Brutus

atque hoc memoria patrum teste dicimus[*](dicimus vulg.: didicimus BHMO2G2 ); nam et Carbonis et Gracchi habemus orationes nondum satis splendidas verbis, sed acutas prudentiaeque plenissimas. Fuit Gracchus[*](Gracchus L: Ti. Gracchus Stangl ) diligentia Corneliae matris a puero doctus et Graecis litteris eruditus. Nam semper habuit exquisitos e Graecia magistros, in eis iam adulescens Diophanem Mytilenaeum Graeciae temporibus illis disertissimum. Sed ei[*](ei Lambinus: et L ) breve tempus ingeni augendi et declarandi fuit;

carbo, quoi[*](quoi Friedrich: cui Aldus: quo L: quod vulg.: quoad Lambinus ) vita suppeditavit, est in multis iudiciis causisque cognitus. Hunc qui audierant prudentes homines, in qui— bus familiaris noster L. Gellius, qui se illi contubernalem in consulatu fuisse narrabat, canorum oratorem et volubilem et satis acrem atque eundem et vehementem et valde

hic optimus illis temporibus est patronus habitus eoque forum tenente plura fieri iudicia coeperunt. Nam et quaestiones perpetuae hoc adulescente constitutae sunt quae antea nullae fuerunt; L. enim Piso tribunus plebis legem primus de pecuniis repetundis Censorino et Manilio consulibus tulit—ipse etiam Piso et causas egit et multarum legum aut auctor aut dissuasor fuit, isque et orationes reliquit, quae iam evanuerunt, et annalis sane exiliter scriptos—; et iudicia populi, quibus aderat[*](quibus aderat Carbo secl. Eberhard ) Carbo, iam magis patronum desiderabant, tabella data; quam legem L. Cassius Lepido et Mancino consulibus tulit[*](quam ... tulit secl. Bake ).

vester etiam D. Brutus M. filius, ut ex familiari eius

L. Accio poeta sum audire solitus, et dicere non inculte solebat et erat cum litteris Latinis tum etiam Graecis ut temporibus illis eruditus. Quae tribuebat[*](tribuebat Tallemand codicem inferioris notae secutus: tribuerat L ) idem Accius etiam Q. Maximo L. Paulli nepoti; et vero ante Maximum illum Scipionem, quo duce privato Ti. Gracchus occisus esset, cum omnibus in rebus vehementem tum acrem aiebat in dicendo fuisse.

tum etiam P. Lentulus ille princeps ad rem publicam dumtaxat quod opus esset satis habuisse eloquentiae dicitur; isdemque temporibus L. Furius Philus perbene[*](pe belle BHM1 ) Latine loqui putabatur litteratiusque[*](literatusque BHMG ) quam ceteri; P. Scaevola valde.prudenter et acute; paulo etiam copiosius nec multo minus prudenter M'. Manilius. Appi Claudi volubilis, sed paulo fervidior oratio. Erat[*](oratio. Erat Friedrich: oratio erat L: oratio. Erant Weidner: erat oratio vwlg. ) in aliquo numero etiam M. Fulvius Flaccus et C. Cato, Africani sororis filius,

M. Drusus C. F., qui in tribunatu C. Gracchum conlegam iterum tribunum fregit[*](fregit Victor. Pisanus: fecit L ), vir et oratione gravis et auctoritate, eique proxime adiunctus C. Drusus frater fuit. Tuus etiam gentilis, Brute, M. Pennus facete[*](facete Lambinus: facile L ) agitavit in tribunatu C. Gracchum, paulum[*](C. Gracchum paulum vulg.: paulum C. Gracchum L ) aetate antecedens. Fuit enim M. Lepido[*](M. FO: L. C ) et[*](et secl. vulg. ) L. Oreste consulibus quaestor Gracchus, tribunus Pennus, illius Marci filius, qui cum Q. Aelio consul fuit; sed is omnia summa sperans aedilicius est mortuus. Nam de T. Flaminino[*](Flaminino OG: Flaminis C ), quem ipse vidi, nihil accepi nisi Latine diligenter locutum.

