Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Quandoque igitur vinitor hoc opus obibit, tria praecipue custodiat: primum ut quam maxime fructui consulat; deinde ut in annum sequentem quam laetissimas iam hinc eligat 5 materias; tum etiam, ut quam longissimam perennitatem stirpi adquirat. Nam quicquid ex his omittitur, magnum adfert domino dispendium.

Vitis autem cum sit [*]()per quattuor divisa partes, totidem caeli regiones aspicit. [*](quia SAac, vett. edd.: quoniam M, et vulgo. ) [*](igitur cM. ) [*](ververet A: verberat a: aquilonibus vere vel autumno M. ) [*](naturalis SA. ) [*](eligat om. SAa. ) [*](sint SAa. a Oct. 15th. b Feb. 13th. )

v.1.p.410

Quae declinationes cum contrarias inter se qualitates habeant, variam quoque postulant ordinationem pro conditione suae positionis[*]()in partibus vitium. Igitur ea bracchia, quae septentrionibus obiecta sunt, paucissimas plagas accipere debent, et magis si putabuntur [*]()ingruentibus [*]()iam frigoribus, quibus cicatrices inuruntur.

Itaque una tantummodo materia iugo proxima, et unus infra eam custos erit summittendus qui vitem mox in annum renovet. At e contrario per meridiem plures palmites summittantur, qui laborantem matrem fervoribus aestivis opacent nec patiantur ante maturitatem fructum inarescere.[*]()Orientis atque occidentis haud sane magna est in putatione differentia, quoniam solem pari horarum numero sub utroque axe vitis [*]()accipit.

Modus itaque materiarum is erit quem dictabit humi atque ipsius stirpis laetitia. Haec in universum; illa per partes custodienda sunt. Nam ut ab ima vite quasi a quibusdam fundamentis incipiam, semper circa crus dolabella dimovenda [*]()terra est. Et si suboles, quam rustici suffraginem vocant, radicibus adhaeret, diligenter explantanda ferroque adlevanda est, ut hibernas aquas respuat; nam praestat ex vulnere postea subolem [*]()repullescentem vellere quam nodosam et [*](positionis S, Schn.: compositionis Aa, vett. edd.: constitutions cM, alii; et deinde a parte. ) [*](putabantur SA: putantur vett. edd. ) [*](ingredientibus SA, vett. edd., Sobel. ) [*](fructum humū (humu A) legere SA: fructum humore legere a: humorem inarescere M: humor urescere c. ) [*](axe vitis M: axi vitis ac: exivit is S: exiutas A. ) [*](dimovenda M, et vulgo: demovenda SAac, vett. edd. ) [*](vulnere postea subolem a: Postea sobolem (ut hibernas )

v.1.p.412

scabram plagam relinquere. Hoc enim modo celeriter cicatricem ducit, illo cavatur atque putrescit.

Pcrcuratis deinde quasi pedibus crura ipsa truncique circumspiciendi sunt, ne aut pampinarius palmes innatus [*]()aut verrucae similis furunculus relinquatur: nisi si iugum[*]()super secta[*]()vitis desiderabit ab inferiore parte revocari. Si vero trunci pars senecta [*]()solis adflatu peraruit, aut aquis noxiisque [*]()animalibus, quae per medullas inrepunt, cavata vitis est, dolabella conveniet expurgare quicquid emortuum est; deinde falce radi [*]()vivo tenus, ut a viridi cortice ducat cicatricem.

Neque est difficile mox adlevatas plagas terra, quam prius amurca madefeceris, linere. Nam et teredinem formicamque prohibet, solem etiam et pluvias arcet eiusmodi litura; propter quae celerius coalescit et fructum viridem conservat. Cortex quoque aridus fissusque per summa trunci dependens, corpore tenus delibrandus est; quod et melius vitis quasi sordibus liberata convalescit et minus vino faecis adfert. Iam vero muscus, qui more compedis crura [*]()vitium devincta comprimit, situque et [*]()veterno macerat, ferro destringendus et eradendus est.

Atque haec in ima parte [*]()vitis. Nec minus ea, quae in capite servanda sint, deinceps praecipiantur. [*](innatus Aa, Sobel: inantus S: intus natus c: internatus M, edd. ) [*](iugum SAacM, vett. edd., Sobel: iugo vulgo. ) [*](super secta vett. edd., Sobel: supersecta SAa: super recta M: superiecta c, et vulgo. ) [*](senecta SAc: senectia a: pars (in abbr.) enecta M: secta edd. ) [*](noxiisque SAacM: noxiisve edd. ) [*](radi SAM, vett. edd.: radici c: tradi a: cradi vulgo. ) [*](umore (humorem a) consedit cura (crura a) SAa. ) [*](et om. SA. ) [*](crate SA. )

v.1.p.414

Plagae, quas in duro vitis accipit, obliquae rotundaeque fieri debent, nam citius coalescunt,[*]()et quamdiu cicatricem non obduxerunt,[*]()commodius aquam fundunt;[*]()transversae plus umoris et rccipiunt et continent. Eam culpam maxime vinitor fugito. Sarmenta lata, vetera, male nata, contorta, deorsum spectantia decidito; [*]()novella et fructuaria recta summittito. Bracchia tenera et viridia servato; arida et vetera falce amputato. Ungues custodum annotinos resecato.

