Res Rustica

Columella, Lucius Junius Moderatus

Columella. On agriculture, Volume 1-2. Ash, Harrison Boyd; Foster, Edward Seymour; Heffner, Edward H., editors. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; William Heinemann, Ltd., 1941.

Saepenumero civitatis nostrae principes audio culpantes modo agrorum infecunditatem, modo caeli per multa iam tempora noxiam frugibus intemperiem; quosdam etiam praedictas querimonias velut ratione certa mitigantes, quod existiment ubertate nimia prioris aevi defatigatum et effetum [*]()solum nequire pristina benignitate praebere mortalibus alimenta.

Quas ego causas, P.[*]()Silvine, procul a veritate abesse certum habeo, quod neque fas est existimare rerum [*]()Naturam, quam primus ille mundi genitor perpetua fecunditate donavit, quasi quodam morbo sterilitate adfectam; neque prudentis est credere Tellurem, quae divinam et aeternam iuventam sortita com- [*](effectum R. ) [*](om. R. ) [*](humi R. a An Epicurean theory; cf., e.g., Lucretius, II. 1150-1174. Columella holds to the Aristotelian theory. )

v.1.p.4

munis omnium parens dicta sit, quia et cuncta peperit semper et deinceps paritura sit, velut hominem consenuisse.

Nec post haec reor violentia [*]()caeli nobis ista, sed nostro potius accidere vitio, qui rem rusticam pessimo cuique servorum velut carnifici noxae dedimus, quam maiorum nostrorum optimus quisque et optime tractaverat.[*]()Atque ego satis mirari non possum, quid ita dicendi cupidi seligant oratorem, cuius imitentur eloquentiam; mensurarum et numerorum modum rimantes placitae disciplinae consectentur magistrum; vocis et cantus modulatorem nec minus corporis gesticulatorem scrupulosissime requirant saltationis ac musicae rationis studiosi;

iam qui aedificare velint, fabros et architectos advocent; qui navigia mari concredere, gubernandi peritos; qui bella moliri, armorum et militiae gnaros; et ne singula persequar, ei studio, quod quis agere velit, consultissimum rectorem adhibeat; denique animi sibi quisque formatorem praeceptoremque virtutis e coetu sapientium arcessat: sola res rustica, quae sine dubitatione proxima et quasi consanguinea sapientiae est, tam discentibus egeat quam magistris.

Adhuc enim scholas rhetorum et, ut dixi, geometrarum musicorumque [*](violentia SA, Lundstrōm: intemperantia R, plerique edd. ) [*](tractaverit R, plerique edd. a Cf. Lucretius, V. 826-827, sed quia finem aliquam pariendi debet habere, destitit ut mulier spatio defessa vetusto. ) [*](So Pliny (N.H. XVIII. 19-21), who attributes the former plenty to cultivation of the soil by the hands of generals, consuls, tribunes, and senators. )

v.1.p.6

vel, quod magis mirandum est, contemptissimorum vitiorum officinas, gulosius condiendi cibos et luxuriosius fercula [*]()struendi, capitumque et capillorum concinnatores non solum esse audivi, sed et ipse vidi: agricolationis neque doctores, qui se profiterentur, [*]()

neque discipulos cognovi. Cum etiam si praedictarum artium professoribus civitas egeret, tamen, sicut apud priscos florere posset res publica 3—nam sine ludicris artibus atque etiam sine causidicis olim satis felices fuerunt [*]()futuraeque sunt urbes; at sine agri cultoribus nec consistere mortales nec ali posse manifestum est.

Quo magis prodigio [*]()simile est, quod accidit, ut res corporibus nostris vitaeque utilitati maxime conveniens minimam [*]()usque in hoc tempus consummationem haberet idque sperneretur genus amplificandi relinquendique [*]()patrimonii, quod omni crimine caret. Nam cetera diversa et quasi repugnantia dissident a iustitia, nisi aequius existimamus cepisse praedam ex militia, quae nobis nihil sine sanguine et cladibus alienis adfert.

