Res Rustica

Sed omnis surculus omni arbori inseri potest, si non est ei, cui inseritur, cortice dissimilis. Si vero etiam similem fructum et eodem tempore affert, sine scrupulo egregie inseritur. Tria genera porro insitionum antiqui tradiderunt. Unum, quo resecta et fissa arbor resectos 7 surculos accipit. Alterum, quo [*](ramos S: ramis A: ramus ac. ) [*](subacta edd. ex libro de Arboribus l.c.: in hostis tritta SA: trita a: truta c. ) [*](pilcis edd.: tiliae sic SAc: taliaes sic a. ) [*](adhuc edd. ex libro de Arboribus l.c.: adit ut SAc: adit et a. ) [*](utrumque edd. ex libro de Arboribus l.c.: utrius SAa: utriusque c. ) [*](poteris om. SAac. ) [*](resectos Ac: sextos S: reseptos a. )

Quarum insitionum rationem cum tradiderimus, a nobis repertam quoque docebimus. Omnes arbores simulatque gemmas agere coeperint,[*]()luna crescente inserito; olivam autem circa aequinoctium vernum usque in idus Aprilis.

Ex qua arbore inserere voles, et surculos ad insitionem sumes, videto ut sit tenera et ferax nodisque crebris: et cum primum germina tumebunt,[*]()de ramulis anniculis, qui solis ortum spectabunt, et integri erunt, eos legito crassitudine digiti minimi. Surculi sint bifurci vel trifurci. Arborem, quam inserere voles, serra diligenter exsecato [*]()ea parte, qua maxime nitida et sine cicatrice est:[*]()dabisque operam, ne librum laedas.

Cum deinde truncum recideris, acuto ferra-mento plagam levato. Deinde quasi cuneum tenuem ferreum vel osseum inter corticem et materiam ne minus digitos tres, sed considerate, demittito, ne laedas aut rumpas corticem. Postea surculos quos inserere voles falce acuta ex ima parte deradito [*](coeperit SAa: coepit c. ) [*](tumibunt SAac. ) [*](excato S: exsecato Aa: excecato c. ) [*](et S. a So called from the plaster of clay or wax used in this method. )

Ubi surculos [*]()paratos habueris,[*]()cuneum vellito, statimque surculos dimittito [*]()in ea foramina,[*]()quae cuneo adacto inter corticem et materiam feceris. Ea autem fine, qua adraseris, surculos sic inserito, ut semipede [*]()vel amplius de arbore extent. In una arbore duos, vel si truncus vastior est, plures calamos recte inseres, dum ne minus quattuor digitorum inter eos sit spatium. Pro arboris magnitudine et corticis bonitate haec facito.

Cum omnes surculos, quos arbor ea patietur, demiseris, libro ulmi vel iunco aut vimine arborem constringito: postea paleato luto bene subacto oblinito totam plagam, et spatium quod est inter surculos, usque eo dum [*]()minime quattuor digitis insita extent.[*]()Supra deinde muscum [*]()imponito, et ita ligato, ne pluvia dilabatur. Quosdam tamen magis delectat in trunco arboris locum seminibus serra facere, insectasque partes tenui scalpello levare, atque ita surculos aptare.

Si pusillam arborem inserere [*]()voles, imam abscindito, ita ut sesquipede e terra [*]()extet. Cum deinde praecideris, plagam diligenter levato: et medium truncum acuto scalpello modice findito, ita ut fissura digitorum [*](demissis c: dimissus SAa. ) [*](medullis SAac. ) [*](post surculos add. Aac dimittito. ) [*](straveris SAac. ) [*](dimittito addidi ex libro de Arboribus l.c. ) [*](foramina edd. ex libro de Arboribus l.c. i forma SAac. ) [*](semipedem SAac. ) [*](usque ad eodem S. ) [*](in una,—§ 6, insita extent S: om. Aac. ) [*](muscum edd. ex libro de Arboribus 26, 6: ramuscula Sac: ramicula(?) A. ) [*]( serere SAac. ) [*]( sesquipedam e terra A: sequipedamen terra S: sexquipedam e terra a: sexquipedem e terra c. )

