Ab urbe condita
Titus Livius (Livy)
Titi Livi ab urbe condita libri editionem priman, Pars I-IV, Libri I-XL. Editio Stereotypica. Weissenborn, Wilhelm; Mueller, Moritz, editors. Leipzig: Teubner, 1884-1911.
tria milia ferme aberat, cum hauddum quisquam hostium senserat; confragosa loca et obsiti virgultis tegebant colles.
ibi in cava valle atque ob id occulta considere militem et cibum capere iubet. interim speculatores transfugarum dicta adfirmantes venerunt.
tum sarcinis in medium coniectis arma Romani capiunt acieque iusta in pugnam vadunt. mille passum aberant, cum ab
erant in Celtiberorum exercitu quattuor milia scutata et ducenti equites; hanc iustam legonem — et id ferme roboris erat — in prima acie locat, ceteros, levem armaturam, in subsidiis posuit.
cum ita instructos educeret e castris, vixdum in egressos vallo eos Romani pila coniecerunt.
subsidunt Hispani adversus emissa tela ab hoste, inde ad mittenda ipsi consurgunt; quae cum Romani conferti, ut solent, densatis excepissent scutis, tum pes cum pede conlatus et gladiis geri res coepta est.
ceterum asperitas locorum et Celtiberis, quibus in proelio concursare mos est, velocitatem inutilem faciebat et haud iniqua eadem erat Romanis stabili pugnae adsuetis, nisi quod angustiae
et internata virgulta ordines dirimebant et singuli binique velut cum paribus conserere pugnam cogebantur.
quod ad fugam impedimento hostibus erat, id ad caedem eos velut vinctos praebebat.