Ab urbe condita

si in vobis, nemo deorum nec hominum sit, qui vestra puniat peccata, Quirites; vosmet tantum eorum non illi vestram ignaviam contempsere nec suae virtuti confisi sunt; quippe totiens fusi fugatique,

discordia ordinum et venenum urbis huius, patrum ac plebis certamina, dum nec nobis imperi nec vobis libertatis est modus, dum taedet vos patriciorum, nos plebeiorum magistratuum, sustulere illis animos.

pro deum fidem quid vobis vultis? tribunos plebis concupistis; concordiae causa concessimus. decemviros desiderastis: creari passi sumus. decemvirorum vos pertaesum est: coegimus abire magistratu.

manente in eosdem privatos ira vestra mori atque exulare nobilissimos viros honoratissimosque passi sumus.

tribunos plebis creare iterum voluistis: creastis; consules facere vestrarum partium: etsi patribus videbamus iniquum patricium quoque magistratum plebi donum fieri sivimus. auxilium tribunicium, provocationem ad populum, scita plebis iniuncta patribus, sub titulo aequandarum legum nostra iura oppressa tulimus et ferimus.

qui finis erit discordiarum? ecquando unam urbem habere, ecquando communem hanc esse patriam licebit? victi nos aequiore animo quiescimus quam vos victores.

satisne est nobis vos metuendos esse? adversus nos Aventinum capitur, adversus nos Sacer occupatur mons, Esquiliasque vidimus ab hoste prope captas, et scandentem in aggerem Volscum hostem nemo submovit; in nos viri, in nos armati estis.

agitedum, ubi hic curiam circumsederitis et forum infestum feceritis et carcerem impleveritis principibus,

iisdem istis ferocibus animis egredimini extra portam Esquilinam aut, si ne hoc quidem audetis, ex muris visite agros vestros ferro ignique vastatos, praedam abigi, fumare incensa passim

at enim res per haec loco est peiore: ager uritur, urbs obsidetur, belli gloria penes hostes est. quid tandem? privatae res vestrae quo statu sunt? iam unicuique ex agris sua damna nuntiabuntur. quid est tandem domi, unde ea expleatis?

tribuni vobis amissa reddent ac restituent? vocis verborumque quantum voletis ingerent

ecquis rettulit aliquid ad coniugem ac liberos praeter odia, offensiones, simultates publicas privatasque? a quibus semper non vestra virtute innocentiaque, sed auxilio alieno tuti sitis.

at hercules cum stipendia nobis consulibus, non tribunis ducibus, et in castris, non in foro faciebatis, et in acie vestrum clamorem hostes, non in contione patres Romani horrebant, praeda parta, agro ex hoste capto, pleni fortunarum gloriaeque simul publicae, simul privatae triumphantes domum ad penates redibatis; nunc oneratum vestris fortunis hostem abire sinitis.

haerete adfixi contionibus et in foro vivite; sequetur vos necessitas militandi, quam fugitis. grave erat in Aequos et Volscos proficisci; ante portas est bellum; si inde non pellitur, iam intra moenia erit et arcem et Capitolium scandet et in domos vestras vos persequetur.

biennio ante senatus dilectum haberi et educi exercitum in Algidum iussit; sedemus desides domi mulierum ritu inter nos altercantes, praesenti pace laeti nec cernentes ex otio illo brevi multiplex bellum rediturum.