones equo etiam fatigatus esset, carpento imposuit, hoc quoque seu timore seu vere respuentem, abdicantem quin etiam imperium et mori paratum dimisit commendatumque militibus, a quibus Alexander unice amabatur, tutum ad villas suas ire praecepit, in quibus diu vixit, sed post iussu imperatoris occisus est, et quod [*]() ille militaris [*](honestioribus Salm., Peter; hominibus P.) [*](quod et P, Peter. )
Honores iuris gladii numquam vendi passus est, dicens: Necesse est, ut qui emit et vendat. ego non patior mercatores potestatum et eos quos, si rapiant, [*]() damnare non possim, erubesco enim punire illum hominem, qui emit et vendidit. pontificatus et quindecimviratus et auguratus codicillares fecit, ita ut in senatu allegarentur. Dexippus dixit uxorem eum cuiusdam Macrini filiam duxisse, eundemque ab eo Caesarem nuncupatum. verum cum vellet insidiis occidere Alexandrum [*](et a militibus occisus esset P; del. by Peter'2.) [*](uitae scriptores ceterique P, Peter 1; uitae scriptores del. by Peter 2. ) [*](rapiant Madvig; pariant P, Peter. )
Cum igitur tantus ac talis imperator domi ac foris esset, iniit Parthicam expeditionem, quam tanta disciplina, tanta reverentia sui egit, ut non milites sed senatores transire diceres, quacumque iter legiones faciebant, tribuni taciti, centuriones verecundi, milites amabiles erant, ipsum vero ob haec tot et tanta bona provinciales ut deum suspiciebant. iam vero ipsi milites iuvenem imperatorem sic amabant ut fratrem, ut filium, ut parentem, vestiti honeste, calciati etiam ad decorem, armati nobiliter, equis etiam instructi et ephippiis ac frenis decentibus, prorsus ut Romanam rem publicam intellegeret quicumque Alexandri vidisset exercitum. elaborabat denique ut dignus illo nomine videretur, immo ut Macedonem illum vinceret, dicebatque inter Romanum Alexandrum et Macedonem multum interesse debere. fecerat denique sibi argyroaspidas et chrysoaspidas, [*](sororis eiusdem matris Cas., Jordan; uxoris sororis ciusdem P, Peter. )
Dona regia in templis posuit; gemmas sibi oblatas vendidit, muliebre esse aestimans gemmas possidere, quae neque militi dari possint neque a viro haberi, cum quidam legatus uniones duos uxori eius per ipsum obtulisset magni ponderis et inusitatae mensurae, vendi eos iussit, cum pretium non invenirent, ne exemplum malum a regina nasceretur, si eo uteretur, quod emi non posset, inauribus Veneris eos dicavit. Ulpianum pro tutore habuit, primum repugnante matre deinde gratias agente, quem saepe a militum ira obiectu purpurae suae [*]() defendit, atque ideo sum- mus imperator fuit quod eius consiliis praecipue rem publicam rexit. In procinctu atque in expeditionibus apertis papilionibus prandit atque cenavit, cum militarem cibum cunctis videntibus atque gaudentibus sumeret, cir- [*](in Peter1, Novak; inter P; in terra Petschenig, Peter2. ) [*](suae Jordan, Peter; summae P. )
Idem cum quandam aniculam adfectam iniuriis a milite audisset, exauctoratum eum militia servum ei dedit, quod artifex carpentarius esset, ut eam pasceret, et cum dolerent hoc milites factum, persuasit omnibus ut modeste ferrent, et eos terruit, a)nai/maton imperium eius, cum fuerit durus et tetricus, idcirco vocatum est quod senatorem nullum occiderit, ut Herodianus Graecus scriptor refert in libris temporum suorum, severitatis autem tantae fuit in milites, ut saepe legiones integras exauctoraverit, ex militibus Quirites appellans, nec exercitum umquam timuerit, idcirco quod in vitam suam dici nihil posset quod [*](See note to c. xxii. 4. ) [*](Herodian, vi. 1, 7; 9, 8. ) [*](See c. xii. 5 and notes. ) [*](Modelled after the famous incident related of Julius Caesar, that he quelled a mutiny by addressing the troops as )
