Ab urbe condita

itaque de foedere indutiae biennii, cum per aliquot dies fatigassent singulos precibus, impetratae.

et ex Apulia Teanenses Canusinique populationibus fessi obsidibus L. Plautio consuli datis in deditionem venerunt.

eodem anno primum praefecti Capuam creari coepti legibus ab L. Furio praetore datis, cum utrumque ipsi pro remedio aegris rebus discordia intestina petissent;

et duae Romae additae tribus, ac Falerna.

inclinatis semel in Apulia rebus Teates quoque Apuli ad novos consules, C. Iunium Bubulcum, Q. Aemilium Barbulam, foedus petitum venerunt, pacis per omnem Apuliam praestandae populo Romano

id audacter spondendo impetravere, ut foedus daretur neque ut aequo tamen foedere, sed ut in dicione populi Romani essent. Apulia perdomita —

nam Forento quoque, valido oppido, Iunius potitus erat — in Lucanos perrectum; inde repentino adventu Aemili consulis Nerulum vi captum.

et postquam res Capuae stabilitas Romana disciplina fama per socios vulgavit, Antiatibus quoque, qui se sine legibus certis, sine magistratibus agere querebantur, dati ab senatu ad iura statuenda ipsius coloniae patroni: nec arma modo sed iura etiam Romana late pollebant.

C. Iunius Bubulcus et Q. Aemilius Barbula consules exitu anni non consulibus ab se creatis, Sp. Nautio et M. Popilio, ceterum dictatori L. Aemilio legiones tradiderunt.

is cum L. Fulvio magistro equitur Saticulam oppugnare adortus rebellandi causam Samnitibus dedit.

duplex inde terror inlatus Romanis: hinc Samnis magno exercitu coacto ad eximendos obsidione socios haud procul castris Romanorum castra posuit; hinc Saticulani magno cum tumultu patefactis repente portis in stationes hostium incurrerunt.

inde pars utraque, spe alieni magis auxilii quam viribus freta suis, iusto mox proelio inito Romanos urgent, et quamquam anceps dimicatio erat, tamen utrimque tutam aciem dictator habuit, quia et locum haud facilem ad circumveniendum cepit et diversa statuit signa. infestior tamen in erumpentes incessit

nec magno certamine intra moenia conpulit, totam aciem in Samnites obvertit.

ibi plus certaminis victoria sicut sera, ita nec dubia nec varia fuit. fusi in castra Samnites extinctis nocte ignibus tacito agmine abeunt et spe abiecta Saticulae tuendae Plisticam ipsi, socios Romanorum, ut parem dolorem hosti redderent, circumsidunt.

anno circumacto bellum deinceps ab dictatore Q. Fabio gestum est; consules novi, sicut

neque enim Samnites ad Plisticam manserant, sed, accitis ab domo novis militibus multitudine freti, castra eodem, quo antea, loco posuerant lacessentesque proelio Romanos avertere ab obsidione conabantur.

eo intentius dictator in moenia hostium versus id bellum tantum ducere, quo urbem oppugnabat; securior ab Samnitibus agere, stationibus modo oppositis, ne qua in castra vis fieret.

eo ferocius adequitare Samnites vallo neque otium pati. et cum iam prope in portis castrorum esset hostis, nihil consulto dictatore magister equitum Q. Aulius Cerretanus magno tumultu cum omnibus turmis equitum evectus summovit hostem.

tum in minime pertinaci genere pugnae sic fortuna opes, ut insignes utrimque clades et clara ipsorum ducum ederet funera.