Apocolocyntosis

Quid actum sit in caelo ante diem III idus Octobris anno novo, initio saeculi felicissimi, volo memoriae tradere. Nihil nec offensae nec gratiae dabitur. Haec ita vera. Si quis quaesiverit unde sciam, primum, si noluero, non respondebo. Quis coacturus est? Ego scio me liberum factum, ex quo suum diem obiit ille, qui verum proverbium fecerat, aut regem aut fatuum nasci oportere. Si libuerit respondere, dicam quod mihi in buccam venerit. Quis unquam ab historico iuratores exegit? Tamen si necesse fuerit auctorem producere, quaerito ab eo qui Drusillam euntem in caelum vidit: idem Claudium vidisse se dicet iter facientem

non passibus aequis.

1. Iam Phoebus breviore via contraxerat ortum
2. lucis, et obscuri crescebant tempora somni,
3. iamque suum victrix augebat Cynthia regnum,
4. et deformis hiemps gratos carpebat honores
5. divitis autumni, iussoque senescere Baccho
6. carpebat raras serus vindemitor uvas.

Nimis rustice

1. lam medium curru Phoebus diviserat orbem
2. et propior nocti fessas quatiebat habenas
3. obliquo flexam deducens tramite lucem:

Claudius animam agere coepit nec invenire exitum poterat. Tum Mercurius, qui semper ingenio eius delectatus esset, unam e tribus Parcis seducit et ait: "Quid, femina crudelissima, hominem miserum torqueri pateris? Nec unquam tam diu cruciatus cesset?[*](So MSS: Buecheler orbem unnecessarily.)

Dede neci, melior vacua sine regnet in aula.'"

Sed Clotho

ego mehercules

pusillum temporis adicere illi volebam, dum hos pauculos, qui supersunt, civitate donaret (constituerat enim omnes Graecos, Gallos, Hispanos, Britannos togatos videre) sed quoniam placet aliquos peregrinos in semen relinqui et tu ita iubes fieri, fiat.

Hos

tres uno anno exiguis intervallis temporum divisos mori iubebo, nec illum incomitatum dimittam. Non oportet enim eum, qui modo se tot milia hominum sequentia videbat, tot praecedentia, tot circumfusa, subito solum destitui. Contentus erit his interim convictoribus.

1. Haec ait et turpi convolvens stamina fuso
2. abrupit stolidae regalia tempora vitae.
p.376
3. At Lachesis redimita comas, ornata capillos,
4. Pieria crinem lauro frontemque coronans,
5. candida de niveo subtemina vellere sumit
6. felici moderanda manu, quae ducta colorem
7. assumpsere novum. Mirantur pensa sorores:
8. mutatur vilis pretioso lana metallo,
9. aurea formoso descendunt saecula filo.
10. Nec modus est illis, felicia vellera ducunt
11. et gaudent implere manus, sunt dulcia pensa.
12. Sponte sua festinat opus nulloque labore
13. mollia contorto descendunt stamina fuso.
14. Vincunt Tithoni, vincunt et Nestoris annos.
15. Phoebus adest cantuque iuvat gaudetque futuris,
16. et laetus nune plectra movet, nune pensa ministrat.
17. Detinet intentas cantu fallitque laborem.
18. Dumque nimis citharam fraternaque carmina laudant,
19. plus solito nevere manus, humanaque fata
20. laudatum transcendit opus.

    Ne demite, Parcae

21. Phoebus ait "vincat mortalis tempora vitae
p.378
22. ille, mihi similis vultu similisque decore
23. nec cantu nec voce minor. Felicia lassis
24. saecula praestabit legumque silentia rumpet.
25. Qualis discutiens fugientia Lucifer astra
26. aut qualis surgit redeuntibus Hesperus astris,
27. qualis cum primum tenebris Aurora solutis
28. induxit rubicunda diem, Sol aspicit orbem
29. lucidus, et primos a carcere concitat axes:
30. talis Caesar adest, talem iam Roma Neronem
31. aspiciet. Flagrat nitidus fulgore remisso
32. vultus, et adfuso cervix formosa capillo."

