Epitome Rerum Romanorum

cumque hostis in iugulo [*]()per Campaniam Apuliam-que volitaret mediaque [*]()de Italia Africam faceret, eodem tempore et hunc sustinebat et in Siciliam, Sardiniam, Hispaniam divisa per terrarum orbem arma mittebat.

Sicilia mandata Marcello. Nec diu restitit; tota enim insula in una urbe superata est. Grande illud et ante id tempus invictum caput, Syracusae, quamvis Archimedis ingenio defenderentur, aliquando cesserunt.

Longe illi triplex murus totidemque arces, portus ille marmoreus et fons celebratus Arethusae; nisi quod hactenus profuere, ut pulchritudini victae urbis parceretur. [*](perculit Salmasius: perpulit BI: pepulit N. ) [*](o pudor I: pudor B: o pudor manu NL. ) [*](exercitu I: exercitum B. ) [*](de servis se virtute Salmasius: de servitute codd. ) [*](dubitare I: decedere B. ) [*](hostis in iugulo I: hosti singulo B. ) [*](mediaque Heinsius: mediamque codd. )

Sardiniam Gracchus arripuit. Sed nihil illi gentium feritas Insanorumque—nam sic vocantur— inmanitas montium profuere. Saevitum in urbes urbemque urbium Caralim, ut gens contumax vilisque mortis saltem desiderio patrii soli doma-retur.

In Hispaniam missi Gnaeus et Publius Scipiones paene totam Poenis eripuerant, sed insidiis Punicae fraudis oppressi rursum amiserant, magnis quidem illi proeliis cum Punicas opes cecidissent. Sed Punicae insidiae alterum ferro castra metantem, alterum, cum vix [*]()evasisset in turrem, cinctum facibus oppresserant.

Igitur in ultionem patris ac patrui missus cum exercitu Scipio, cui iam grande de Africa nomen fata decreverant,

bellatricem illam, viris armisque nobilem Hispaniam, illam seminarium hostilis exercitus, pusilli illam iam [*]()Annibalis eruditricem—incredibile dictu—totam a Pyrenaeis montibus in Herculis columnas et Oceanum recuperavit,

nescias citius an felicius. Quam velociter, quattuor anni fatentur; quam facile, vel una civitas probat. Eodem quippe quo obsessa est die capta est, omenque [*]()Africanae victoriae fuit, quod tam facile victa est Hispaniae Carthago.

Certum est tamen ad profligandam provinciam maxime profecisse [*](vix Rossbachius: vim B. ) [*](pusilli illam iam: pusilli iam B: illam NL: illam iam I. ) [*](omenque: nomenque B: omnemque LI. )

Haec in diversa terrarum populus Romanus, nec ideo tamen visceribus Italiae inhaerentem summovere poterat Annibalem. Pleraque ad hostem defecerant, et dux acerrimus contra Romanos Italicis quoque viribus utebatur.

Iam tamen eum plerisque oppidis et regionibus excusseramus, iam Tarentum ad nos redierat, iam et Capua, sedes domus et patria altera Annibalis, tenebatur, cuius amissio tantum Poeno duci dolorem dedit, ut inde totis viribus Romam converteretur.

O populum dignum orbis imperio dignumque omnium favore et admiratione hominum ac deorum! Conpulsus ad ultimos metus ab incepto non destitit, et de sua urbe sollicitus Capuam tamen non omisit; sed parte exercitus sub Appio consule relicta, parte Flaccum in urbem secuta, absens simul praesensque pugnabat.

Quid ergo miramur moventi castra a tertio lapide Annibali iterum ipsos deos—deos inquam, nec fateri pudebit—restitisse? [*]()Tanta enim ad singulos illius motus vis imbrium effusa est,

tanta ventorum violentia coorta est, ut divinitus hostem summoveri non a caelo, sed ab urbis ipsius moenibus et Capi- [*](restitisse post deos inser. B. )

tolio videretur. Fugit et cessit et in ultimum se Italiae recepit sinum, cum urbem tantum non adoratam reliquisset.