Res Rustica

Saepenumero civitatis nostrae principes audio culpantes modo agrorum infecunditatem, modo caeli per multa iam tempora noxiam frugibus intemperiem; quosdam etiam praedictas querimonias velut ratione certa mitigantes, quod existiment ubertate nimia prioris aevi defatigatum et effetum [*]()solum nequire pristina benignitate praebere mortalibus alimenta.

Quas ego causas, P.[*]()Silvine, procul a veritate abesse certum habeo, quod neque fas est existimare rerum [*]()Naturam, quam primus ille mundi genitor perpetua fecunditate donavit, quasi quodam morbo sterilitate adfectam; neque prudentis est credere Tellurem, quae divinam et aeternam iuventam sortita com- [*](effectum R. ) [*](om. R. ) [*](humi R. a An Epicurean theory; cf., e.g., Lucretius, II. 1150-1174. Columella holds to the Aristotelian theory. )

Nec post haec reor violentia [*]()caeli nobis ista, sed nostro potius accidere vitio, qui rem rusticam pessimo cuique servorum velut carnifici noxae dedimus, quam maiorum nostrorum optimus quisque et optime tractaverat.[*]()Atque ego satis mirari non possum, quid ita dicendi cupidi seligant oratorem, cuius imitentur eloquentiam; mensurarum et numerorum modum rimantes placitae disciplinae consectentur magistrum; vocis et cantus modulatorem nec minus corporis gesticulatorem scrupulosissime requirant saltationis ac musicae rationis studiosi;

iam qui aedificare velint, fabros et architectos advocent; qui navigia mari concredere, gubernandi peritos; qui bella moliri, armorum et militiae gnaros; et ne singula persequar, ei studio, quod quis agere velit, consultissimum rectorem adhibeat; denique animi sibi quisque formatorem praeceptoremque virtutis e coetu sapientium arcessat: sola res rustica, quae sine dubitatione proxima et quasi consanguinea sapientiae est, tam discentibus egeat quam magistris.

Adhuc enim scholas rhetorum et, ut dixi, geometrarum musicorumque [*](violentia SA, Lundstrōm: intemperantia R, plerique edd. ) [*](tractaverit R, plerique edd. a Cf. Lucretius, V. 826-827, sed quia finem aliquam pariendi debet habere, destitit ut mulier spatio defessa vetusto. ) [*](So Pliny (N.H. XVIII. 19-21), who attributes the former plenty to cultivation of the soil by the hands of generals, consuls, tribunes, and senators. )

neque discipulos cognovi. Cum etiam si praedictarum artium professoribus civitas egeret, tamen, sicut apud priscos florere posset res publica 3—nam sine ludicris artibus atque etiam sine causidicis olim satis felices fuerunt [*]()futuraeque sunt urbes; at sine agri cultoribus nec consistere mortales nec ali posse manifestum est.

Quo magis prodigio [*]()simile est, quod accidit, ut res corporibus nostris vitaeque utilitati maxime conveniens minimam [*]()usque in hoc tempus consummationem haberet idque sperneretur genus amplificandi relinquendique [*]()patrimonii, quod omni crimine caret. Nam cetera diversa et quasi repugnantia dissident a iustitia, nisi aequius existimamus cepisse praedam ex militia, quae nobis nihil sine sanguine et cladibus alienis adfert.

An bellum perosis [*]()maris et negotiationis alea [*]()sit optabilior, ut rupto naturae foedere terrestre animal homo ventorum et maris obiectus irae fluctibus pendeat [*]() [*](fericula S, Lundstrōm. ) [*](profitentur M. ) [*](res prima SA 1. ) [*](fuere R, plerique edd. ) [*](prodigio codd., Lundstrōm: prodigii vulgo. ) [*](minime Schn. cum Pontedera. ) [*](retinendique R, Ald., Gesn. ) [*](perosis vulgo: per obsessa Lundstrōm (cum codicibus, ut videtur).An optabilior om. If. ) [*](alia SAa. ) [*](fluctibus pendeat Lundstrōm (cum duobus codd. dett.): fluctibus tendere 8A: se fluctibus pendeat a: fluctibus )

An honestius duxerim [*]()mercenarii salutatoris mendacissimum aucupium circumvolitantis limina potentiorum somnumque regis sui rumoribus augurantis? Neque enim roganti, quid agatur intus, respondere seni dignantur.

An putem fortunatius a catenato repulsum ianitore saepe nocte sera foribus ingratis adiacere miserrimoque famulatu per dedecus fascium decus et imperium, profuso tamen patrimonio, mercari? Nam nec gratuita servitute, sed donis rependitur honor. Quae si et ipsa et eorum similia bonis fugienda sunt, superest, ut dixi, unum genus liberale et ingenuum rei familiaris augendae, quod ex agricolatione contingit.

