Ab urbe condita

priusquam satis certa consilia essent, repens alia nuntiatur clades, quattuor milia equitum cum C. Centenio propraetore missa ad collegam ab Servilio consule in Umbria, quo post pugnam ad Trasumennum auditam averterant iter, ab Hannibale circumventa. eius rei fama varie homines affecit:

pars occupatis maiore aegritudine animis levem ex comparatione priorum ducere recentem equitum iacturam;

pars non id, quod acciderat, per se aestimare, sed, ut in affecto corpore quamvis levis causa magis quam in valido

ita tum aegrae et adfectae civitati quodcumque adversi incideret, non rerum magnitudine sed viribus extenuatis, quae nihil, quod pati possent, aestimandum esse.

itaque ad iam diu neque desideratum nec adhibitum, dicendum, civitas confugit. et quia et consul aberat a quo uno dici posse videbatur, nec per armis Punicis Italiam facile erat aut nuntium litteras mitti nec dictatorem populo creare poterat,

quod numquam ante eam diem factum erat, dictatorem populus creavit Q. Fabium Maximum et equitum M. Minucium Rufum;

iisque negotium abi senatu datum, ut muros turresque urbis firmarent et praesidia disponerent, quibus locis videretur, pontesque rescinderent fluminum: pro urbe ac penatibus dimicandum esse, quando Italiam tueri nequissent.

Hannibal recto itinere per Umbriam usque ad Spoletium venit.

inde cum perpopulato agro oppugnare adortus esset, cum magna caede suorum repulsus, coniectans ex unius coloniae prospere temptatae viribus, quanta moles Romanae urbis esset, in agrum Picenum avertit iter non copia solum omnis.

generis frugum abundantem sed refertum praeda, quam effuse avidi atque egentes rapiebant.

ibi per dies aliquot stativa habita, refectusque miles hibernis itineribus ac palustri via proelioque magis ad eventum secundo quam levi aut facili adfectus.

ubi satis quietis datum praeda ac populationibus magis quam otio aut requie gaudentibus, profectus Praetutianum Hadrianumque agrum, Marsos inde Marrucinosque et Paelignos devastat circaque Arpos et Luceriam proximam Apuliae regionem.

Cn. Servilius consul levibus proeliis cum Gallis factis et uno oppido ignobili expugnato postquam de collegae exercitusque caede audivit, iam moenibus patriae metuens, ne abesset in discrimine extremo, ad urbem iter intendit.

Q. Fabius Maximus dictator iterum quo die magistratum