Res Rustica

Si talum aut ungulam vomer laeserit, picem duram et axungiam cum sulfure et lana succida involvito 3 candente ferro supra vulnus inurito. Quod idem remedium optime facit exempta stirpe, si forte surculum calcaverit, aut acuta testa vel lapide ungulam pertuderit4; quae tamen si altius vulnerata est, latius ferro circumciditur, et ita inuritur,ut supra praecepi: deinde spartea calceata per triduum suffuso aceto curatur.

Item si vomer crus sauciarit, marina lactuca, quam Graeci tithymallum vocant, admixto sale imponitur. Subtriti pedes eluuntur calefacta bubula urina: deinde fasce [*]()sarmentorum incenso, cum iam ignis in favillam reddit, ferventi cineri [*]()bos cogitur insistere, ac pice liquida cum oleo vel axungia cornua eius linuntur. Minus tamen claudicabunt armenta, si opere disiunctis multa frigida laventur pedes; et deinde suffragines coronaeque ac discrimen ipsum, quo divisa est bovis ungula, vetere axungia defricentur.[*]() [*](pulveri (pulvere) Richter (Hermes LXXX, 201): veteri prior. edd. ) [*](ad siccum erit S: ad siccum crint A. ) [*](involvito Svennung: involuta SAR. ) [*](pertulerit SAR. ) [*](fasce R: fasces SA. ) [*](ferveti cineribus A: ferventi cineribus SR. ) [*](defricentur S: defricetur AR. )

Saepe etiam vel gravitate longioris itineris,1 vel cum in proscindendo aut duriori solo aut obviae radici obluctatur,2 convellit armos. Quod cum accidit, e prioribus cruribus sanguis mittendus est: si dextrum armum laesit, in sinistro; si laevum, in dextro; si vehementius utrumque vitiavit, item in posterioribus cruribus venae 3 solventur. Praefractis cornibus linteola sale atque aceto et oleo imbuta superponuntur, ligatisque per triduum eadem infunduntur.

Quarto demum axungia pari pondere cum pice liquida, et cortice pineo levigata [*]()imponitur. Et ad ultimum cum iam cicatricem ducunt, fuligo infricatur. Solent etiam neglecta ulcera scatere verminibus: qui si mane perfunduntur aqua frigida, rigore contracti decidunt. Vel si hac ratione non possunt eximi, marrubium aut porrum conteritur, et admixto sale imponitur. Id celerrime necat praedicta animalia.

Sed expurgatis [*]()ulceribus confestim adhibenda sunt linamenta cum pice et oleo vetereque axungia, et extra vulnera eodem medicamenta circumlinenda, ne infestentur a muscis, quae ubi ulceribus insederunt, vermes creant.

Est etiam mortiferus serpentis ictus, est et minorum 6 animalium noxium virus. Nam et vipera et caecilia saepe cum in pascuo bos improvide super- [*](itineris om. SAR. ) [*](obluctatur S: obluctatus AR. ) [*](vene S: bene AR. ) [*](pineo levigata S: pineolo vigata A: pineolo iugata R. ) [*](expurgatis S: -i AR. ) [*](minorum ex Vegetio: magnorum codd. )

Plus etiam eiusdem radix confusa prodest, vel si montanum trifolium invenitur, quod confragosis locis efficacissimum nascitur, odoris gravis, neque absimilis bitumini, et idcirco Graeci eam ἀσφάλτειον appellant; nostri autem propter figuram vocant acutum trifolium: nam [*]()longis et hirsutis foliis viret, caulemque robustiorem facit,