Cuius praecepta si vel temere ab indoctis, dum tamen agrorum possessoribus, antiquo more administrarentur, minus iacturae paterentur res rusticae; nam industria dominorum [*](nec animum S. ) [*](dixerim R nonnulli. a The expression is attributed by Sallust (Hist. Fr. 2. 37 Dietsch) to Appius Claudius, censor in 312 B.C, and refers, of course, to the profession of the snarling causidici; cf. also Quint. XII. 9. 9. Lactantius (Div. Inst. VI. 18. 26) accuses even Cicero of canina eloquentia. b I.e. at the salutatio or early morning call. c The bundles of rods carried by attendants of high officials as symbols of authority. )

Nunc et ipsi praedia nostra colere dedignamur et nullius momenti ducimus peritissimum quemque vilicum facere vel, si nescium, certe vigoris experrecti, quo celerius, quod ignoret,[*]()addiscat. Sed sive fundum locuples' mercatus est, e turba pedisequorum lecticariorumque defectissimum annis et viribus in agrum relegat, cum istud opus non solum scientiam, sed et viridem aetatem cum robore corporis ad labores sufferendos desideret; sive mediarum facultatum [*]()dominus, ex mercenariis [*]()aliquem iam recusantem cotidianum illud tributum, quia vectigali [*]()esse non possit,[*]()ignarum rei, cui praefuturus est, magistrum fieri iubet.

Quae cum animadvertam, saepe mecum retractans ac recogitans, quam turpi consensu deserta exoleverit disciplina ruris, vereor ne flagitiosa et quodam . modo pudenda ingenuis aut inhonesta sit.[*]()Verum cum complurimis [*]()monumentis scriptorum admonear apud antiquos nostros fuisse gloriae curam rustica- [*](ignorat S, Schn. ) [*](facultatium SA, Lundstrōm. ) [*](mercennariis vel mercenariis R: merccdariis SA. ) [*](quia vectigali S, Lundstrōm: q vectigali A: qui (vel q) vectigalis R, et vulgo: quia (qui) possit incl. Gesn. et Schn. veluti glossam. ) [*](posset SA, Lundstrōm. ) [*]( pudenda, aut inhonesta videatur ingenuis vulgo. ) [*]( pluribus, Gesn., Schn. )

Fabricius et Curius Dentatus, alter Pyrrho finibus Italiae pulso, domitis alter Sabinis, accepta, quae viritim dividebantur, captivi agri septem iugera non minus industrie coluerit, quam fortiter armis quaesierat; et ne singulos intempestive nunc persequar, cum tot alios Romani generis intuear memorabiles duces hoc semper duplici studio floruisse vel defendendi vel colendi patrios quaesitosve fines, intellego luxuriae et deliciis nostris pristinum morem virilemque vitam displicuisse.

Omnes enim, sicut M. Varro iam temporibus avorum conquestus est, patres familiae falce et aratro relictis intra murum correpsimus et in circis potius ac theatris quam in segetibus ac vinetis [*]()manus movemus; attonitique miramur gestus effeminatorum, quod a natura sexum viris [*](sic codices recentiores et fere omnes ex Varrone, E.E. II. Praef. 3: vineis SA, Lundslrōm. a According to tradition, Cincinnatus was called from the plough to the dictatorship in 458 B.C, To save the Roman army besieged by the Aequians on Mt. Algidus. He delivered the consul Minucius and his army, resigned the dictatorship, and returned to his little farm after holding the office only sixteen days.Cf. Livy, III. 26-29. b One iugerum—about three-fifths of an acre. c Consul in 282 and 278 B.C., his noble conduct toward Pyrrhus, king of Epirus, led to the evacuation of Italy by that king. )

'Mox deinde, ut apti veniamus ad ganeas, cotidianam cruditatem Laconicis [*]()excoquimus et exusto sudore sitim quaerimus noctesque libidinibus et ebrietatibus, dies ludo vel somno consumimus, ac nosmet ipsos ducimus fortunatos, quod " nec orientem solem videmus [*]()nec occidentem."

Itaque istam vitam socordem persequitur valetudo. Nam sic iuvenum corpora fluxa et resoluta sunt, ut nihil mors mutatura videatur. At mehercules vera illa Romuli proles assiduis venatibus nec minus agrestibus operibus exercitata firmissimis praevaluit corporibus ac militiam belli, cum res postulavit, facile sustinuit durata pacis laboribus semperque rusticam plebem praeposuit urbanae. Ut enim qui in villis [*]()intra consaepta morarentur, quam qui foris terram molirentur, ignaviores habitos, sic eos, qui sub umbra civitatis intra moenia desides cunctarentur, quam qui rura colerent administrarentve opera colonorum,[*]()segniores visos.

Nundinarum etiam conventus mani- [*](laconicis R plerique, edd.: lactucis A, Lundstrōm: lacticis S. ) [*](videmus SA, Gesn.: vidimus alii (viderunt Cato apud Sen. Epist. 122. 2). ) [*](qui in villis R plerique: quae inutilis SA: vilis in utiles qui M. ) [*](administrarentve opera colonorum om. SA, vett. edd. a The Laconicum, or sweat-chamber, was so called because thought to have been first used by the Laconians; though )

Isque mos dum servatus est, perseverantissimo colendorum agrorum studio veteres illi Sabini Quirites atavique Romani, quamquam inter ferrum et ignes hosticisque [*]()incursionibus vastatas fruges largius [*]()tamen condidere quam nos, quibus diuturna permittente pace prolatare licuit rem rusticam.

Itaque in " hoc Latio et Saturnia terra," ubi di fructus[*]()agrorum progeniem suam docuerant, ibi nunc ad hastam locamus, ut nobis ex transmarinis provinciis advehatur frumentum, ne fame laboremus, et vindemias condimus ex insulis Cycladibus ac regionibus Baeticis Galliasque. Nec mirum, cum sit publice concepta et confirmata iam vulgaris existimatio rem rusticam sordidum opus et id esse negotium quod nullius [*]()egeat magisterio praeceptove.