his adiuncti sunt C. Curio M. Scaurus P. Rutilius C. Gracchus. De Scauro et Rutilio breviter licet dicere, quorum neuter summi oratoris habuit laudem, et est [*](et est uterque Stangl: et uterque L: at uterque est Martha ) uterque in multis causis versatus. Erat in quibusdam laudandis viris, etiam si maximi ingeni non essent, probabilis[*](erant ... laudandi viri et, vel si... probabiles Stangl: erat. In quibusdam laudandis viris etiamsi .. . probabiles L: Erat in quibusdam laudandis viris ... probabilis tamen industria Peter: erat: in quibusdam laudandi viri ... probabiles Orelli ) tamen industria; quamquam his quidem non omnino ingenium, sed oratorium[*](oratorium FH: oratorum C ) ingenium defuit. Neque enim refert videre quid dicendum sit, nisi id queas solute et suaviter dicere; ne id quidem satis est, nisi id quod dicitur fit voce voltu motuque conditius.

quid dicam opus esse doctrina? sine qua etiam si quid bene dicitur adiuvante natura, tamen id, quia fortuito fit, semper paratum esse non potest. In Scauri oratione, sapientis hominis et recti, gravitas summa et naturalis quaedam inerat auctoritas, non ut causam, sed

hoc dicendi genus ad patrocinia mediocriter aptum videbatur, ad senatoriam vero sententiam, cuius erat ille princeps, vel maxime; significabat enim non prudentiam solum, sed quod maxime rem continebat[*](continet maluit Campe ), fidem. Habebat hoc a natura ipsa, quod a doctrina non facile posset; quamquam huius quoque ipsius rei, quem ad modum scis, praecepta sunt. Huius et orationes sunt et tres ad L. Fufidium libri scripti de vita ipsius acta[*](acta L: lectu Geel ) sane utiles, quos nemo legit; at Cyri vitam et disciplinam legunt, praeclaram illam quidem, sed neque tam nostris rebus aptam nec tamen Scauri laudibus anteponendam.

ipse etiam Fufidius in aliquo patronorum numero fuit. Rutilius autem in quodam tristi et severo genere dicendi versatus est. Erat uterque[*](erat uterque Jahn: et uterque L ) natura vehemens et acer; itaque cum una consulatum petivissent, non ille solum, qui repulsam tulerat, accusavit ambitus designatum competitorem, sed Scaurus etiam absolutus Rutilium in iudicium vocavit. Multaque opera multaque industria Rutilius fuit, quae erat propterea gratior, quod idem magnum munus de iure respondendi sustinebat.

sunt eius orationes ieiunae; multa praeclara de iure; doctus vir et Graecis litteris eruditus[*](eruditus vulg.: eruditi L ), Panaeti auditor, prope perfectus in Stoicis; quorum peracutum et artis plenum orationis genus scis tamen esse exile nec satis popular adsensioni accommodatum. Itaque illa, quae propria est huius disciplinae, philosophorum de se ipsorum opinio firma in hoc viro ec stabilis inventa est.

qui cum innocentissimus[*](cum inn. vulg.: quam inn. L: quamquam inn. Lambinus ) in iudicium vocatus esset, quo iudicio convulsam penitus scimus esse rem publicam, cum essent eo tempore eloquentissimi viri L. Crassus et M. An-

habemus[*](Habemus L: habeamus Madvig ) igitur in Stoicis oratoribus Rutilium, Scaurum in antiquis; utrumque tamen laudemus, quoniam per illos ne haec quidem in civitate genera hac oratoria laude caruerunt. Volo enim ut in scaena sic etiam[*](etiam om. BHM, secl. Omnibonus ) in foro non eos modo laudari, qui celeri motu et difficili utantur, sed eos etiam quos statarios appellant, quorum sit illa simplex in agendo veritas, non molesta.

