Historia Ecclesiastica

Theodoret, Bishop of Cyrus

Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.

Ὑπὸ τῶν συχνῶν πολέμων ἀναγκαζόμενος ὁ βασιλεὺς εἰσφοράν τινα ξένην ταῖς πόλεσιν ἐπιτέθεικεν. ἡ δὲ Ἀντιόχου πόλις τὸ καινὸν τέλος οὐκ ἤνεγκεν, ἀλλ’ ὁρῶ, ὁ δῆμος τοὺς εἰσπραττομένους κρεμαννυμένους, νυμένους, ἄλλα τε ἔδρασεν ἃ ποιεῖν φιλεῖ ὄχλος πρόφασιν εἰς ἀταξίαν λαμβάνων, καὶ τὴν χαλκῆν εἰκόνα τῆς πανευφήμου Πλακίλλης (τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα τῇ βασιλίδι) κατήνεγκέ τε καὶ ἐπὶ πολὺ τῆς πόλεως κατέσυρε μέρος ταῦτα πυθόμενος ὁ βασιλεὺς καὶ χαλεπήνας,

ὥσπερ εἰκὸς ἦν, τά τε τῆς πόλεως ἀφείλετο προνόμια καὶ τῇ γειτονευούσῃ πόλει τὴν ἡγεμονίαν δέδωκε, ταύτῃ μάλιστα νομίζων ἀνιάσειν· ἐζηλοτύτει γὰρ ἡ Λαοδίκεια τὴν Ἀντιόχειαν ἄνωθεν. μετὰ δὲ ταῦτα καὶ ἐμπρήσειν ἠπείλει καὶ καταλύσειν καὶ εἰς κώμην τὸ ἄστυ μετασκευάσειν. άσειν. οἱ δέ γε ἄρχοντες καὶ ἀνεῖλόν τινας παρ’ αὐτὸ συλλαβόντες τὸ τόλμημα, πρὶν γνῶναι τὸν βασιλέα τὴν τραγῳδίαν.

ταῦτα δὲ πάντα ὁ βασιλεὺς προσέταττε μέν, οὐκ ἐγίνετο δέ, τοῦ νόμου κωλύοντος ὃν Ἀμβρόσιος ὁ μέγας τεθῆναι παρῄνεσεν.

ἐπειδὴ δὲ ἀφίκοντο οἱ τὰς ἀπειλὰς ἐκείνας κομίζοντες, Ἐλλέβηχός τε στρατηγὸς τηνικαῦτα ὢν καὶ Καισάριος τῶν βασιλείων ἡγούμενος (μάγιστρον δὲ οἱ καλοῦσι τὸν ταύτην ἔχοντα τὴν ἀρχήν), ἐν δέει μὲν ἦσαν ἅπαντες τὰς ἀπειλὰς πεφρικότες.

[*](3—9 vgl. Sozomen. VIT 23, 1. Zonar. XIII 18, 30 S. 89, 4. Libanius 19 22, 4. 20, 4. Zosim. IV 41 — 10/11 vgl. Joh. Chrys. Ad pop. Ant. Hom. 17 PG 49. 176 Z. 18. Libanius 20, 6 — 12—S. 816, 3 vgl. Job. Cbrys. ebd. 172 — 316, 28 Theodoret. Relig. Histor. 13 PG 82, 1404 B ff)[*](* 3—S. 317, 3 Job. von Nikiu 83, Notices et extraits des man. de la Bibl. nat. t. 24 S. 451 — 17—S. S. 317, 8 Nicepb. H. Ε. XII 44)[*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y))[*](1 τι = Symeon Cass. > B ι γενέσθαι = Symeon] γίγνεσθαι B ι τοῦ > L | 3 κݲ am Rand y ι ὁ βασιλεὺς ἀναγκαζόμενος ~ B, βιαζόμενος ὁ Cedren.; Symeon wie im Text ι 4 ἐπιτέθηκεν B ι ἀντιοχούπολισ B ι 6 ὁ ὄχλοσ Ns ι 7 τῆς — 8 βασιλίδι] τῖς βασιλίδος s ι 11 δέδωκε = Symeon Cedren.] ἔδωκεν B ι 13 ἔμπρησιν ἠπίλει καὶ κατάλυσιν B ι 13/14 μετασκευάσαι V ι 14 γε = Cedren. > B Symeon ι 16 πάντα ὁ] ἅπαντα B ταῦτα ὁ s ι μὲν προσέταττεν ~ B ι ἐγίνετο = Cedren, ἐποίει Symeon fiebant Cass.] ἐγένετο Σ 17 ἐπειδὴ] ἐπεὶ n ι 18 ἐκείνας = Symeon Cedren. Σ] ἐκείνου n, imperatoris Cass. ι ἐλλέβηχόσ τε F und, η in ι corr., V ἀλλέβχόσ τε B ἐλεβῆχοσ τὲ nA ἐλέβιχόσ (-κόσ G) τε s ἐλεόβηχόσ τε L Hellehichus Cass. Ἐλλέβιχος Libanius ι 19 Καίσαρος B)
316

Οἱ δὲ τὴν ὑπώρειαν οἰκοῦντες τῆς ἀρετῆς ἀθληταὶ (πολλοὶ δὲ ἤσαν τηνικαῦτα καὶ ἄριστοι) πολλὰς καὶ παραινέσεις καὶ παρακλήσεις τοῖς ἀνδράσιν ἐκείνοις προσήνεγκαν.

