Res Rustica

Sunt autem complura medicamina, quae idcirco enumerabimus, non quia cunctis uti necesse sit, sed quoniam nonnullis regionibus quaedam reperiri[*]()nequeunt, ut [*]()ex pluribus aliquod inventum remedio sit. Facit autem commode primum ea compositio, quam paulo ante demonstravimus, si ad faecem et amurcam succumque decocti lupini misceas portione aequa detritum album elleborum.[*]()Potest etiam scabritiem tollere succus viridis cicutae:

quae verno tempore, cum iam caulem nec adhuc semina facit, decisa confunditur, atque expressus humor eius fictili vase reconditur, duabus urnis liquoris admixto salis torridi semodio. Quod ubi factum est, oblitum vas in stercilino [*]()defoditur, ac toto anno fimi vapore concoctum mox promitur,[*]()tepefactumque medicamentum illinitur scabrae parti, quae tamen prius aspera testa defricta [*](parietibus vel SAR. ) [*](lanam diducere Ald.: lana rudi deucere S: lana rudi ducere Aac. ) [*](porrigo S1: prurigo R. ) [*](repperiri S2: repperi S1A: reperiri R. ) [*](ut om. SAR. ) [*](eleborum c, ed. pr.: hellcboreos S: -cm A1: -um A2. ) [*](intercilino S1A1: instercilino A2: in sterquilino S2. ) [*]( promittitur S1A1. )

vel pumice redulceratur. Eidem remedio est amurca duabus partibus decocta: item vetus hominis urina testis candentibus inusta. Quidam[*]()tamen hanc ipsam [*]()subiectis ignibus quinta parte minuunt, admiscentque pari mensura succum viridis cicutae: deinde singulis urnis eius[*]()liquaminis[*]()singulos fricti salis sextarios [*]()infundunt.

Facit etiam sulfuris triti et picis liquidae modus aequalis igne lento [*]()coetus. Sed Georgicum carmen affirmat nullam esse praestantiorem medicinam, Quam si quis ferro potuit rescindere summum Ulceris os: alitur vitium, vivitque tegendo. Itaque reserandum est, et ut cetera vulnera, medica-mentis curandum. Subicit deinde aeque prudenter, febricitantibus ovibus de talo vel inter duas ungulas sanguinem emitti [*]()oportere:[*]()nam plurimum, inquit [*]()Profuit incensos aestus avertere, et inter Ima ferire pedis salientem sanguine venam.

Nos etiam sub oculis et de auribus sanguinem de-trahimus. Clodigo [*]()quoque dupliciter infestat [*]()ovem, sive cum subluvies atque intertrigo in ipso discrimine ungulae nascitur: seu cum idem locus [*](quadam SAR. ) [*](hac ipsa SA: hanc ipsam a: hac ipsam c. ) [*](singulis urnis eius Lundström ex cit. Palladii; singularis triti et picis eius S: singularis triti et picis A. ) [*](liquaminis A1. ) [*](fricti sali sestarios S1: frictis aliis extarios A1: fruti salis sextarios a. ) [*](lento S: lente AR. ) [*](mitti SA. ) [*](oportet SAR. ) [*](id quid S: id quod A1ac. ) [*](clodigo Svennung: Clodi S: eludi A1: cladi ac. ) [*](infestato SR. )

Subluvies et intertrigo pice per se liquida, vel alumine et sulfure atque aceto mixtis litae curentur, vel tenero [*]()punico malo, prius quam grana faciat, cum alumine pinsito, superfusoque aceto vel aeris rubigine infriata,[*]()vel combusta galla cum austero vino levigata et inlita.

Tuberculum, cui subest vermiculus, ferro quam cautissime circumsecari oportet, ne, dum amputatur, etiam, quod infra est, animal vulnere-mus: id enim cum sauciatur, venenatam saniem mittit, qua respersum [*]()vulnus ita insanabile facit, ut totus pes amputandus sit: sed cum tuberculum diligenter circumcideris, candens sebum vulneri per ardentem tedam instillato.

Ovem pulmonariam similiter ut suem curari convenit, inserta per auriculam, quam veterinarii consiliginem vocant: de ea iam diximus, cum maioris pecoris medicinam traderemus.[*]()Sed is [*]()morbus aestate plerumque concipitur, si defuit aqua, propter quod vaporibus omni quadrupedi largius bibendi potestas danda est.

Celso placet, si est in pulmonibus vitium, acris aceti tantum dare, quantum ovis sustinere possit: vel humanae veteris urinae tepe-factae trium heminarum instar per sinistram narem [*](ei quae SA. ) [*](tenero ed. pr.: tero S1Aac: austero S2. ) [*](infriata ed. pr.: infrita S1AE. ) [*](repressum AR: res pressu S. ) [*](traderemus S2: trademus S1: tradimus Aa. ) [*](is ac: his SA. a Pulmonaria officinalis. b Book VI. 5. 3; 14. 1. )

Est etiam insanabilis sacer ignis, quam pusulam [*]()vocant pastores: ea nisi compescitur intra primam pecudem, quae tali malo correpta est, universum gregem contagione prosternit, si [*]()quidem nec medica-mentorum nec ferri remedia patitur. Nam paene ad omnem tactum excandescit: sola tamen fomenta non aspernatur lactis caprini, quod infusum tactu suo velut [*]()eblanditur [*]()igneam saevitiam, differens magis occidionem gregis, quam prohibens.