Cum surculos diligenter aptaveris, cuneum eximito, et arborem, ut supra dixi, alligato: deinde terram circa arborem adaggerato usque ad ipsum insitum. Ea res a vento et calore maxime tuebitur. Nos tertium genus insitionis invenimus, quod[*]()cum sit subtilissimum, non omni generi arborum [*]()idoneum est, sed fere recipiunt talem insitionem, quae humidum succosumque et validum librum habent,

sicut ficus. Nam et lactis plurimum mittit, et, corticem robustum habet. Optime itaque [*]()inseritur tali ratione.[*]()Ex arbore, de qua inserere voles, novellos et nitidos ramos digito, in iisdemque quaerite [*]()gemmam, quae bene apparebit, certamque [*]()spem germinis habebit: eam duobus digitis quadratis circumsignato, ut gemma media sit: et ita acuto scalpello circumcisam diligenter, ne eam laedas,

delibrato. Item alterius arboris, quam emplastraturus es, nitidissimum ramum digito, et eiusdem spatii corticem circumcidito, et materiam delibrato. Deinde in eam partem, quam nudaveris, praepara- [*](quo Aac: quod(?) S. ) [*](invenimus quod add. edd.: om. SAac. ) [*](generi arboris a: generi arborum c: generiem arbori A: geriem arbori S. ) [*](ea add. S. ) [*](tali ratione scripsi ex libro de Arboribus 26, 7: carifici ratione S: caprifici rancus Ac: caprifici ramos a. ) [*](querito SA: serito ac. ) [*]( certamque edd, ex libro de Arboribus. 26. 8: certaminis SAac. )

Ubi ita haec feceris, circa gemmam bene alligato, cavetoque ne laedas ipsum germen. Deinde commissuras et vincula luto oblinito, spatio relicto, ut gemma libera vinculo non urgeatur. Arboris autem insitae sobolem et ramos superiores praecidito, ne quid sit, quo [*]()possit succus [*]()avocari,[*]()aut ne cui [*]()magis quam insito serviat. Post xxi diem solvito emplastrum. Et hoc genere optime etiam olea inseritur.

Quartum illud genus insitionis iam docuimus, cum de vitibus disputavimus. Itaque supervacuum est hoc loco repetere traditam rationem terebrationis. Sed cum antiqui negaverint posse omne genus surculorum in omnem arborem inseri, et ex illa quasi finitione, qua nos ante paulo usi sumus, veluti quandam [*]()legem sanxerint, eos tantum [*]()surculos posse coalescere, qui sint cortice ac libro et fructu consimiles iis arboribus, quibus inseruntur, existimavimus errorem huius opinionis discutiendum, tradendam-que posteris, rationem, qua possit omne genus surculi omni generi [*]()arboris inseri.

Quo ne longiore exordio legentem fatigemus, unum quasi exemplum subiciemus, -quo possit omne genus surculi dissimilibus [*]()arboribus inseri. [*](aptato Se: apto Aa. ) [*](alterius scripsi: altero Aac: alte S. ) [*](quo edd. ex libro de Arboribus 26, 9: quod SAac. ) [*](succus add. edd. ex libro de Arboribus l.c.: om. SAac. ) [*](avocari S: vocari Aac. ) [*](ne cui edd. ex libro de Arboribus l.c.: necuim SA: nec humi a: ne vim c. ) [*](veluti quandam edd. ex libro de Arboribus l.c.: vel antequam SAa: ut antiquum c. ) [*](tantum c: tantos SAa. ) [*]( omni generi c: omni genere A: omne genere S: om. a. ) [*]( dissimilibus scripsi: dissimilis S: dimissis Aac. )

Post biennium, cum iam satis amplum incrementum ceperit, ramum olivae, qui videtur nitidissimus, deflecte, et ad crus arboris ficulneae religa: atque ita amputatis ceteris ramis, ea tantum cacumina,[*]()quae inserere voles,[*]()relinque; tum arborem fici detrunca, plagamque leva, et mediam cuneo finde.

Cacumina deinde olivae, sicuti matri cohaerent, ex utraque parte adrade, et ita fissurae fici insere, cuneumque exime, diligenterque ramulos colliga, ne qua vi revellantur.[*]()Sic interposito triennio coalescet ficus cum olea, et tum demum quarto anno, cum bene[*]()coierint,[*]()velut propagines, ramulos olivae a matre resecabis. Hoc modo omne genus in omnem arborem inseres. At prius quam finem [*]()libri faciamus, quoniam fere species [*]()surculorum omnes persequimur prioribus [*]()libris, de cytiso praecipere [*]()nunc parvum [*]()ac tempestivum est.15, [*]() [*](scrobe SAac. ) [*](pedes SAac. ) [*](possit ea contingere S: positae contingere ac: positae tangere A. ) [*](in om. SAac. ) [*](cacumine ac: cacumineris SA. ) [*](quae inserere voles add. edd. ex libro de Arboribus 27. 3: om. SAac. ) [*](revellantur ac: revellatur SA. ) [*](bene cdd. ex libro de Arboribus 27. 4: ene S: eno Ac: eo a. ) [*](coierit SAac. ) [*](finem A ac: fine S. ) [*](species a: specimus S: spes c. ) [*]( prioribus a: priores SAc. ) [*]( incipere SAac. ) [*]( parvum Aac: pravum S. ) [*]( puto A: fuit Sa: om. c. ) [*]( post puto add. nunc (hunc c) arboris praecipientes opportune eius meminerimus SAac. )