An bellum perosis [*]()maris et negotiationis alea [*]()sit optabilior, ut rupto naturae foedere terrestre animal homo ventorum et maris obiectus irae fluctibus pendeat [*]() [*](fericula S, Lundstrōm. ) [*](profitentur M. ) [*](res prima SA 1. ) [*](fuere R, plerique edd. ) [*](prodigio codd., Lundstrōm: prodigii vulgo. ) [*](minime Schn. cum Pontedera. ) [*](retinendique R, Ald., Gesn. ) [*](perosis vulgo: per obsessa Lundstrōm (cum codicibus, ut videtur).An optabilior om. If. ) [*](alia SAa. ) [*](fluctibus pendeat Lundstrōm (cum duobus codd. dett.): fluctibus tendere 8A: se fluctibus pendeat a: fluctibus )

v.1.p.8

semperque ritu volucrum longinqui litoris peregrinus ignotum pererret orbem? An faeneratio probabilior sit, etiam his invisa quibus succurrere videtur? Sed ne caninum [*]()quidem, sicut dixere veteres, studium praestantius locupletissimum quemque adlatrandi et contra innocentes ac pro nocentibus neglectum a maioribus, a nobis etiam concessum intra moenia et in ipso foro latrocinium.

An honestius duxerim [*]()mercenarii salutatoris mendacissimum aucupium circumvolitantis limina potentiorum somnumque regis sui rumoribus augurantis? Neque enim roganti, quid agatur intus, respondere seni dignantur.

An putem fortunatius a catenato repulsum ianitore saepe nocte sera foribus ingratis adiacere miserrimoque famulatu per dedecus fascium decus et imperium, profuso tamen patrimonio, mercari? Nam nec gratuita servitute, sed donis rependitur honor. Quae si et ipsa et eorum similia bonis fugienda sunt, superest, ut dixi, unum genus liberale et ingenuum rei familiaris augendae, quod ex agricolatione contingit.

Cuius praecepta si vel temere ab indoctis, dum tamen agrorum possessoribus, antiquo more administrarentur, minus iacturae paterentur res rusticae; nam industria dominorum [*](nec animum S. ) [*](dixerim R nonnulli. a The expression is attributed by Sallust (Hist. Fr. 2. 37 Dietsch) to Appius Claudius, censor in 312 B.C, and refers, of course, to the profession of the snarling causidici; cf. also Quint. XII. 9. 9. Lactantius (Div. Inst. VI. 18. 26) accuses even Cicero of canina eloquentia. b I.e. at the salutatio or early morning call. c The bundles of rods carried by attendants of high officials as symbols of authority. )

v.1.p.10

cum ignorantiae detrimentis multa pensaret, nec quorum commodum ageretur, tota vita vellent imprudentes negotii sui conspici eoque discendi cupidiores agricolationem pernoscerent.

Nunc et ipsi praedia nostra colere dedignamur et nullius momenti ducimus peritissimum quemque vilicum facere vel, si nescium, certe vigoris experrecti, quo celerius, quod ignoret,[*]()addiscat. Sed sive fundum locuples' mercatus est, e turba pedisequorum lecticariorumque defectissimum annis et viribus in agrum relegat, cum istud opus non solum scientiam, sed et viridem aetatem cum robore corporis ad labores sufferendos desideret; sive mediarum facultatum [*]()dominus, ex mercenariis [*]()aliquem iam recusantem cotidianum illud tributum, quia vectigali [*]()esse non possit,[*]()ignarum rei, cui praefuturus est, magistrum fieri iubet.

Quae cum animadvertam, saepe mecum retractans ac recogitans, quam turpi consensu deserta exoleverit disciplina ruris, vereor ne flagitiosa et quodam . modo pudenda ingenuis aut inhonesta sit.[*]()Verum cum complurimis [*]()monumentis scriptorum admonear apud antiquos nostros fuisse gloriae curam rustica- [*](ignorat S, Schn. ) [*](facultatium SA, Lundstrōm. ) [*](mercennariis vel mercenariis R: merccdariis SA. ) [*](quia vectigali S, Lundstrōm: q vectigali A: qui (vel q) vectigalis R, et vulgo: quia (qui) possit incl. Gesn. et Schn. veluti glossam. ) [*](posset SA, Lundstrōm. ) [*]( pudenda, aut inhonesta videatur ingenuis vulgo. ) [*]( pluribus, Gesn., Schn. )

v.1.p.12

tionis, ex qua Quinctius Cincinnatus, obsessi consulis et exercitus liberator, ab aratro vocatus ad dictaturam venerit ac rursus fascibus depositis, quos festinantius victor reddiderat quam sumpserat imperator, ad eosdemiuvencosetquattuoriugerum avitum herediolum redierit, itemque C.