De Rerum Natura
Lucretius
-
- nam maiore fide debet reperirier illud,
- sponte sua veris quod possit vincere falsa.
- quid maiore fide porro quam sensus haberi
- debet? an ab sensu falso ratio orta valebit
- dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est?
- qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omnis.
- An poterunt oculos aures reprehendere, an aures
- tactus? an hunc porro tactum sapor arguet oris,
- an confutabunt nares oculive revincent?
- non, ut opinor, ita est. nam seorsum cuique potestas
- divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est
- et quod molle sit et gelidum fervensve videre
- et seorsum varios rerum sentire colores
- et quae cumque coloribus sint coniuncta necessest.
- seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores
- nascuntur, seorsum sonitus. ideoque necesse est
- non possint alios alii convincere sensus.
- nec porro poterunt ipsi reprehendere sese,
- aequa fides quoniam debebit semper haberi.
- proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.
- Et si non poterit ratio dissolvere causam,
- cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint
- visa rutunda, tamen praestat rationis egentem
- reddere mendose causas utriusque figurae,
- quam manibus manifesta suis emittere quoquam
- et violare fidem primam et convellere tota
- fundamenta quibus nixatur vita salusque.
- non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa
- concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis
- praecipitisque locos vitare et cetera quae sint
- in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.
- illa tibi est igitur verborum copia cassa
- omnis, quae contra sensus instructa paratast.
- Denique ut in fabrica, si pravast regula prima,
- normaque si fallax rectis regionibus exit,
- et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,
- omnia mendose fieri atque obstipa necessu est
- prava cubantia prona supina atque absona tecta,
- iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque
- prodita iudiciis fallacibus omnia primis,
- sic igitur ratio tibi rerum prava necessest
- falsaque sit, falsis quae cumque ab sensibus ortast.
- Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem
- sentiat, haud quaquam ratio scruposa relicta est.
- Principio auditur sonus et vox omnis, in auris
- insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.
- corpoream quoque enim vocem constare fatendumst
- et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus.
- Praeterea radit vox fauces saepe facitque
- asperiora foras gradiens arteria clamor,
- quippe per angustum turba maiore coorta
- ire foras ubi coeperunt primordia vocum.
- scilicet expletis quoque ianua raditur oris.
- haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent
- corporeis e principiis, ut laedere possint.
- nec te fallit item quid corporis auferat et quid
- detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis
- perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram
- aurorae perductus ab exoriente nitore,
- praesertim si cum summost clamore profusus.
- ergo corpoream vocem constare necessest,
- multa loquens quoniam amittit de corpore partem.
- Asperitas autem vocis fit ab asperitate
- principiorum et item levor levore creatur;
- nec simili penetrant auris primordia forma,
- cum tuba depresso graviter sub murmure mugit
- et reboat raucum retro cita barbita bombum,
- et iam Dauliades natae hortis ex Heliconis
- cum liquidam tollunt lugubri voce querellam.
- Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro
- exprimimus rectoque foras emittimus ore,
- mobilis articulat nervorum daedala lingua,
- formaturaque labrorum pro parte figurat.
- hoc ubi non longum spatiumst unde illa profecta
- perveniat vox quaeque, necessest verba quoque ipsa
- plane exaudiri discernique articulatim;
- servat enim formaturam servatque figuram.
- at si inter positum spatium sit longius aequo,
- per multum confundi verba necessest
- et conturbari vocem, dum transvolat auras.
- ergo fit, sonitum ut possis sentire neque illam
- internoscere, verborum sententia quae sit;
- usque adeo confusa venit vox inque pedita.
- Praeterea verbum saepe unum perciet auris
- omnibus in populo missum praeconis ab ore.
- in multas igitur voces vox una repente
- diffugit, in privas quoniam se dividit auris
- obsignans formam verbis clarumque sonorem.
- at quae pars vocum non auris incidit ipsas,
- praeter lata perit frustra diffusa per auras.
- pars solidis adlisa locis reiecta sonorem
- reddit et inter dum frustratur imagine verbi.
- Quae bene cum videas, rationem reddere possis
- tute tibi atque aliis, quo pacto per loca sola
- saxa paris formas verborum ex ordine reddant.
- palantis comites com montis inter opacos
- quaerimus et magna dispersos voce ciemus.
- sex etiam aut septem loca vidi reddere vocis,
- unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi
- verba repulsantes iterabant dicta referri.
- haec loca capripedes Satyros Nymphasque tenere
- finitimi fingunt et Faunos esse locuntur,
- quorum noctivago strepitu ludoque iocanti
- adfirmant volgo taciturna silentia rumpi
- chordarumque sonos fieri dulcisque querellas,
- tibia quas fundit digitis pulsata canentum,
- et genus agricolum late sentiscere, quom Pan