In quattuor ferme pedes supra terram vitem elatam totidem bracchiis componito, quorum singula spectent [*]()decussati iugi partes. Tum [*]()vel unum flagellum si macrior vitis erit, vel duo si plenior,[*]()bracchio cuique summittito, eaque iugo superposita praecipitato.

Sed meminisse oportebit ne in eadem linea unoque latere bracchii duas materias pluresve patiamur. Namque id maxime vitem infestat, ubi non omnis pars bracchii pari vice laborat, neque [*]()aequa portione sucum proli suae dispensat sed ab uno latere exsugitur; quo fit ut ea vena, cuius omnis umor absumitur, velut icta fulgure arescat.

Vocatur [*]()etiam focaneus palmes, qui solet in [*](convalescunt a, Ald., Gesn.: convalescent cM. ) [*](obduxerint a M. ) [*](fundent M. ) [*](decidito SA, vett. edd.: recidito acM, et vulgo. ) [*](spectent vulgo: spectant ScM, vett. edd.: om. Aa. ) [*](singulis post tum add. Schn.: om. SAacM. ) [*](plenior SAacM, et vulgo: pinguior Schn. ) [*](neque Schn.: atque (at expunet. a) acM, et vulgo: quae SA. ) [*]( vocatur M: ocatur a: videtur SAc. )

v.1.p.416

bifurco medius[*]()prorcpere; et idcirco eum praedicto vocabulo rustici appellant, quod inter duo bracchia, qua se dividit vitis, enatus velut fauces obsidet, atque utriusque duramenti trahens alimenta praeripit. Hunc ergo tamquam aemulum diligenter idem amputant et adnodant priusquam corroboretur. Si tamen ita praevaluit ut alterutrum bracchium adflixerit,[*]()id quod imbecillius est tollitur et ipse focaneus summittitur.

Reciso enim bracchio, aequaliter utrique parti vires mater sumministrat. Igitur caput vitis pede [*]()infra iugum constituite, unde [*]()se pandant quattuor, ut dixi, bracchia, in quibus quotannis vitis renovetur, amputatis veteribus et summissis novis palmis, quarum dilectus[*]()scite faciendus est. Nam ubi magna materiarum facultas est, putator custodire debet ne aut proximas duro, id est a trunco et capite vitis, relinquat, aut rursus extremas. Nam illae minimum vindemiae conferunt, quoniam exiguum fructum praebent, similes scilicet pampinariis; hae vitem exhauriunt, quia nimio fetu onerant et usque in alterum ac tertium palum, quod vitiosum esse diximus, se extendunt.

[*]()Quare medio in bracchio commodissime palmae summittentur, [*](melius SAa. )[*](adfixerit SA. )[*](pedes acM: pedum SA: pendens Ald. )[*](constet retunde SA. )[*](dilectus SAac: delectus M, et vulgo. )[*](se extendunt vulgo: extendunt (se om.) cM, vett. edd.: ostendunt (se om.) SAa. a Rustic dialect for faucaneus.Cf. Palladius, III. 12. 2, Focaneus etiam, qui inter duo bracchia medius nascitur, debet )

v.1.p.418

quae nec spem videmiae destituant nec emacient stirpem suam. Non nulli fructus avidius eliciunt, extrema et media flagella summittendo, nec minus proximum duro sarmentum in custodem resecando; quod faciendum, nisi permittentibus soli et trunci viribus, minime censeo. Nam ita se induunt uvis ut nequeant maturitatem capere [*]()si benignitas terrae atque ipsius trunci laetitia non adsit.

Subsidiarius idemque custos in pollicem resecari non debet,[*]()cum palmae, ex quibus proximi fructus sperantur, idoneo loco sitae sunt; nam ubi ligaveris eas, et in terram spectantes deflexeris, infra vinculum materias exprimes.

At si longius, quam ritus agricolarum permittit, a capite vitis emicuerit, et bracchiis in aliena iugorum compluvia perrepserit, custodem validum et quam maximum [*]()iuxta truncum duorum articulorum [*]()vel trium relinquemus, ex quo quasi pollice proximo anno citata materia formetur in bracchium; ut [*]()sic recisa vitis ac revocata intra [*]()iugum contineatur.

