Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Ponit versus Platonis amatorios quos admodum iuvenis lusit, dum tragoediis contendit.

CELEBRANTUR duo isti Graeci versiculi multorumque doctorum hominum memoria dignantur, quod sint lepidissimi et venustissimae brevitatis.

Neque adeo pauci sunt veteres scriptores, qui quidem [*](qui quidem, Lion; quidem, Q; quid, Z; qui, γ.) eos Platonis esse philosophi adfirmant, quibus ille adulescens luserit, cum tragoediis quoque eodem tempore faciendis praeluderet:

  1. Τὴν ψυχὴν Ἀγάθωνα φιλῶν ἐπὶ χείλεσιν ἔσχον
  2. Ἤλθε γὰρ ἡ τλήμων ὡς διαβησομένη.

Hoc δίστιχον amicus meus, οὐκ ἄμουσος adulescens, in plures versiculos licentius liberiusque vertit. Qui quoniam mihi quidem visi sunt non esse memoratu indigni, subdidi:

  1. Cum semihiulco savio
  2. Meo puellum savior
  3. Dulcemque florem spiritus
  4. Duco ex aperto tramite,
  5. Anima male [*](male suggested by Hosius (cf. Hor. S. i. 4. 66); mea, Hertz.) aegra et saucia
  6. Cucurrit ad labeas ,
  7. Rictuinque in oris pervium
  8. Et labra pueri mollia,
  9. Rimata itineri transitus,
  10. Ut transiliret, nititur.
  11. Tum si morae quid
  12. Fuisset in coetu osculi,
  13. Amoris igni percita
  14. Transisset et me linqueret
  15. Et mira prorsum res foret,
  16. Ut fierem ad me [*](fierem and ad me transposed by L. Müller.) mortuus,
  17. Ad puerum ut [*](ut added by Scaliger; at puerulo intus suggested by Hosius.) intus viverem.

Dissertatio Herodis Attici super vi et natura doloris suaeque opinionis affirmatio per exemplum indocti rustici, qui cum rubis fructiferas arbores praecidit.

HERODEM ATTICUM, consularem virum, Athenis disserentem audivi Graeca oratione, in qua fere omnes memoriae nostrae universos gravitate atque copia et elegantia vocum longe praestitit.

Disseruit autem contra ἀπάθειαν Stoicorum, lacessitus a quodam Stoico, tamquam minus sapienter et parum viriliter dolorem ferret ex morte pueri quem amaverat.

In

ea dissertione, [*](dissertione, ω (cf. Thes. Ling. Lat.); dissertatione, Beroaldus.) quantulum memini, huiuscemodi sensus est: quod nullus usquam homo, qui secundum naturam sentiret et saperet, adfectionibus istis animi, quas πάθη appellabat, aegritudinis, cupiditatis, timoris, irae, voluptatis, carere et vacare totis posset, [*](posset rhetor non dolere (dolore) MSS.; rh. non d. deleted by Carrio.) atque, si posset etiam obniti ut totis careret, non fore [*](fore, H. J. Müller; ex re, ω.) id melius, quoniam langueret animus et torperet, adfectionum quarundam adminiculis, ut necessaria plurimum temperie privatus.

Dicebat enim sensus istos motusque animi, qui cum inmoderatiores sunt vitia fiunt, innexos inplicatosque esse vigoribus quibusdam mentium et alacritatibus,

ac propterea, si omnino omnis eos inperitius convellamus, periculum esse ne eis [*](ne eis, ς; necis, ω.) adhaerentes bonas quoque et utiles animi indoles amittamus.

Moderandos esse igitur et scite considerateque purgandos censebat, ut ea tantum quae aliena sunt contraque naturam videntur et cum pernicie adgnata sunt detrahantur, ne profecto id accidat quod cuipiam Thraco insipienti et rudi in agro quem emerat procurando venisse usu fabulast.

Homo Thracus, inquit, ex ultima barbaria, ruris colendi insolens, cum in terras cultiores humanioris vitae cupidine commigrasset, fundum mercatus est oleo atque vino consitum. Qui cum [*](cum added by Skutsch.) nihil admodum super vite aut arbore colenda sciret, videt forte vicinum rubos alte atque late obortas excidentem, fraxinos ad summum prope verticem

deputantem, suboles vitium e radicibus caudicum super terrain fusas revellentem, stolones in pomis aut in oleis proceros atque derectos amputantem, acceditque prope et cur tantam ligni atque frondium caedem faceret percontatus est.

Et vicinus ita respondit: Ut ager, inquit, mundus purusque fiat, eius arbor atque vitis fecundior.

Discedit ille a vicino gratias agens et laetus, tamquam adeptus rei rusticae disciplinam. Tum falcem ibi ac securim capit: atque ibi homo misere [*](miser, ω; corr. by Hosius (cf. xiii. 31. 1, etc.).) inperitus vites suas sibi omnis et oleas detruncat comasque arborum laetissimas uberrimosque vitium palmites decidit et frutecta atque virgulta simul omnia, pomis frugibusque gignendis felicia, cum sentibus et rubis purificandi agri gratia convellit, mala mercede doctus audaciam fiduciamque peccandi imitatione falsa eruditus.