1. χαίροντας, εὐφημοῦντασ ἐκπέμπειν δόμων.[*](A fragment from the Cresphontes of Euripides (Nauck, 452).)

vae me, puto, concacavi me.

Quae in terris postea sint acta, supervacuum est referre. Scitis enim optime, nec periculum est ne excidant memoriae quae gaudium publicum impresserit: nemo felicitatis suae obliviscitur. In caelo quae acta sint, audite: fides penes auctorem erit. Nuntiatur Iovi venisse quendam bonae staturae, bene canum; nescio quid ilium minari, assidue enim caput movere; pedem dextrum trahere. Quaesisse se, cuius nationis esset: respondisse nescio quid perturbato sono et voce confusa; non intellegere se linguam eius, nec Graecum esse nec Romanum nec ullius gentis notae. Tum Iuppiter Herculem, qui totum orbem terrarum pererraverat et nosse videbatur omnes nationes, iubet ire et explorare, quorum hominum esset. Tum Hercules primo aspectu sane perturbatus est, ut qui etiam non omnia monstra timuerit. Ut vidit novi generis faciem, insolitum incessum, vocem nullius terrestris animalis sed qualis esse marinis beluis solet, raucam et implicatam, putavit sibi tertium decimum laborem venisse. Diligentius intuenti visus est quasi homo. Accessit itaque et quod facillimum fuit Graeculo, ait:

1. τίσ πόθεν εί

Erat autem sequens versus verior, aeque Homericus:

1. ἔνθα δ

Et imposuerat Herculi minime vafro,

nisi fuisset illic Febris, quae fano suo relicto sola cum illo venerat: ceteros omnes deos Romae reliquerat.

Iste

mera mendacia narrat. Ego tibi dico, quae cum illo tot annis vixi: Luguduni natus est, Marci municipem vides. Quod tibi narro, ad sextum decimum lapidem natus est a Vienna, Gallus germanus. Itaque quod Gallum facere oportebat, Romam cepit. Hunc ego tibi recipio Luguduni natum, ubi Licinus[*](Buecheler Licinusfor Licinius.) multis annis regnavit. Tu autem, qui plura loca calcasti quam ullus mulio perpetuarius, Lugudunenses scire debes, et[*](Buecheler omits et with one MS. and brackets Lugudunenses.) multa milia inter Xanthum et Rhodanum interesse.

audi me

tu desine fatuari. Venisti huc, ubi mures ferrum rodunt. Citiusmihi verum, ne tibi alogias excutiam.

1. exprome propere, sede qua genitus cluas,
2. hoc ne peremptus stipite ad terram accidas;
3. haec clava reges saepe mactavit feros.
4. Quid nunc profatu vocis incerto sonas?
5. Quae patria, quae gens mobile eduxit caput?
6. Edissere. Equidem regna tergemini petens
7. longinqua regis, unde ab Hesperio mari
8. Inachiam ad urbem nobile advexi pecus,
9. vidi duobus imminens fluviis iugum,
10. quod Phoebus ortu semper obverso videt,
11. ubi Rhodanus ingens amne praerapido fluit,
12. Ararque dubitans, quo suos cursus agat,
13. tacitus quietis adluit ripas vadis.
14. Estne illa tellus spiritus altrix tui?"

