De Rerum Natura
Lucretius
-
- tantaque in his rebus distantia differitasque est,
- ut quod aliis cibus est aliis fuat acre venenum;
- est itaque ut serpens, hominis quae tacta salivis
- disperit ac sese mandendo conficit ipsa.
- praeterea nobis veratrum est acre venenum,
- at capris adipes et cocturnicibus auget.
- id quibus ut fiat rebus cognoscere possis,
- principio meminisse decet quae diximus ante,
- semina multimodis in rebus mixta teneri.
- porro omnes quae cumque cibum capiunt animantes,
- ut sunt dissimiles extrinsecus et generatim
- extima membrorum circumcaesura ,
- proinde et seminibus constant variantque figura.
- semina cum porro distent, differre necessest
- intervalla viasque, foramina quae perhibemus,
- omnibus in membris et in ore ipsoque palato.
- esse minora igitur quaedam maioraque debent,
- esse triquetra aliis, aliis quadrata necessest,
- multa rutunda, modis multis multangula quaedam.
- namque figurarum ratio ut motusque reposcunt,
- proinde foraminibus debent differe figurae
- et variare viae proinde ac textura .
- hoc ubi quod suave est aliis aliis fit amarum,
- illi, cui suave est, levissima corpora debent
- contractabiliter caulas intrare palati,
- at contra quibus est eadem res intus acerba,
- aspera ni mirum penetrant hamataque fauces.
- nunc facile est ex his rebus cognoscere quaeque.
- quippe ubi cui febris bili superante coorta est
- aut alia ratione aliquast vis excita morbi,
- perturbatur ibi iam totum corpus et omnes
- commutantur ibi positurae principiorum;
- fit prius ad sensum ut quae corpora conveniebant
- nunc non conveniant, et cetera sint magis apta,
- quae penetrata queunt sensum progignere acerbum;
- utraque enim sunt in mellis commixta sapore;
- id quod iam supera tibi saepe ostendimus ante.
- Nunc age, quo pacto naris adiectus odoris
- tangat agam. primum res multas esse necessest
- unde fluens volvat varius se fluctus odorum,
- et fluere et mitti volgo spargique putandumst;
- verum aliis alius magis est animantibus aptus,
- dissimilis propter formas. ideoque per auras
- mellis apes quamvis longe ducuntur odore,
- volturiique cadaveribus; tum fissa ferarum
- ungula quo tulerit gressum promissa canum vis
- ducit, et humanum longe praesentit odorem
- Romulidarum arcis servator, candidus anser.
- sic aliis alius nidor datus ad sua quemque
- pabula ducit et a taetro resilire veneno
- cogit, eoque modo servantur saecla ferarum.
- Hic odor ipse igitur, naris qui cumque lacessit,
- est alio ut possit permitti longius alter;
- sed tamen haud quisquam tam longe fertur eorum
- quam sonitus, quam vox, mitto iam dicere quam res
- quae feriunt oculorum acies visumque lacessunt.
- errabundus enim tarde venit ac perit ante
- paulatim facilis distractus in auras;
- ex alto primum quia vix emittitur ex re;
- nam penitus fluere atque recedere rebus odores
- significat quod fracta magis redolere videntur
- omnia, quod contrita, quod igni conlabefacta.
- deinde videre licet maioribus esse creatum
- principiis quam vox, quoniam per saxea saepta
- non penetrat, qua vox volgo sonitusque feruntur.
- quare etiam quod olet non tam facile esse videbis
- investigare in qua sit regione locatum;
- refrigescit enim cunctando plaga per auras
- nec calida ad sensum decurrunt nuntia rerum.
- errant saepe canes itaque et vestigia quaerunt.
- Nec tamen hoc solis in odoribus atque saporum
- in generest, sed item species rerum atque colores
- non ita conveniunt ad sensus omnibus omnes,
- ut non sint aliis quaedam magis acria visu.
- quin etiam gallum noctem explaudentibus alis
- auroram clara consuetum voce vocare,
- noenu queunt rapidi contra constare leones
- inque tueri: ita continuo meminere fugai.
- ni mirum quia sunt gallorum in corpore quaedam
- semina, quae cum sunt oculis inmissa leonum,
- pupillas interfodiunt acremque dolorem
- praebent, ut nequeant contra durare feroces,
- cum tamen haec nostras acies nil laedere possint,
- aut quia non penetrant aut quod penetrantibus illis
- exitus ex oculis liber datur, in remorando
- laedere ne possint ex ulla lumina parte.
