Ab urbe condita

pars maxima captivorum ex Latinis atque Hernicis fuit, nec hominum de plebe, ut credi posset mercede militasse, sed principes quidam iuventutis inventi, manifesta fides publica ope Volscos hostes adiutos.

Cerceiensinm quoque quidam cogniti et coloni a Velitris; Romamque omnes missi percunctantibus primoribus patrum eadem, quae dictatori, defectionem sui quisque populi, haud perplexe indicavere.

dictator exercitum in stativis tenebat minime dubius bellum cum iis populis patres iussuros, cum maior domi exorta moles coegit acciri Romam eum gliscente in dies seditione, quam solito magis metuendam auctor faciebat.

non enim iam orationes modo M. Manli sed facta popularia in speciem, tumultuosa eadem, qua mente fierent, intuenti erant.

centurionem, nobilem militaribus factis, iudicatum pecuniae cum duci vidisset, medio foro cum caterva sua accurrit et manum iniecit vociferatusque de superbia patrum ac crudelitate faeneratorum et miseriis plebis, virtutibus eius viri fortunaque,

“tum vero ego” inquit “nequiquam hac dextra Capitolium arcemque servaverim, si civem commilitonemque meum tamquam Gallis victoribus captum in servitutem ac vincula duci videam.”

inde rem creditori palam populo solvit libraque et aere liberatum emittit, deos atque homines obtestantem, ut M. Manlio, liberatori suo, parenti plebis Romanae, gratiam referant.

acceptus extemplo in tumultuosam turbam et ipse tumultum augebat, cicatrices acceptas Veienti, Gallico aliisque deinceps bellis ostentans:

se militantem, se restituentem eversos penates, multiplici iam sorte exsoluta mergentibus semper sortem usuris obrutum faenore esse;

videre lucem, forum, civium ora M. Manli opera; omnia parentium beneficia ab illo se habere; illi devovere corporis vitaeque ac sanguinis quod supersit; quodcumque sibi cum patria, penatibus publicis ac privatis iuris fuerit, id cum uno homine esse.

vocibus instincta plebes cum iam unius hominis esset, addita alia commodioris ad omnia turbanda consilii res.

fundum in Veienti, caput patrimonii, subiecit praeconi; “ne quem vestrum” inquit, “Quirites, donec quidquam in re mea supererit, iudicatum addictumve duci patiar.” id vero ita accendit animos, ut per omne fas ac nefas secuturi vindicem libertatis viderentur. hoc domi,