Historia Ecclesiastica

»Οἱ ἐπίσκοποι τοῦ Ἰλλυρικοῦ ταῖς ἐκκλησίαις τοῦ θεοῦ καὶ ἐπισκόποις διοικήσεως Ἀσιανῆς, Φρυγίας, Καροφρυγίας, Πακα- τιανῆς, ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>Συνελθόντων ἡμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ ζητήσεως πολλῆς γενομένης >περὶ τοῦ σωτηρίου λόγου, ἀπεδείξαμεν ὁμοούσιον εἶναι τὴν τριάδα.

>πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος. καὶ ἢν δίκαιον γράμματα >ἀποχαράξαι πρὸς ὑμᾶς, οὐ σοφίσμασι τὰ τῆς θρησκείας τῆς τριάδος γράφοντας,

ἀλλ’ ἐν ταπεινοφροσύνῃ καταξιωθέντας τουτὶ ἡμῶν τὸ γράμμα ἀπεστάλκαμεν διὰ τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν καὶ συλλειτουργοῦ Ἐλπιδίου τοῦ πρεσβυτέρου. Τοὐ ταῖς γὰρ τῶν ἡμε- >τέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων, ἀλλ’ ἐν ταῖς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ >Χριστοῦ βίβλοις· ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ Ἀπολλῶ, >ἐγὼ δὲ Κηφᾶ.

μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα νομᾶ Παύλου ἐβαπτίσθητε;. καὶ ταῦτα μὲν ἤρκει τῇ ἡμετέρᾳ ταπεινώσει, μήτε τὸ καθόλου γράμματα ἀποχαράξαι πρὸς ὑμᾶς, διὰ >τὸν τηλικοῦτον φόβον ὃν αὐτόθι κηρύσσετε πάσῃ τῇ ὑφ’ >ἐπαρχίᾳ, ἀποχωρίζοντες τὸ ἅγιον πνεῦμα ἀπὸ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ >υἱοῦ. ἀνάγκην οὖν ἔσχομεν πέμψαι πρὸς ὑμᾶς τὸν κύριον ἡμῶν καὶ συλλειτουργὸν Ἐλπίδιον ἀπὸ τῆς βασιλευούσης ῾Ρωμαίων ἀρχῆς >τοῦτο τὸ γράμμα ἔχοντα, καταμαθόντα εἴ γε ἄρα οὕτως ἔχει κήρυγμα ὑμῶν.

οἱ γὰρ μὴ ὁμοούσιον τὴν τριάδα κηρύττοντες ἀνά- [*](2/3 vgl. Kol. 2, 18. u. 23 — —9 I Kor. 1, 12 u. 13) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F W) [*](1 γράμμα V2 ι 3 γράφοντα V2 sc ribetites Cass. ι τουτὶ ryFW (= S. 226, 7) τοῦτο BV-, s. auch Ζ. 15 ι 4 ἡμῶν ἀδελφοῦ ~ L ι 5 οὐ ταῖς τῆς statt οὐ ταῖσV2) γὰρ γὰρ > B) τῶν ἡμετέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων Bv2 οὐ γὰρ (+ ἐν W übergeschrieben Ac) ταῖς ταῖς γὰρ ~ F) τῶν ἡμετέρων χερσὶ γραμμάτων yFW οὐ τοῖσ’ τῶν ἡμετέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων δαρροῦντεσ NGS οὐ τοῖσ’ τῶν ἡμετέρων ἐν ////////////////////////////////// θαρροῦντεσ P οὐ τοῖσ’ leerer Raum einer halben Zeile θαρροῦντεσ H; vgl. Cass.: in prciesentibus itaque nostris litteris is quasi illud refertur quod in salvatoris nostri J. C. libris ascriptum est; οὐ γὰρ ἐν τοῖς τῶν ἡμετέρων χειρῶν γράμμασιν corr. Basler Ausgabe, aber die Übersetzung war wohl hier von Anfang an fehlerhaft und auch ückenhaft ι 6 ἀλλ’ ἐν ταῖς] ἀλλὰ ταῖς r 7 βίβλοις BV-r + γέγραπται AFW + ἐγγέγραπται L ascriptum est Cass., alter Verbeserungsversuch (wie Z. G θαρροῦντες) ι ἀπολλῶ die meisten HSS ι 8 nach Κηφᾶ + ἐγὼ δὲ χῡ n (aus I Kor. 1, 12), Cass. wie im Text ι ὑπὲρ ἐσταυρώθη ~ BV2, Cass. I Kor. 1, 13 wie im Text; ὑμῶν Y2SA ἡμῶν BnGPLFW ι 10 διὰ II Cass. ; ob ὑμᾶς. διὰ <δὲ> u. dann 13 υἱοῦ, ἀνάγκην ἔσχομεν? ι 11 φόβον = Cass.] ὄγκον V2 alte Variante des Übersetzers, der zwischen timorem und tumorem im Urtext schwankte? vgl. S. 220, 12; 220, 4 ι πάσῃ = Cass. > B 12 ἀποχωρίζοντας GS ι 13 οὖν = Cass.] μὲν N > BV2 ι πρὸς ὑμὰς πέμψαι ~ FW Cass. ι 14 ἀπὸ — S. 227, 2 Ἐλπίδιον > W (von junger Hand am Rand ügt) ι 15 τουτὶ V2 ι καταμαθόντα Π ut . . . cofjnoscat Cass., im lat. Text wohl »cogniturum« ; vgl. S. 226, 8/9; 227, 2 ι 16 κηρύττοντες = Cass.] δοξάζοντες n)