- Nunc age, quae moveant animum res accipe, et unde
- quae veniunt veniant in mentem percipe paucis.
- principio hoc dico, rerum simulacra vagari
- multa modis multis in cunctas undique partis
- tenvia, quae facile inter se iunguntur in auris,
- obvia cum veniunt, ut aranea bratteaque auri.
- quippe etenim multo magis haec sunt tenvia textu
- quam quae percipiunt oculos visumque lacessunt,
- corporis haec quoniam penetrant per rara cientque
- tenvem animi naturam intus sensumque lacessunt.
- Centauros itaque et Scyllarum membra videmus
- Cerbereasque canum facies simulacraque eorum
- quorum morte obita tellus amplectitur ossa;
- omnigenus quoniam passim simulacra feruntur,
- partim sponte sua quae fiunt in ipso,
- partim quae variis ab rebus cumque recedunt
- et quae confiunt ex horum facta figuris.
- nam certe ex vivo Centauri non fit imago,
- nulla fuit quoniam talis natura animata;
- verum ubi equi atque hominis casu convenit imago,
- haerescit facile extemplo, quod diximus ante,
- propter subtilem naturam et tenvia texta.
- cetera de genere hoc eadem ratione creantur.
- quae cum mobiliter summa levitate feruntur,
- ut prius ostendi, facile uno commovet ictu
- quae libet una animum nobis subtilis imago;
- tenvis enim mens est et mire mobilis ipsa.
- haec fieri ut memoro, facile hinc cognoscere possis.
- quatinus hoc simile est illi, quod mente videmus
- atque oculis, simili fieri ratione necessest.
- Nunc igitur docui quoniam me forte leonum
- cernere per simulacra, oculos quae cumque lacessunt,
- scire licet mentem simili ratione moveri
- per simulacra leonum et cetera quae videt aeque
- nec minus atque oculi, nisi quod mage tenvia cernit.
- nec ratione alia, cum somnus membra profudit,
- mens animi vigilat, nisi quod simulacra lacessunt
- haec eadem nostros animos quae cum vigilamus,
- usque adeo, certe ut videamur cernere eum quem
- rellicta vita iam mors et terra potitast.
- hoc ideo fieri cogit natura, quod omnes
- corporis offecti sensus per membra quiescunt
- nec possunt falsum veris convincere rebus.
- praeterea meminisse iacet languetque sopore,
- nec dissentit eum mortis letique potitum
- iam pridem, quem mens vivom se cernere credit.
- quod super est, non est mirum simulacra moveri
- bracchiaque in numerum iactare et cetera membra;
- nam fit ut in somnis facere hoc videatur imago.
- quippe, ubi prima perit alioque est altera nata
- inde statu, prior hic gestum mutasse videtur.
- scilicet id fieri celeri ratione putandumst:
- tanta est mobilitas et rerum copia tanta
- tantaque sensibili quovis est tempore in uno
- copia particularum, ut possit suppeditare.
- Multaque in his rebus quaeruntur multaque nobis
- clarandumst, plane si res exponere avemus.
- quaeritur in primis quare, quod cuique libido
- venerit, extemplo mens cogitet eius id ipsum.
- anne voluntatem nostram simulacra tuentur
- et simul ac volumus nobis occurrit imago,
- si mare, si terram cordist, si denique caelum?
- conventus hominum, pompam, convivia, pugnas,
- omnia sub verbone creat natura paratque?
- cum praesertim aliis eadem in regione locoque
- longe dissimilis animus res cogitet omnis.
- quid porro, in numerum procedere cum simulacra
- cernimus in somnis et mollia membra movere,
- mollia mobiliter cum alternis bracchia mittunt
- et repetunt oculis gestum pede convenienti?
- scilicet arte madent simulacra et docta vagantur,
- nocturno facere ut possint in tempore ludos.
- an magis illud erit verum? quia tempore in uno,
- cum sentimus, id est cum vox emittitur una,
- tempora multa latent, ratio quae comperit esse,
- propterea fit uti quovis in tempore quaeque
- praesto sint simulacra locis in quisque parata.
- tanta est mobilitas et rerum copia tanta.
- hoc ubi prima perit alioque est altera nata