Sed Aegyptiae gentis auctor [*]()memorabilis [*]()Bolus [*]()Mendesius, cuius commenta, quae appellantur Graece χειρόκμητα,[*]()sub nomine Democriti falso produntur, censet [*]()propter hanc pestem [*]()saepius ac diligenter [*]()ovium terga perspicere, ut si forte sit in aliqua tale vitium deprehensum, confestim scrobem [*]()defodiamus in limine stabuli, et vivam pecudem, quae fuerit pusulosa,[*]()resupinam obruamus, patiamurque super [*]()obrutam meare totum gregem, quod eo facto morbus propulsetur.

Bilis aestivo tempore non minima [*]()pernicies potione depellitur humanae veteris urinae, quae ipsa [*]()remedio est etiam pecori arcuato. At si molesta [*](pusulam Ac: pusillam a: pustulam S2. ) [*](si S: sie AR. ) [*](tactu suo velut Svennung: tactus volet ut (et o) SAc. ) [*](eblanditur S: et blanditur AR. ) [*](auctor S: auctore A: auctorem ac. ) [*](memorabilis S2: memorabis S1AR. ) [*](Bolus Reinesius: dolus SAR. ) [*](Χειρόκμητα Schneider: Χειορκίμητα S. ) [*](censet S: gens et AR. ) [*](pestem om. Aac. ) [*](ac diligenter S2: adliganter S1A. ) [*](scribom S1A. ) [*]( pusillosa S1AR. ) [*]( super S: sub AR. ) [*]( minima ed. pr.: nimia SAR. ) [*]( ipsa S: ipse AR. )

Est etiam gravis pernicies herbae sanguinariae, qua si pasta est ovis, toto ventre dis-tenditur, contrahiturque, et spumat et [*]()quaedam tenuia [*]()taetri odoris excernit.[*]()Celeriter sanguinem mitti oportet sub cauda in ea parte quae proxima est clunibus, nec minus in labro superiore vena [*]()solvenda est. Suspiriose [*]()laborantibus auriculae ferro re-scindendae, mutandaeque regiones; quod in omnibus morbis ac pestibus fieri debere censemus.

Agnis quoque succurrendum est vel febricitantibus, vel aegritudine alia affectis. Qui ubi morbo laborant, admitti ad matres non debent, ne in eas perniciem transferant. Itaque separatim mulgendac sunt oves, et caelestis aqua pari mensura laeti miscenda est, atque ea potio febricitantibus danda. Multi lacte caprino iisdem medentur, quod per corniculum infunditur faucibus.

Est etiam mentigo, quam pastores ostiginem vocant, mortifera lactentibus. Ea plerumque fit, si per imprudentiam [*]()pastoris emissi agni vel etiam haedi roscidas herbas [*](et om. SAR. ) [*](tenui SAR. ) [*](expernit S1Aac. ) [*](veno S1A1. ) [*](suspiriose ac: suspiriore SA. ) [*](per imprudentiam ed. pr.: prudentiam SAR. )

Nam ea mixtura palatum atque lingua,[*]()totumque os perfricatur. Mox ulcera lavantur aceto, et tunc pice liquida cum adipe suilla perlinuntur. Quibusdam placet rubiginis aeneae tertiam [*]()partem duabus veteris axungiae portionibus commiscere, tepefactoque uti medicamine. Non nulli folia cupressi trita [*]()miscent aquae, et ita perluunt ulcera atque palatum. Castrationis autem ratio iam tradita est. Neque enim alia in agnis, quam in maiore quadrupede servatur.

Et quoniam de oviarico satis dictum est, ad caprinum pecus nunc revertar. Id autem genus dumeta potius, quam campestrem 6 situm desiderat: asperisque etiam locis ac silvestribus optime pascitur. Nam nec rubos aversatur, nec vepribus offenditur, et arbusculis frutectisque maxime gaudet. Ea sunt arbutus, atque alaternus 7 cytisusque agrestis, nec minus ilignei querneique frutices, qui in altitudinem non prosilierunt.

Caper, cui sub maxillis binae verruculae collo dependent, optimus habetur, amplissimi corporis, cruribus crassis,[*]()plena et brevi cervice, flaccidis [*]()et praegravantibus auribus, exiguo capite, nigro densoque et nitido atque longissimo pilo. Nam et ipse tondetur Usum in castrorum ac miseris velamina nautis. [*](id factum S2: infactum S1ac. ) [*](obsident SAR. ) [*](lingua S2A1: longua S1: Unquam AR. ) [*](tertia SA1. ) [*](cupressi trita S: cum pressurita AR. ) [*](campestre R: campreste S1A. ) [*](alaternus S: alternus Aac. ) [*](crassis S: erasis AR. ) [*]( flaccidis ac: placcidis S1A1. )

Est autem mensum [*]()septem satis habilis ad progenerandum:[*]()quoniam immodicus libidinis, dum adhuc uberibus [*]()alitur, matrem stupro supervenit, et ideo ante sex annos celeriter consenescit, quod immatura veneris cupidine primis pueritiae temporibus exhaustus est. Itaque quinquennis parum idoneus habetur feminis implendis.

Capella praecipue probatur simillima hirco, quem descripsi-mus, si etiam est uberis maximi et lactis abundantissimi. Hanc pecudem mutilam [*]()parabimus quieto caeli statu: nam procelloso atque imbrifero cornuta. Semper autem et omni regione maritos gregum mutilos esse oportebit: quia cornuti fere perniciosi sunt propter petulantiam.