De Beneficiis
Seneca, Lucius Annaeus
Seneca, Lucius Annaeus, ca. 4 B.C.-65 A.D, creator; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor, translator
Omnia fecit, ut beneficium redderet, obstitit illi felicitas tua ; nihil incidit durius, quod veram amicitiam experiretur ; locupleti donare non potuit, sano adsidere, felici succurrere : gratiam rettulit, etiam si tu beneficium non recepisti. Praeterea huic intentus semper et huius rei tempus opperiens, qui in hoc multum curae, multum sedulitatis impendit, plus laboravit, quam cui cito referre gratiam contigit.
Debitoris exemplum dissimile est, cui parum est pecuniam quaesisse, nisi solvit ; illic enim stat acerbus super caput creditor, qui nullum diem gratis occidere patiatur ; hic benignissimus, qui, te cum viderit concursantem et sollicitum atque anxium, dicat : " Mitte hanc de pectore curam ; desine tibi molestus instare. Omnia a te habeo; iniuriam mihi facis, si me quicquam desiderare amplius iudicas ; plenissime ad me pervenit animus tuus." [*](6) " Dic," inquit, " mihi : si reddidisset beneficium, diceres illum gratiam rettulisse ; eodem ergo loco est, qui reddidit et qui non reddidit ? "
Contra nunc illud pone : si oblitus esset accepti beneficii, si ne temptasset quidem gratus esse, negares illum gratiam rettulisse ; at hic se diebus noctibusque lassavit et omnibus aliis renuntiavit officiis huic uni imminens et operatus, ne qua se fugeret occasio ; eodem ergo loco erunt ille, qui curam referendae gratiae abiecit, et hic, qui numquam ab illa recessit ? Iniquus es, si rem a me exigis, cum videas animum non defuisse.Ad summam puta, cum captus esses, me pecuniam mutuatum rebus meis in securitatem creditoris oppositis navigasse hieme tam saeva per infesta latrociniis litora, emensum, quidquid periculorum adferre potest etiam pacatum mare ; peragratis omnibus solitudinibus, cum, quos nemo non[*]( non commonly added. ) fugiebat, ego quaererem, tandem ad piratas perveni ; iam te alius redemerat : negabis me gratiam rettulisse ? Etiamne, si in illa navigatione pecuniam, quam saluti tuae contraxeram, naufragus perdidi, etiamne, si in[*]( in added by Gruter. ) vincula, quae detrahere tibi volui, ipse incidi, negabis me rettulisse gratiam ?
At mehercules Athenienses Harmodium et Aristogitonem tyrannicidas vocant, et Mucio manus in hostili ara relicta instar occisi Porsinae fuit, et semper contra fortunam luctata virtus etiam citra effectum propositi
operis enituit. Plus praestitit, qui fugientes occasiones secutus est et alia atque alia captavit, per quae referre gratiam posset, quam quem sine ullo sudore gratum prima fecit occasio." Duas," inquit, " res ille tibi praestitit, voluntatem et rem ; tu quoque illi duas debes." Merito istud diceres ei, qui tibi reddidit voluntatem otiosam, huic vero, qui et vult et conatur et nihil intemptatum relinquit, id non potes dicere ; utrumque enim praestat, quantum in se est.
Deinde non semper numero numerus aequandus est, aliquando una res pro duabus valet ; itaque in locum rei succedit tam propensa voluntas et cupida reddendi. Quod si animus sine re ad referendam gratiam non valet, nemo adversus deos gratus est, in quos voluntas sola confertur. [*](5) " Dis," inquit, " nihil aliud praestare possumus." Sed si huic quoque, cui referre gratiam debeo, nihil aliud praestare possum, quid est, quare non eo adversus hominem gratus sim, quo nihil amplius in deos confero ?