Μακεδόνιος δὲ ὁ θειότατος οὐδὲν μὲν τῶν κατὰ τὸν βίον ἐπιστάμενος καἰ τῶν θείων δὲ λογίων πάμπαν ἄπειρος ὥν, ἐν δὲ ταῖς τῶν ὀρέων κορυφαῖς διαιτώμενος καὶ νύκτωρ καὶ μεθ’ ἡμέραν τῷ σωτῆρι τῶν ὅλων καθαρὰς προσφέρων εὐχάς, οὐ τοῦ βασιλέως καταπλαγεὶς τὴν ὀργὴν οὔτε μὴν τῶν ἀποσταλέντων τὴν ἐξουσίαν εἰς νοῦν λαβών, ἐν μέσω τῷ ἄστει τῆς χλανίδος θατέρου λαβόμενος ἀμφοτέρους ἐκ τῶν ἵππων καταβῆναι κελεύει. οἱ δὲ μικρὸν γερόντιον εὐτελῆ ῥάκια περιβεβλημένον ἰδόντες, τὸ πρῶτον μὲν ἐχαλέπηναν· ἐπειδὴ δέ τινες τῶν ἡγουμένων τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἐδήλωσαν ἀρετήν, κατεπήδησάν τε ἀπὸ τῶν ἵππων καὶ τῶν ἐκείνου γονάτων ἐπιλαβόμενοι συγγνώμην ἐξῄτουν.

Ὁ δὲ τῆς θείας σοφίας ἐμφορηθεὶς τοιοῖσδε πρὸς αὐτοὺς ἐχρήσατο λόγοις· εἴπατε, ὢ φίλοι ἄνδρες, τῷ βασιλεῖ· οὐ βασιλεὺς εἶ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἄνθρωπος. μὴ τοίνυν μόνην ὅρα τὴν βασιλείαν, ἀλλὰ καὶ τὴν φύσιν λογίζου· ἄνθρωπος γὰρ ὢν ὁμοφυῶν βασιλεύεις·

κατ’ εἰκόνα δὲ θείαν καὶ ὁμοίωσιν ἡ τῶν ἀνθρώπων δεδημιούργηται φύσις. μὴ τοίνυν ὠμῶς οὕτω καὶ ἀπηνῶς τοῦ θεοῦ τὴν εἰκόνα κατασφαγῆναι κελεύσῃς· παροξύνεις γὰρ τὸν δημιουργὸν τὴν ἐκείνου κολάζων εἰκόνα. σκόπησον γὰρ ὡς καὶ σὺ χαλκῆς ἕνεκα δυσχεραίνων εἰκόνος ταῦτα ποιεῖς· ὅσον δὲ τῆς ἀψύχου διαφέρει ἡ ἔμψυχός τε καὶ ζῶσα καὶ λογική, δῆλον ἅπασι τοῖς γε νοῦν ἔχουσι.

πρὸς δὲ τούτοις λογισάσθω κἀκεῖνο, ὡς ἡμῖν μὲν ῥᾴδιον ἀντὶ τῆς μιᾶς εἰκόνος πολλὰς δημιουργῆσαι χαλκᾶς, αὐτῷ δὲ πάμπαν ἀδύνατον μίαν γοῦν τῶν ἀναιρεθέντων δημιουργῆσαι τρίχα.«

Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ θαυμαστοὶ ἄνδρες ἐκεῖνοι διεπόρθμευσαν τὰ εἰρημένα τῷ βασιλεῖ καὶ τὴν τοῦ θυμοῦ κατέσβεσαν φλόγα. καὶ ἀντὶ τῶν ἀπειλῶν ἐκείνων ἀπολογίαν ἔγραψε καὶ τῆς ὀργῆς τὴν [*](8/9 vgl. Job. Chrys. Ad pop. Ant. Hom. 17 PG 49, 173 Ζ. 34 — 17/18 vgl. Gen. 1, 26—27 — 19—26 vgl. Joh. Chrys. ebd. 173 Ζ. 22 — 27/28 Chrys. ebd. 174 Ζ. 56) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (γ)) [*](1 ὑπουρίαν F ὕπουριν B ι 3 δὲ] τε B, aidem Cass. ι 4 θείον B ι δὲ > L ι 5 ὀρέων B Nie. ὀρῶν YFry, vgl. ob. S. 248, 15 u. Gr. aff. cur. S. 256, 20 [Raeder] ι 7 ὀργὴν] ὁρμὴν H ι μὴν nur in BV ι 10 μικρὸν = Symeon Cedren. Cass. > B (am Zeilenende) u. Σ ι ῥακκία A ῥόκη n ι 11 ἐπειδὴ] ἐπεὶ n 13 ἐζήτουν ny ι 21 δυσχεραίνων Am ι 24 κἀκεῖνο BY Nie. Symeon Cedren, Cass. Σ κἀκεῖνα Fry ι 26 γοῦν = Nie. Symeon Cedren. vel (unum) Cass. > B)

317
αἰτίαν ἐδήλωσεν. »οὐκ ἔδει γάρ«, ἴφη, »ἐμοῦ πλημμελήσαντος, γυναῖκα πάσης εὐφημίας ἀξιωτάτην τοσαύτην μετὰ τελευτὴν δέξασθαι παροινίαν, κατ’ ἐμοῦ δὲ ἐχρῆν τὸν θυμὸν τοὺς ἀγανακτοῦντας ὁπλίσαι«.

προστέθεικε δὲ ὡς ἀλύει καὶ ἀνιᾶται, τινὰς ὑπὸ τῶν ἀρχόντων ἀνῃρῆσθαι μαθών. ἐγὼ δὲ ταῦτα διεξῆλθον, καὶ τοῦ πανευφήμου μονάζοντος τὴν παρρησίαν οὐχ ἡγησάμενος δίκαιον παραδοῦναι λήθῃ καὶ τὸν νόμον ἐκεῖνον δεικνὺς ὀνησιφόρον, ὃν ὁ μέγας Ἀμβρόσιος τραφῆναι παρῄνεσεν.