Ab urbe condita
Titus Livius (Livy)
Titi Livi ab urbe condita libri editionem priman, Pars I-IV, Libri I-XL. Editio Stereotypica. Weissenborn, Wilhelm; Mueller, Moritz, editors. Leipzig: Teubner, 1884-1911.
itaque ubi neque eundi neque manendi copiam esse videt, instruit aciem inpedimentis ex agmine remotis. instruunt contra et hostes, et animis et viribus pares.
auxerat id maxime animos, quod ignari, loco iniquo non hosti cessum, velut fugientes ac territos terribiles ipsi secuti fuerant.
id aliquamdiu aequavit pugnam iam pridem desueto Samnite clamorem Romani exercitus pati. at hercule illo die ab hora diei tertia ad octavam ita anceps dicitur certamen stetisse, ut neque clamor, ut primo semel concursu est sublatus, iteratus sit neque signa promota loco retrove recepta neque recursum ab ulla sit parte.
in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant; fremitus aequalis tenorque idem pugnae in defatigationem ultimam aut noctem spectabat.
iam viris vires, iam ferro sua vis, iam consilia ducibus deerant, cum subito Samnitium equites, cum, turma una longius provecta, accepissent inpedimenta Romanorum procul ab armatis sine praesidio, sine munimento stare, aviditate praedae impetum faciunt. quod ubi dictatori trepidus nuntius attulit,
“sine modo” inquit, “sese praeda praepediant.” alii deinde super alios diripi passim ferrique fortunas militum vociferabantur. magistro equitum accito “vides tu” inquit,
“M. Fabi, ab hostium equite omissam pugnam? haerent inpediti inpedimentis nostris.
adgredere, quod inter
mihi legiones peditumque pugna curae erunt; penes te equestre sit decus.”
equitum acies, qualis quae esse instructissima potest, invecta in dissipatos inpeditosque hostes caede omnia replet.