Ab urbe condita

postero die consul omnibus copiis in aciem descendit ante prima signa locatis elephantis, quo auxilio primum Romani, quia captos aliquot bello Punico habebant, usi sunt.

ubi latentem intra vallum hostem vidit, in tumulos quoque ac sub ipsum vallum exprobrans metum successit. postquam ne tum quidem potestas pugnandi dabatur, quia ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat, dispersos milites per agros equitibus extemplo invasuris,

octo fere inde intervallo tutiorem frumentationem habiturus, castra ad )ttolobum — id est loco nomen — movit.

cum in propinquo agro frumentarentur Romani, primo rex intra vallum suos tenuit, ut cresceret socordia simul et neglegentia cum audacia hosti.

ubi effusos vidit, cum omni equitatu et Cretensium auxiliaribus, quantum equitem velocissimi pedites cursu aequare poterant, citato profectus agmine inter castra et frumentatores constituit signa.

inde copiis divisis partem ad consectandos vagos frumentatores emisit dato signo, ne quem vivum relinquerent, cum parte ipse substitit itineraque, quibus ad castra recursuri videbantur hostes, obsedit.

iam passim caedes ac fuga erat, necdum quisquam in castra Romana nuntius cladis pervenerat,

quia refugientes in regiam stationem incidebant, et plures ab obsidentibus vias quam ab emissis ad caedem interficiebantur. tandem inter medias hostium stationes elapsi quidam trepidi tumultum magis quam certum nuntium intulerunt castris.

consul

dispersi equites per agros quidam aberrarunt decepti clamoribus aliis ex alio existentibus loco, pars obvios habuerunt hostis.

pluribus locis simul pugna coepit. regia statio atrocissimum proelium edebat; nam et ipsa multitudine equitum peditumque prope iusta acies erat, et Romanorum, quia medium obsederat iter, plurimi in eam inferebantur.

eo quoque superiores Macedones erant, quod et rex ipse hortator aderat, et Cretensium auxiliares multos ex vulnerabant, conferti praeparatique in dispersos et effusos pugnantes.

quod si modum in insequendo habuissent, non in praesentis modo certaminis gloriam, sed in summam etiam belli profectum foret;

nunc aviditate caedis intemperantius secuti in praegressas tribunis militum cohortes Romanas incidere,

et fugiens eques, ut primo suorum vidit, convertit in effusum hostem equos, versaque momento temporis fortuna pugnae est terga dantibus, qui modo secuti erant.