Et ut severitas eius agnosci posset, unam contionem militarem indendam putavi, quae illius in re militari mores ostenderet, nam cum Antiochiam venisset, ac milites lavacris muliebribus et deliciis vacarent eique nuntiatum esset, omnes eos comprehendi iussit et in vincula conici, quod ubi compertum est, mota seditio est a legione, cuius socii erant in vincula coniecti. tum ille tribunal ascendit vinctisque omnibus ad tribunal adductis, circumstantibus etiam militibus et quidem armatis ita coepit: Commilitones, si tamen ista vobis quae a vestris facta sunt displicent, disciplina maiorum rem publicam tenet, quae si dilabitur, et nomen Romanum et imperium amittemus. neque enim sub nobis ista facienda sunt quae sub impura illa bestia nuper facta sunt. milites [*](non timendus si sugg. by Peter in note; non timet nisi P, Peter. )
et cum vehementius fremerent ac ferro quoque minarentur, Deponite, inquit, dextras contra hostem erigendas, si fortes sitis, me enim ista non terrent, si enim unum hominem occideritis, non nobis deerit res publica, non senatus, non populus Romanus, qui me de vobis vindicet. cum nihilo minus post ista fremerent, exclamavit, Quirites, dis- cedite atque arma deponite. mirando exemplo depositis armis, depositis etiam sagulis militaribus omnes non ad [*]() castra, sed ad deversoria varia recesserunt. tuncque privatim intellectum est quantum eius severitas posset, denique etiam signa stipatores et ii [*](So Editor; lauant Graecorum morem, etquidem se instruunt P; lauant Graecorum in morem, equidem si insistunt Salm., Peter.) [*](de P. )
Magno igitur apparatu inde in Persas profectus Artaxerxen regem potentissimum vicit, cum ipse cornua obiret, milites admoneret, subiectus telis [*]() versaretur, manu plurimum faceret, singulos quosque milites ad laudem verbis adduceret, fuso denique fugatoque tanto rege, qui cum septingentis elephantis falcatisque mille et octingentis curribus ad bellum venerat et [*]() equitum multis milibus, statim Antiochiam rediit et de praeda, quam Persis diripuit, suum ditavit exercitum, cum et tribunos ea quae per vicos diri- [*](telis Petschenig, Peter2; tuteli P.) [*](et ins. by Petschenig; om. in P and Peter. )
Post hoc Romam venit triumphoque pulcherrimo acto apud senatum primum haec verba habuit: Ex actis senatus die VII kal. Octob.: Persas, patres conscripti, vicimus, longae eloquentiae opus non est, tantum scire debetis, quae illorum arma fuerint, qui apparatus, iam primum elephanti septingenti idemque turriti cum sagittariis et onere sagittarum, ex [*]() his triginta cepimus, ducenti interfecti iacent, decem et octo perduximus. falcati currus mille octingenti, ex his [*]() adducere interfectorum animalium currus ducentos potuimus, sed id, quia et fingi poterat, facere supersedimus. centum et viginti milia equitum eorum fudimus, cataphractarios, quos [*](et P.) [*](MDCCC Salm. (cf. c. lv. 2); mille se adducere P; mille † se. adducere Peter. )
dimisso senatu Capitolium ascendit atque inde re divina facta et tunicis Persicis in templo locatis contionem huiusmodi habuit: Quirites, vicimus Persas, milites divites reduximus. vobis congiarium pollicemur, cras ludos circenses Persicos dabimus.
Actae sunt res feliciter et in Mauretania Tingitana per Furium Celsum et in Illyrico per Varium Macrinum adfinem eius et in Armenia per Iunium Palmatum, atque ex omnibus locis ei tabellae laureatae sunt delatae, quibus in senatu et apud [*](salua res publica Flor. Cusanum, acc. to Mommsen, Ges. Schr., vii., p. 301; om. in P and Peter. )
Post haec cum ingenti amore apud populum et senatum viveret, et sperantibus victoriam cunctis [*](With Isauria ends the portion of the vita transposed to Maxim., v. 3; see crit. note to c. xiiii. 7.) [*](optatae uenissent P, acc. to Hohl, Klio, xiii., p. 287; † uario t. c. e. d. L optate uenisset Peter.) [*](essent militarent P. )
Imperavit annis xiii diebus VIIII. vixit annis [*](On Alexander's severity see c. xii. 5 and note. It certainly was not responsible for this mutiny; see note to § 1. ) [*](Victor also says that he was killed at Sicilia, a vicus Britanniae (Caes., xxiv. 4), but this is, of course, an error due to some confusion in the name. All the testimony points to the belief that his death occurred at or near Mainz; see C.I.L., xiii. 2, p. 298. ) [*](Maximinus (Thrax), his successor; see Maxim., vii. )