De Beneficiis
Seneca, Lucius Annaeus
Seneca, Lucius Annaeus, ca. 4 B.C.-65 A.D, creator; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor; Basore, John W. (John William), b. 1870, editor, translator
Vide, ne eo maius
sit, quo rarius est exemplum virtutis in servis, eoque gratius, quod, cum fere invisa imperia sint et omnis necessitas gravis, commune servitutis odium in aliquo domini caritas vicit. Ita non ideo beneficium non est, quia a servo profectum est, sed ideo maius, quia deterrere ab illo ne servitus quidem potuit.Errat, si quis existimat servitutem in totum hominem descendere. Pars melior eius excepta est. Corpora obnoxia sunt et adscripta dominis ; mens quidem sui iuris, quae adeo libera et vaga est, ut ne ab hoc quidem carcere, cui inclusa est, teneri queat, quominus impetu suo utatur et ingentia agat et in infinitum comes caelestibus exeat.
Corpus itaque est, quod domino fortuna tradidit ; hoc emit, hoc vendit ; interior illa pars mancipio dari non potest. Ab hac quidquid venit, liberum est ; nec enim aut nos omnia iubere possumus aut in omnia servi parere coguntur ; contra rem publicam imperata non facient, nulli sceleri manus commodabunt.
Quaedam sunt, quae leges nec iubent nec vetant facere ; in iis servus materiam beneficii habet. Quam diu praestatur, quod a servo exigi solet, ministerium est ; ubi plus, quam quod servo necesse est, beneficium est ; ubi in adfectum amici transit, desinit vocari ministerium.
Est aliquid, quod dominus praestare
servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium ; nemo hoc dixit beneficium. At indulsit, liberalius educavit, artes, quibus erudiuntur ingenui, tradidit : beneficium est. Idem e contrario fit in persona servi. Quidquid est, quod servilis officii formulam excedit, quod non ex imperio, sed ex voluntate praestatur, beneficium est, si modo tantum est, ut hoc vocari potuerit quolibet alio praestante.Servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercennarius est. Quemadmodum ille beneficium dat, ubi plus praestat, quam in[*]( in commonly added ) quod operas locavit, sic servus : ubi benevolentia erga dominum fortunae suae modum transit et altius aliquid ausus, quod etiam felicius natis decori esset, spem domini antecessit, beneficium est intra domum inventum.
An aecum videtur tibi, quibus, si minus debito faciant, irascimur, non haberi gratiam, si plus debito solitoque fecerint ? Vis scire, quando non sit beneficium ? Ubi dici potest : " Quid, si nollet ? " Ubi vero id praestitit, quod nolle licuit, voluisse laudandum est.