Epistulae

Ille me gratia forensi longe antecedet, ille stipendiis militaribus et quaesita per hoc dignitate, ille clientium turba; est tanti ab omnibus vinci, dum a me fortuna vincatur, cui in turba par esse non possum; [*](Haase's punctuation. Hense regards cui in turba gratiae as an interpolation.) plus habet gratiae.

Utinam quidem hoc propositum sequi olim fuisset animus tibi! Utinam de vita beata non in conspectu mortis ageremus! Sed nunc quoque non moremur. [*](moremur Erasmus; moraniur MSS.) Multa enim, quae supervacua esse et inimica credituri fuimus rationi, nunc experientiae credimus.

Quod facere solent, qui serius exierunt [*](exierunt later MSS.; exerunt pVPb.) et volunt tempus celeritate reparare, calcar addamus; haec aetas optime facit ad haec studia; iam despumavit. [*](despumavit cod. Vat. reg.; disputavit pVPb.) Iam vitia primo fervore adulescentiae indomita lassavit, non multum superest ut extinguat.

"Et quando," inquis, "tibi proderit istud, quod in exitu discis, [*](discis later MSS.; dicis pVPb.) aut in quam rem ? " In hanc, ut exeam melior. Non est tamen quod existimes ullam aetatem

Mutare te loca et aliunde alio [*](aliunde alio Haase; alium de alio pPb; in alium de alio V.) transilire nolo; primum, quia tam frequens migratio instabilis animi est. Coalescere otio non potest, nisi desit circumspicere et errare. Ut animum possis continere, primum corporis tui fugam siste.

Deinde plurimum remedia continuata proficiunt. Interrumpenda non est quies et vitae prioris oblivio. Sine dediscere oculos tuos, sine aures adsuescere sanioribus verbis. Quotiens processeris, in ipso transitu aliqua, quae renovent cupiditates tuas, tibi occurrent.

Quemadmodum ei, [*](ei later MSS.; et pVPb.) qui amorem exuere conatur, evitanda est omnis admonitio dilecti corporis, nihil enim facilius quam amor recrudescit, ita qui deponere vult desideria rerum omnium, quarum cupiditate ,

Quocumque se verterit, pretium aliquod praesens occupationis suae aspiciet. Nullum sine auctoramento malum est. Avaritia pecuniam promittit, luxuria multas ac varias voluptates, ambitio purpuram et plausum et ex hoc potentiam et quicquid potest potentia. [*](potest potentia Hense; potentia VPb; potia p; potentia potest later MSS) Mercede te vitia sollicitant; hic tibi gratis vivendum est.

Vix effici toto saeculo potest, ut vitia tam longa licentia tumida subigantur et iugum accipiant, nedum, si tam breve tempus intervallis caedimus. [*](tempus intervallis caedimus Madvig; intervallum discedimus (discidimus) pVPb.) Unam quamlibet rem vix ad perfectum perducit adsidua vigilia et intentio.

Si me quidem velis audire, hoc meditare et exerce, ut mortem et excipias et, si ita res suadebit, accersas. Interest nihil, illa ad nos veniat an ad illam nos. Illud imperitissimi cuiusque verbum falsum esse tibi ipse persuade: "Bella res est mori sua morte." Nemo moritur nisi sua morte. Illud praeterea tecum licet cogites: nemo nisi suo die moritur. Nihil perdis ex tuo tempore; nam quod relinquis, alienum est VALE.

Post longum intervallum Pompeios tuos vidi. In conspectum adulescentiae meae reductus sum. Quicquid illic iuvenis feceram, videbar mihi facere adhuc posse et paulo ante fecisse.

Praenavigavimus, Lucili, vitam et quemadmodum in mari, ut ait Vergilius noster,

1. Terraeque urbesque recedant,

Scopulum esse illum putamus dementissimi; portus est, aliquando petendus, numquam recusandus, in quem si quis intra primos annos delatus est, non magis queri debet quam qui cito navigavit. Alium enim, ut scis, venti segnes ludunt ac detinent et tranquillitatis lentissimae taedio lassant, alium pertinax flatus celerrime perfert.