Ab urbe condita

gerite bellum, quando Sp. Postumius modo legatum fetialem genu perculit. ita di credent Samnitem civem Postumium, non civem Romanum esse et a Samnite legatum Romanum violatum: eo vobis iustum in nos factum esse bellum.

haec ludibria religionum non pudere in lucem proferre et vix pueris dignas ambages senes ac consulares fallendae fidei

i, lictor, deme vincla Romanis; moratus sit nemo, quo minus, ubi visum fuerit, abeant.” et illi quidem, forsitan et publica, sua certe liberata fide ab Caudio in castra Romana inviolati redierunt.

Samnitibus pro superba pace infestissimum cernentibus renatum bellum omnia,

quae deinde evenerunt, non in animis solum sed prope in oculis esse, et sero ac nequiquam laudare senis Ponti utraque consilia, inter quae se media lapsos via victoriae possessionem pace incerta mutasse et beneficii et maleficii occasione amissa pugnaturos cum eis, quos potuerint in perpetuum vel inimicos tollere vel amicos facere.

adeoque nullodum certamine libatis viribus post Caudinam pacem animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium quam Pontium incruenta victoria inter Samnites faceret et geri posse bellum Romani pro victoria certa haberent,

Samnites simul rebellasse et vicisse crederent Romanum. haec Satricani ad Samnites defecerunt,

et Fregellae colonia necopinato adventu Samnitium — fuisse et Satricanos cum iis satis constat — nocte occupata est. timor inde mutuus utrosque usque ad lucem quietos tenuit;

lux pugnae initium fuit, quam aliquamdiu aequam, et quia pro aris ac focis dimicabatur et quia ex tectis adiuvabat inbellis certamen, Fregellani sustinuerunt.

fraus deinde rem inclinavit, quod vocem audiri praeconis passi sunt, incolumem abiturum, qui arma posuisset. ea spes remisit a certamine animos, et passim arma iactari coepta.