Haec satis animose et fortiter, nihilo minus mentis

Ego te, fortissime deorum Hercule, speravi mihi adfuturum apud alios, et si qui a me notorem petisset, te fui nominaturus, qui me optime nosti. Nam si memoria repetis, ego eram qui tibi[*](So MSS. Buecheler reads Tiburi, quoting Suet. Aug. 72.) ante templum tuum ius dicebam totis diebus mense Iulio et Augusto. Tu scis, quantum illic miseriarum tulerim, cum causidicos audirem diem et noctem, in quos si incidisses, valde fortis licet tibi videaris, maluisses cloacas Augeae purgare: multo plus ego stercoris exhausi. Sed quoniam volo

Non mirum quod in curiam impetum fecisti: nihil tibi clausi est. Modo dic nobis, qualem deum istum fieri velis. non potest esse: οὔτε αὐτὸσ πρᾶγμα ἔχει τι οὔτε ἄλλοις παρέχει; Stoicus? Quomodo potest 'rotundus' esse, ut ait Varro, 'sine capite, sine praeputio'? Est aliquid in illo Stoici dei, iam video: nec cor nec caput habet. Si mehercules a Saturno petisset hoc beneficium, cuius mensem toto anno celebravit, Saturnalicius princeps, non tulisset illud, nedum ab Iove, quem quantum quidem in illo

p.388

fuit, damnavit incesti. Silanum enim generum suum occidit propterea quod sororem suam, festivissimam omnium puellarum, quam omnes Venerem vocarent, maluit Iunonem vocare. 'Quare' inquit 'quaero enim, sororem suam?' Stulte, stude: Athenis dimidium licet, Alexandriae totum. 'Quia Romae' inquis 'mures molas lingunt.' Hic nobis curva corriget? quid in cubiculo suo faciat, nescit, et iam 'caeli scrutatur plagas'? Deus fieri vult: parum est quod templum in Britannia habet, quod hunc barbari colunt et ut deum orant μωροῦ εὐιλάτου τυχεῖν?

Tandem Iovi venit in mentem, privatis intra curiam morantibus senatoribus non licere[*](senatoribus non licere: added by Buecheler.) sententiam dicere nec disputare.

Ego

p. c. interrogare vobis permiseram, vos mera mapalia fecistis. Volo ut servetis disciplinam curiae. Hic qualiscunque est, quid de nobis existimabit?

Olim

magna res erat deum fieri: iam famam mimum fecistis. Itaque ne videar in personam, non in rem dicere sententiam, censeo ne quis post hunc diem deus fiat ex his, qui ἀρούρης καρπὸν ἔδουσιν, aut ex his, quos alit ζείδωροσ ἄρουρα.. Qui contra hoc senatus consultum deus factus, dictus pictusve erit, eum dedi Laruis et proximo munere inter novos auctoratos ferulis vapulare placet.

Cum divus Claudius et divum Augustum sanguine contingat nec minus divam Augustam aviam suam, quam ipse deam esse iussit, longeque omnes mortales sapientia antecellat, sitque e re publica esse aliquem qui cum Romulo possit 'ferventia rapa vorare,' censeo uti divus Claudius ex hac die deus sit, ita uti ante eum qui optimo iure factus sit, eamque rem ad metamorphosis Ovidi adiciendam.

Noli mihi invidere, mea res agitur; deinde tu si quid volueris, in vicem faciam; manus manum lavat.

Tunc divus Augustus surrexit sententiae suae loco dicendae, et summa facundia disseruit:

Ego

pudet imperii.

1. ῤῖψε ποδὸσ τεταγὼν ἀπὸ βηλοῦ

Nescio

quando quidem divus Claudius occidit socerum suum Appium Silanum, generos duos Magnum Pompeium et L. Silanum, socerum filiae suae Crassum Frugi, hominem tam similem sibi quam ovo ovum, Scriboniam socrum filiae suae, uxorem suam Messalinam et ceteros quorum numerus iniri non potuit, placet mihi in eum severe animadverti, nec illi rerum iudicandarum vacationem dari, eumque quam primum exportari, et caelo intra triginta dies excedere, Olympo intra diem tertium.

Pedibus in hanc sententiam itum est. Nec mora, Cyllenius illum collo obtorto trahit ad inferos, a caelo

1. illuc[*](Added by Buecheler.) unde negant redire quemquam.

