Ab urbe condita

is iam non promptus ingenio tantum, sed usu etiam exercitatus talem orationem habuit:

“si umquam dubitatum est, Quirites, utrum tribuni plebis vestra, an sua causa seditionum semper auctores fuerint, id ego hoc anno desisse dubitari certum habeo;

et cum laetor tandem longi erroris vobis finem factum esse, tur, quod secundis potissimum vestris rebus hic error est sublatus, et vobis et propter vos rei publicae gratulor.

an est quisquam, qui dubitet nullis iniuriis vestris, si quae forte aliquando fuerunt, umquam aeque quam munere patrum in plebem, cum aera militantibus constituta sunt, tribunos plebis offensos ac concitatos esse?

quid illos aliud aut timuisse creditis aut hodie turbare velle nisi concordiam ordinum, quam dissolvendae maxime tribuniciae potestatis rentur esse?

sic hercule tamquam artifices inprobi opus quaerunt inquieti; semper aegri aliquid esse in re publica volunt, ut sit, ad cuius curationem a vobis adhibeantur.

utrum enim defenditis, an inpugnatis plebem? utrum militantium adversarii estis, an causam agitis? nisi forte hoc quidquid patres faciunt, displicet, sive illud pro plebe sive contra plebem est,

et quem ad modum cum servis suis vetant domini quicquam rei alienis hominibus esse pariterque in iis beneficio ac maleficio abstineri aecum censent, sic vos interdicitis patribus commercio plebis, ne nos comitate

quanto tandem, si quicquam in vobis non dico civilis, sed humani animi esset, favere vos magis et, quantum in vobis esset, indulgere potius comitati patrum atque obsequio plebis oportuit?

quae si perpetua concordia sit, quis non spondere ausit maximum hoc imperium inter finitimos brevi futurum esse?

atque ego, quam hoc consilium collegarum meorum, quod abducere infecta re a Veis exercitum noluerunt, non utile solum, sed etiam necessarium fuerit, postea disseram;

nunc de ipsa condicione dicere militantium libet. quam orationem non apud vos solum, sed etiam in castris si habeatur, ipso exercitu disceptante aequam arbitror videri posse. in qua, si mihi ipsi nihil, quod dicerem, in mentem venire posset, adversariorum certe orationibus contentus essem. negabant nuper danda esse aera militibus,

quia numquam data essent. quonam modo igitur nunc indignari possunt, quibus aliquid novi adiectum commodi sit, eis laborem etiam novum pro portione iniungi? nusquam

nec opera sine emolumento nec ferme sine inpensa opera est. labor voluptasque, dissimillima natura, societate quadam inter se naturali sunt iuncta.