Sed in summittendo custode haec maxime sunt observanda. Primum ne resupina[*]()caelum sed prona potius plaga terram spectet;sic enim et [*](facere SAa: de curere c. ) [*](debent SAacM. ) [*](maxime SAa. ) [*](particulorum SAa. ) [*](ut om. SA: et acM. ) [*](revocata in SAa, vett. edd.: renovata intra vulgo: renovata sed in c: renovata secundum (in abbr.) M. ) [*](pro munere supina -SA: primum supina a. a So called from the resemblance of the cross-bars of the trellis, with their four-sided opening, to the square opening of the compluvium in the Roman house roof. Cf. Pliny, N.H. XVII. )

v.1.p.420

gelicidiis ipsa se protegit, et ab sole obumbratur. Deinde ne sagittae sed ungulae similis [*]()fiat resectio; nam illa celerius et latius emoritur, haec tardius et angustius reformidat. Quodque etiam usurpari vitiosissime animadverto, maxime vitandum est; nam dum serviunt decori, quo sit brevior custos et similis pollici, iuxta articulum sarmentum reddunt.

Id autem plurimum officit, quoniam secundum plagam posita gemma pruinis et frigore tum deinde aestu laborat. Optimum est igitur medio fere internodio subsidiarium tondere [*]()palmitem, devexamque resectionem facere post gemmam, ne, ut antea [*]()diximus,superlacrimet4etgemmantem caecet oculum.

Si resecis facultas non erit, circumspiciendus est furunculus, qui, quamvis angustissime praecisus in modum verrucae, proximo vere materiam exigat, quam vel in bracchium vel in fructum [*]()remittamus. Si neque is reperitur,[*]()saucianda ferro est atque exulceranda vitis in ea parte qua pampinum studemus elicere. [*]()Iam vero ipsos palmites, quos vindemiae praeparamus, claviculis ac nepotibus liberandos magnopere censeo.

Sed in iis recidendis alia conditio est, atque alia in iis quae procedunt e trunco. Nam [*](sed ungulae similis SA: sed nec (seu a: sed ne cM) ungulae (cM: ungules a) quidem (deest SAacM) similis Schn.: sed ungulis quidem similis Ald., Gesn.: sed nec (vel ne) ungulae similis vett. edd. ) [*](tendere SAa: contendere c. ) [*](antea SA: ante iam acM: iam (inclusit Schn.) antea (ante Ald.) Ald., Gesn., Schn.: ante vett. edd. ) [*](super lacrimam Aa. ) [*](fructum SAac: fructu M: fructuarium edd. ) [*](reperitur ScM: repperitur Aa: reperiatur edd. ) [*](eligere Aac. )

v.1.p.422

quicquid est, quod e duro prominet, vehementius applicata falce adnodatur et eraditur, quo celerius obducat[*]()cicatricem; rursus quicquid e tenero processit, sicut nepos, parcius detondetur, quoniam fere coniunctam gerit ab latere gemmam, cui consulendum est ne falce destringatur. Pressius enim si aduodes applicato ferro, aut tota tollitur aut convulneratur; propter quod palmes, quem mox in germinatione citaverit, imbecillus ac minus fructuosus erit, tum etiam magis obnoxius ventis, scilicet quia [*]()

infirmus de cicatrice prorepserit. Ipsius autem materiae, quam summittimus, longitudini modum difficile est imponere. Plerique tamen in tantum provocant ut curvata et praecipitata per iugum ne queat terram contingere. Nos subtilius dispicienda illa censemus: primum vitis habitum, nam si robusta est ampliores materias sustinet; [*]()deinde soli quoque pinguitudinem, quae nisi adest, quamvis validissimam vitem celeriter necabimus [*]()procerioribus emaciatam flagellis.

Sed longi palmites non mensura verum gemmarum numero aestimantur. Nam ubi maiora sunt spatia inter articulos, licet eo usque materiam producere dum paene terram contingat; nihilo minus enim paucis frondescet pampinis. At ubi spissa internodia frequentesque oculi sunt, quamvis breve sarmentum multis palmitibus virescit, ac [*]() [*](obdurat SA. ) [*](quia SAacM: qui Schn. ) [*](sustineat SA. ) [*](necavimus S: negavimus A: notabimus M. ) [*](ac SAacM: et edd. )

v.1.p.424

numeroso fetu exuberat. Quare modus talis generis necessario maxime est adhibendus, ne procerioribus fructuariis oneretur et ut consideret vinitor proximi anni magna necne fuerit vindemia.