Ab urbe condita

M. Porcius consul, postquam abrogata lex Oppia est, extemplo viginti quinque navibus longis, quarum quinque sociorum erant, ad Lunae portum profectus est eodem exercitu convenire iusso

et edicto per maritimam misso navibus omnis generis contractis ab Luna proficiscens edixit, ut ad portum Pyrenaei sequerentur; inde se frequenti classe ad hostis iturum.

praetervecti Ligustinos montes sinumque ad diem, quam dixerat, convenerunt. inde Rhodam ventum, et praesidium Hispanorum, quod in castello erat,

vi deiectum. ab Rhoda secundo vento Emporias perventum. ibi copiae praeter socios navales in terram expositae.

iam tunc Emporiae duo oppida erant muro divisa. Graeci habebant, a Phocaea, unde et Massilienses, oriundi, alterum Hispani;

sed Graecum oppidum in mare expositum totum orbem muri minus quadringentos passus habebat, Hispanis retractior a mari trium milium passuum in circuitu murus erat.

tertium genus Romani coloni ab divo Caesare post devictos Pompei liberos adiecti. in corpus unum confusi omnes Hispanis prius,

postremo et Graecis in civitatem Romanam adscitis. miraretur, qui tum cerneret, aperto mari ab altera ab altera Hispanis, tam fera et bellicosa gente, obiectis, quae res eos tutaretur. disciplina erat custos infirmitatis, quam inter validiores optime timor continet.