Dum descendunt per viam sacram, interrogat Mercurius, quid sibi velit ille concursus hominum, num Claudii funus esset. Et erat omnium formosissimum et impensa cura, plane ut scires deum efferri: tubicinum, cornicinum, omnis generis aenatorum tanta turba, tantus concentus, ut etiam Claudius audire posset. Omnes laeti, hilares: populus Romanus ambulabat tanquam liber. Agatho et pauci causidici plorabant, sed plane ex animo. Iurisconsulti e tenebris procedebant, pallidi, graciles, vix animam habentes, tanquam qui tum maxime reviviscerent.

dicebam vobis: non semper Saturnalia erunt.

Claudius ut vidit funus suum, intellexit se mortuum esse. Ingenti eum μεγάλῳ χορικῷ nenia cantabatur anapaestis:

1. "Fundite fletus, edite planctus,
2. resonet tristi clamore forum:
3. cecidit pulchre cordatus homo,
4. quo non alius fuit in toto
5. fortior orbe.
6. Ille citato vincere cursu
7. poterat celeres, ille rebelles
8. fundere Parthos levibusque sequi
9. Persida telis, certaque manu
10. tendere nervum, qui praecipites
11. vulnere parvo figeret hostes,
12. pictaque Medi terga fugacis.
13. Ille Britannos ultra noti
14. litora ponti
15. et caeruleos scuta Brigantas
16. dare Romuleis colla catenis
17. iussit et ipsum nova Romanae
18. iura securis tremere Oceanum.
19. Deflete virum, quo non alius
20. potuit citius discere causas,
21. una tantum parte audita,
22. saepe ne utra. Quis nunc iudex
23. toto lites audiet anno?
24. Tibi iam cedet sede relicta,
25. qui dat populo iura silenti,
p.400
26. Cretaea tenens oppida centum.
27. Caedite maestis pectora palmis,
28. o causidici, venale genus.
29. Vosque poetae lugete novi,
30. vosque in primis qui concusso
31. magna parastis lucra fritillo."

Delectabatur laudibus suis Claudius, et cupiebat diutius spectare. Inicit illi manum Talthybius deorum[*](The MSS. add nuntius.) et trahit capite obvoluto, ne quis eum possit agnoscere, per campum Martium, et inter Tiberim et viam tectam descendit ad inferos. Antecesserat iam compendiaria Narcissus libertus ad patronum excipiendum, et venienti nitidus, ut erat a balineo, occurrit et ait:

Quid di ad homines?

celerius

et venire nos nuntia.

belua centiceps.

Claudius

veniet.

quomodo huc venistis vos?

Quid dicis, homo crudelissime? Quaeris, quomodo? Quis enim nos alius hue misit quam tu, omnium amicorum interfector? In ius eamus, ego tibi hic sellas ostendam.

Ducit illum ad tribunal Aeaci: is lege Cornelia quae de sicariis lata est, quaerebat. Postulat, nomen eius recipiat; edit subscriptionem: occisos senatores XXXV, equites R. CCXXI, ceteros ὅσα ψάμαθόσ τε κόνισ τε.. Advocatum non invenit. Tandem procedit P. Petronius, vetus convictor eius, homo Claudiana lingua disertus, et postulat advocationem. Non datur. Accusat Pedo Pompeius magnis clamoribus. Incipit patronus velle respondere. Aeacus, homo iustissimus,

1. Nam quotiens missurus erat resonante fritillo,
2. utraque subducto fugiebat tessera fundo.
3. Cumque recollectos auderet mittere talos,
4. fusuro similis semper semperque petenti,
p.406
5. decepere fidem: refugit digitosque per ipsos
6. fallax adsiduo dilabitur alea furto.
7. Sic cum iam summi tanguntur culmina montis,
8. irrita Sisyphio volvuntur pondera collo.