Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

quod non fuerit maritum, vineis destinatum Ultima est, ut dixi, conditio restibilis vineae. Nam si necessitas facere cogit, prius quidquid est residuae vitis exstirpari debet; deinde totum solum sicco [*]()fimo, aut si id non sit, alterius generis quam recentissimo stercorari, atque ita converti, et diligentissime refossae [*]()omnes radices in summum regeri atque comburi; tum [*]()rursus vel stercore vetusto, quia non gignit herbas, vel de vepribus egesta humo pasti-

natum large contegi. At ubi pura novalia et ab [*](plurimis SAc: pluribus aM, edd. ) [*](torreat SA. ) [*](summam Aac, vett. edd.: summa SM: summum vulgo. ) [*](parum M, edd. vulgo: purum SAac, Schn. ) [*](componere: si tamen rudis terra non sit. proximum Schn. ) [*](melius olivetum (in marg. M) om. a, Ald., Gesn. ) [*](sicco om. SAa. ) [*](refossae Schn.: refossas SAacM, et vulgo. ) [*](tum acM, vett. edd.: tunc vulgo: comburitur (tum om.) SA. )

v.1.p.302

arboribus sunt libera, considerandum est ante quam pastinemus, surcularis necne sit terra; idque facillime exploratur per stirpes, quae sua sponte proveniunt. Neque enim est ullum tam viduum solum virgultis ut non aliquos surculos progeneret, tamquam piros silvestres et prunos, vel rubos certe; nam haec quamvis genera spinarum sint, solent tamen fortia et laeta et gravida fructu consurgere.

Igitur si non retorrida nec scabra, sed levia et nitida, et prolixa fecundaque viderimus, eam intellegemus[*]()esse terram surcularem. Sed hoc in totum ad [*]()illud, quod vineis praecipue est idoneum, proprie considerandum, ut prius rettuli, si facilis est humus et modice resoluta, quam diximus [*]()pullam vocitari; nec quia sola ea, sed quia sit habilis maxime vinetis.

Quis enim vel mediocris agricola nesciat etiam durissimum tofum vel carbunculum, simulatque sit confractus [*]()et in summo regestus, [*]()tempestatibus et gelu nec minus aestivis putrescere caloribus ac resolvi; eumque [*]()pulcherrime radices vitium per aestatem refrigerare, sucumque retinere; quae res alendo surculo sunt accommodatissimae? Simili quoque de causa probari solutam glaream calculosumque agrum et mobilem lapidem? si tamen haec pingui glebae permixta sunt, nam eadem ieiuna maxime culpantur.Est autem,

ut [*](intelligemus M, et vulgo: intellegimus SA: intelligimus ac. ) [*](totum ad illud SAacM, et vulgo: totum: at illud Schn. ) [*](dicimus SAac, vett. edd. ) [*](simulatque sit confractus scripsi: simulatque situm confractum SA: simul atque si sint confracti ac, vett. edd.: simulatque sunt confracti M, Ald., Gesn., Schn. ) [*](summus regestus SA: summo regesti acM, et vulgo. ) [*]( eumque SAacM, vett. edd.: eosque Ald., Gesn., Schn. )

v.1.p.304

mea quoque fert opinio, vineis amicus etiam silex, cui[*]()superpositum est modicum terrenum, quia frigidus et tenax umoris per ortum caniculae non patitur [*]()sitire radices. Hyginus quidem secutus Tremelium praecipue montium ima, quae a verticibus defluentem humum receperint,[*]()vel etiam valles quae fluminum alluvie et inundationibus concreverint, aptas esse vineis adseverat, me non dissentiente.

Cretosa humus utilis habetur viti: nam per se ipsa creta, qua utuntur figuli, quamque nonnulli argillam vocant, inimicissima est; nec minus ieiunus sabulo, et quidquid, ut ait Iulius Atticus, retorridum surculum facit, id autem solum vel uliginosum est vel salsum, amarum [*]()etiam, vel siticulosum et peraridum. Nigrum tamen et rutilum sabulonem, qui sit vividae [*]()terrae permixtus, probaverunt antiqui; nam carbunculosum agrum, nisi stercore adiuves, macres vineas efficere dixerunt.

