Ab urbe condita

haec ubi inter signa peditum dicta dedit, advolat deinde ad equites: “agite, iuvenes,” inquit, “praestate virtute peditem, ut honore atque ordine

primo concursu pedes movit hostem, pulsum vos inmissis equis exigite e non sustinebunt impetum et nunc cunctantur magis quam resistunt.”

concitant equos permittuntque in hostem pedestri iam turbatum pugna et perruptis ordinibus elati ad novissimam aciem, pars libero spatio circumvecti iam fugam undique capessentes plerosque a castris avertunt praeterequitantesque absterrent.

peditum acies et consul ipse visque omnis belli fertur in castra captisque cum ingenti caede maiore praeda potitur.

perlata non in urbem modo, sed in Sabinos ad alterum exercitum, in urbe laetitia celebrata est, in castris animos militum ad aemulandum decus accendit.

iam Horatius eos excursionibus proeliisque levibus experiundo adsuefecerat sibi potius fidere quam meminisse ignominiae decemvirorum ductu acceptae;

parvaque certamina in summam totius profecerant spei. nec cessabant Sabini, feroces ab re priore anno bene gesta, lacessere atque instare rogitantes, quid latrocinii modo procursantes pauci recurrentesque tererent tempus et in multa proelia parvaque carperent summam unius belli?

quin illi congrederentur acie inclinandamque semel fortunae rem darent?

ad id, quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur: iam alterum exercitum victorem in urbem rediturum, sibi ultro per contumelias hostem insultare; quando autem se, si non sint, pares hostibus fore?

ubi haec fremere militem in castris consul sensit, contione advocata “quem ad modum” inquit “in Algido res gesta sit, arbitror vos, milites, audisse. qualem liberi populi exercitum decuit esse, talis fuit.

consilio collegae, virtute militum victoria parta est. quod ad me attinet, id consilii animique habiturus sum, quod vos mihi feceritis. et trahi bellum salubriter et mature perfici potest.