Ab urbe condita

eo magis hostis instare nec iam pro castris tantum suis explicare aciem, sed procedere in medium campi et vallo prope hostium signa inferendo superbam fiduciam virium ostentare. id aegre patiebatur Romanus miles,

multo aegrius alter ex tribunis militum, L. Furius, cum aetate et ingenio ferox tur multitudinis ex incertissimo sumentis animos spe inflatus.

hic per se iam milites incitatos insuper instigabat elevando, qua una poterat, aetate collegae, iuvenibus bella data dictitans et cum corporibus vigere et deflorescere animos; cunctatorem ex acerrimo bellatore factum et,

qui adveniens castra urbesque primo impetu capere sit solitus, eum residem intra vallum tempus terere, quid accessurum suis decessurumve hostium viribus sperantem,

quam occasionem, quod tempus, quem insidiis instruendis locum? frigere ac torpere senis consilia.

sed Camillo cum vitae satis tum gloriae esse; quid attinere cum mortali corpore uno civitatis, quam inmortalem esse deceat, pati consenescere vires? sermonibus tota in se averterat castra,

et cum omnibus locis posceretur pugna, “sustinere” inquit,

ad ea Camillus, quae bella suo unius auspicio gesta ad diem essent, negare in eis neque se neque populum Romanum aut consilii sui aut fortunae paenituisse; nunc scire se collegam habere iure imperioque parem, vigore aetatis praestantem;

itaque se, quod ad exercitum attineat, regere consuesse, non regi; collegae imperium se non posse inpedire. dis bene iuvantibus ageret, quod e re publica duceret;

aetati suae se veniam ear petere, ne in prima acie esset; quae senis munia in bello sint, iis se non defuturum. id a dis inmortalibus precari, ne qui casus suum consilium laudabile efficiat. nec ab hominibus salutaris sententia

nec a dis tam piae preces auditae sunt. primam aciem auctor pugnae instruit, subsidia Camillus firmat validamque stationem pro castris opponit; ipse edito loco spectator intentus in eventum alieni consilii constitit.

simul primo concursu concrepuere arma, hostis dolo, non metu pedem rettulit.

lenis ab tergo clivus erat inter aciem et castra; et, quod suppeditabat, aliquot validas cohortes in castris armatas instructasque reliquerant, quae inter commissum iam certamen, ubi vallo adpropinquasset hostis, erumperent.