Gravis est rubrica, ut idem Atticus ait, et ad comprehendendum radicibus iniqua. Sed alit eadem vitem, cum tenuit, verum est in opere difficilior, quod neque umentem fodere possis, quod sit glutinosissima, nec nimium siccam, quia ultra modum praedura.

Sed ne nunc per infinitas terreni species evagemur, non intempestive commemorabimus6 Iuli Graecini conscriptam velut formulam, ad quam posita est aestimatio terrae 7 vinealis.Idem enim [*](cum SAacM. ) [*](patiatur SAa, vett. edd. ) [*](reciperent SAacM. ) [*](vel salsum vel amarum acM, Gesn.; deinde etiam om. c. ) [*](vividae SA, Schn.: humide acM, et humidae vulgo. ) [*](commemoravimus SAa: connumeravimus c. ) [*](aestimatio terrae scripsi: estimatio (pr. est om.) referre terrae S: imitatio referre (refferre A) terre Aac: mutatio fere terre M: limitatio terrae Ald., Gesti., et Schn., qui ad quam )

v.1.p.306

Graecinus sic ait: Esse aliquam terram calidam vel frigidam, umidam vel siccam, raram vel densam, levem aut gravem, pinguem aut macram; sed neque nimium calidum solum posse tolerare vitem, quia inurat, neque praegelidum, quoniam velut stupentes et congelatas radices nimio frigore moveri non sinat; quae tum demum se promunt, cum modico tepore [*]()

evocantur: umorem terrae iusto maiorem putrescere deposita semina; rursus nimiam siccitatem destituere plantas naturali alimento, aut in totum necare, aut scabras et retorridas facere: perdensam humum caelestis aquas non sorbere, nec facile perflari, facillime perrumpi, et praebere rimas, quibus sol ad radices stirpium penetret; eandemque [*]()velut conclausa et coartata semina comprimere atque strangulare:

raram supra modum velut per infundibulum transmittere imbres, et sole ac vento penitus siccari atque exarescere: [*]()gravem terram vix ulla cultura vinci, levem vix ulla sustineri: pinguissimam et laetissimam luxuria, macram ac tenuem ieiunio laborare. Opus est, inquit, inter has tam diversas inaequalitates magno temperamento, quod in corporibus quoque nostris desideratur, quorum bona valetudo calidi et frigidi, umidi et aridi, densi et rari certo et quasi examinato [*]()modo continetur.[*]()Nec tamen hoc temperamentum in terra,

quae vineis destinetur, pari momento libratum esse debere ait, sed in alteram [*](tepore S: tempore Aac. ) [*](eandemque M, Ursinus, Schn.:eademque SAac, et plerique. ) [*](exarescere SAacM: exolescere vett. edd. et Schn., qui hanc lectionem defendit. ) [*](examinati SA: continuato o. ) [*](contineatur SAa. )

v.1.p.308

partem propensius; ut calidior terra sit quam frigidior, siccior quam umidior, rarior quam densior, et si qua sunt his similia, ad quae contemplationem suam dirigat, qui vineas instituet.

Quae cuncta, sicut ego reor, magis prosunt, cum suffragatur etiam status caeli: cuius quam regionem [*]()spectare debeant vineae, vetus est dissensio, Saserna maxime probante solis ortum, mox deinde meridiem, tum occasum; Tremelio Scrofa praecipuam positionem meridianam censente; Vergilio de industria occasum sic repudiante, [*]()Neve tibi ad solem vergant vineta cadentem; Democrito et Magone laudantibus caeli plagam septentrionalem, quia existiment ei subiectas feracissimas fieri vineas, quae tamen bonitate vini superentur.

Nobis in universum praecipere optimum visum est ut in locis frigidis meridiano vineta subiciantur, tepidis orienti advertantur; si tamen non infestabuntur Austris Eurisque,[*]()velut orae maritimae in Baetica. Sin autem regiones praedictis ventis [*]()fuerint obnoxiae, melius Aquiloni vel Favonio committentur; nam ferventibus provinciis, ut Aegypto et Numidia, uni septentrioni rectius opponentur. Quibus omnibus diligenter exploratis, tum demum pastinationem suscipiemus. [*](regionem quam SAacM. ) [*](repudiantem SAac. ) [*](aeris quae (que a) SAa. ) [*](praedicti sunt is (his A) SA. a Georg. II. 298. )

v.1.p.310