Ab urbe condita

castra eo die Gallorum expugnata direptaque, et Comum oppidum post dies paucos captum. castella inde duodetriginta ad consulem defecerunt.

id quoque inter scriptores ambigitur, utrum in Boios prius an Insubres consul exercitum duxerit adversamque pugna oblitteraverit, an victoria ad Comum parta deformata clade in Bois accepta sit.

sub haec tam varia fortuna gesta

iam castro Mutilo adpropinquabat, veritus, ne intercluderetur simul a Bois Liguribusque, exercitum eadem via, qua adduxerat, reduxit et magno circuitu per aperta eoque tuta loca ad collegam pervenit.

inde iunctis exercitibus primum Boiorum agrum usque ad Felsinam oppidum populantes peragraverunt.

ea urbs ceteraque circa castella et Boi fere omnes praeter iuventutem, quae praedandi causa in armis erat — tunc in devias silvas recesserat — , in deditionem venerunt. in Ligures inde traductus exercitus.

Boi neglegentius coactum agmen Romanorum, quia ipsi procul abesse viderentur, inproviso aggressuros se rati per occultos saltus secuti sunt.

quos non adepti, Pado repente navibus traiecto Laevos Libuosque cum pervastassent, redeuntes inde per Ligurum extremos fines cum agresti praeda in agmen incident Romanum.

proelium celerius acriusque commissum, quam si tempore locoque ad certamen destinato praeparatis animis concurrissent.

ibi, quantam vim ad stimulandos animos ira haberet, apparuit; nam ita caedis magis quam victoriae avidi pugnarunt Romani, ut vix nuntium cladis hosti relinquerent.

ob has res gestas consulum litteris adlatis supplicatio in triduum decreta est. brevi post Marcellus consul Romam venit, triumphusque ei magno consensu patrum est decretus.

triumphavit in magistratu de Insubribus Comensibusque; Boiorum triumphi spem collegae reliquit, quia ipsi proprie adversa pugna in ea gente evenerat, cum collega secunda.

multa spolia hostium captivis carpentis travecta, multa militaria signa; aeris lata trecenta viginti milia, argenti bigati ducenta triginta quattuor milia.

in pedites singulos dati octogeni aeris, triplex equiti centurionique.