et quoniam Stoicorum est facta mentio, Q. Aelius Tubero fuit illo tempore, L. Paulli nepos; nullo in oratorum numero, sed vita severus et congruens cum ea disciplina quam colebat, paulo etiam durior; qui quidem[*](quidem om. BHM tribunatu Schütz: triumviratu L ) in tribunatu iudicaverit[*](iudicaverat BHMG ) contra P. Africani avunculi sui testimonium vacationem augures quo minus iudiciis operam darent non habere; sed ut[*](sed ut L: et ut Bake ) vita sic oratione durus incultus horridus; itaque honoribus maiorum respondere non potuit. Fuit autem constans civis et fortis et in primis Graccho[*](C.Graccho maluitStangl) molestus, quod indicat Gracchi in eum oratio. Sunt[*](Sunt... disputando secl. Simon ) etiam in Gracchum Tuberonis ; is fuit[*](is fuit... disputando secl. Kayser ) mediocris in dicendo, doctissimus in disputando[*](Sunt... disputando secl. Simon ). Tum Brutus:

quam hoc idem in nostris contingere intellego quod in Graecis, ut omnes fere Stoici prudentissimi in disserendo sint et id arte faciant sintque architecti paene verborum, idem traducti a disputando ad dicendum inopes reperiantur. Vnum excipio Catonem, in quo perfectissimo Stoico summam eloquentiam non desiderem, quam exiguam

et ego: Non, inquam, Brute, sine causa, propterea quod istorum in dialecticis omnis cura consumitur, vagum illud orationis et fusum et multiplex non adhibetur genus. Tuus autem avunculus, quem ad modum scis, habet a Stoicis id quod ab illis petendum fuit; sed dicere didicit a dicendi magistris eorumque more se exercuit. Quod si omnia a philosophis essent petenda, Peripateticorum institutis[*](atque Academicorum inst. Martha ) commodius fingeretur oratio.

quo magis tuum, Brute, iudicium probo, qui eorum [id est ex vetere Academia[*](id est ... Academia secl. Lambinus )] philosophorum sectam secutus es, quorum in doctrina atque praeceptis disserendi ratio coniungitur cum suavitate dicendi et copia; quamquam ea ipsa Peripateticorum Academicorumque consuetudo in ratione[*](cons. ratione Kayser ) dicendi[*](docendi Martha ) talis est ut nec perficere oratorem possit ipsa per sese nec sine ea orator esse perfectus. Nam ut Stoicorum astrictior est oratio aliquantoque contractior quam aures populi requirunt, sic illorum liberior et latior quam patitur consuetudo iudiciorum et fori. Quis enim uberior in dicendo Platone?

iovem sic aiunt[*](sic aiunt Schütz: sic ut aiunt L ) philosophi, si Graece loquatur, loqui. Quis Aristotele nervosior, Theophrasto dulcior? Lectitavisse Platonem studiose, audivisse etiam Demosthenes dicitur—idque apparet ex genere et granditate verborum; dicit etiam in quadam epistula hoc ipse de sese—, sed et huius oratio in philosophiam tralata pugnacior, ut ita dicam, videatur[*](videatur Ernesti: videtur L ) et illorum in iudicia pacatior.

nunc reliquorum oratorum aetates, si placet, et gradus persequamur. Nobis vero, inquit [*](inquit add. vulg.: om. L ) Atticus, et vehementer quidem, ut pro Bruto etiam respondeam. Curio fuit igitur eiusdem aetatis fere sane inlustris orator, cuius de ingenio ex orationibus eius existimari potest: sunt enim et aliae et

praeclare, inquit Brutus, teneo qui istam turbam voluminum effecerit. Et ego [inquam[*](inquam intellego L: intellego, inquam Schütz: inquam secl. Friedrich )]: Intellego, Brute, quem dicas; certe enim et boni aliquid adtulimus iuventuti, magnificentius quam fuerat genus dicendi et ornatius; et nocuimus fortasse, quod veteres orationes post nostras, non a me quidem— meis enim illas antepono—, sed a plerisque legi sunt desitae. Me numera[*](me numera Weidner: enumera L: numera ... me Ernesti ), inquit, in plerisque; quamquam video mihi multa legenda iam te auctore, quae antea contemnebam.

atqui haec, inquam, de incestu laudata oratio puerilis est locis multis: de amore, de tormentis, de rumore loci sane inanes, verum tamen nondum tritis nostrorum hominum auribus nec erudita civitate tolerabiles. Scripsit etiam alia non nulla et multa dixit et illustria et[*](et illustria et vulg.: illustri et in L: et illustri in numero [patronorum] Martha ) in numero patronorum fuit, ut eum mirer, cum et vita[*](et vita Jahn ) suppeditavisset et splendor ei non defuisset, consulem non fuisse.