>Περὶ τούτου γράφοντες καὶ ὑπόμνησιν ἔχοντες ἐχαράξαμεν τουτὶ >ἡμῶν τὸ γράμμα, καὶ περὶ τῶν καθισταμένων ἐπισκόπων ἢ κατα- >σταθέντων συλλειτουργῶν, ἐὰν μὲν εἶεν, ἐκ τῶν τέλει χρησαμένων >ἐπισκόπων ὑγιεῖς, εἰ δὲ μή, ἐξ αὐτοῦ τοῦ πρεσβυτερίου·

ὁμοίως τε >καὶ πρεσβυτέρους καὶ διακόνους, ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἱερατικοῦ τάγματος, >ἵνα ὦσιν ἀνεπίληπτοι πανταχόθεν, καὶ ἀπὸ τοῦ βουλευτηρίου καὶ >στρατιωτικῆς ἀρχῆς. εἰς τοῦτο οὖν αὐτὸ οὐκ ἠβουλήθημεν διὰ [*](2/3 vgl. Matth. 20, 23. 25, 34 — 3/4 vgl.I Tim. 1, 3 — 5/6 vgl. I Kor. 6, 9 — 12 I Tim. 3, 2) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 κοινωνον A, ὼ über ον geschrieben A c | 4 μὴ V2sy non Cass. μηδὲ Bn μήτε F | ἑτεροκαινοδοξεῖν B ἑτεροκενοδοξεῖν αι F ἑτεροκενοδοξεῖν V2nGS aliud innovetis Cass. ἑτεροδοζεῖν Py, vgl. oben zu S. 220, 12 | 5 τοῦ θεοῦ = Cass.] τῶν οὐρανῶν n | 7 τουτὶ] τοῦτο B | 8/9 κατασταθέντων] = creandis Sirmond, vgl. S. 225, 15 | 9 μὲν εἶεν] μείναιεν V2, vgl. si permanserint Cass. | τέλει] ἐν τέλει A | 10 ἐπισκόπων ὑγιεῖς] ὑγιεῖs N ὑγιεῖ H, vgl. Cass.: de episcopis autem constituendis vel comministris iam constitutis, si permanserint usque ad finem sani, bene; alioquin ex ipso presbyterio repellantur, gewiß verkehrt. Cotelier Ecclesiae graecae monumenta I 719: »videtur Graecus interpres ... in locum nominis fide substituisse vocem fine, et in locum participii visi participium usi. Scriptum erat latine: et de constitutis episcopis, vel constituendis comministris, siquidem fuerint ex episcopis qui in fide visi sunt sani; auch nicht richtig. Nicht besser scheint die zweite Correctur Coteliers: ἐκ τῶν τέλει χρησαμένων (expuncto ἐπισκόπων wie in n) ὑγιῶς; so würde ἐκ τῶν τέλει — ἀπὸ τοῦ βουλευτηρίου chiastisch entsprechen; aber s. unten zu Z. 12, Ich würde vermuten: »si quidem sint, ex iis qui vice (oder officio = τέλει) functi (oder nsi) sunt episcoporum sanorum (auch sani oder sane möglich) <eligantur>, sin minus, ex usw. So z. B. Flavianus und Diodorus unten IV 25, Eulogius IV 18; vgl. die von Meletius und Eusebius ordinierten Bischöfe V 4, 2 f | τε] δὲ r | 12 καὶ ἀπὸ BV2FCass. καὶ μὴ ἀπὸ ry, die Correctur μὴ zwar unentbehrlich, wenn καὶ μὴ ἀπὸ mit ἐξ αὐτοῦ τ. ἱερ.τάγματος coordiniert ist; aber καὶ ἀπὸ (nicht καὶ ἐκ!) war wohl im Urtext in Beziehung mit ἀνεπίληπτοι πανταχόθεν: »irreprehensibiles nndique, etiam a (fern von?) curia« usw. | 13 αὐτὸ > n | ἐβουλήθημεν V2)

Λοιπὸν εἰ καί ποτε ἐν πλάνοις γεγενημένοι ἦτε, ἀποθέμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον ἐνδύσασθε τὸν καινόν. καὶ γὰρ καὶ ὁ αὐτὸς ἀδελφὸς καὶ συλλειτουργὸς Ἐλπίδιος διδάξει ὑμᾶς κηρῦξαι τὴν ἀληθῆ πίστιν· ὅτι ἡ ἁγία τριάς, ἡ ὁμοούσιος τῷ θεῷ καὶ πατρί σὺν υἱῷ καὶ ἁγίῳ πνεύματι ἡγίασται, δεδόξασται, πεφανέρωται, >πατὴρ ἐν υἱῷ, υἱὸς ἐν πατρί, σὺν ἁγίῳ πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας.

φανερωθέντος γὰρ τούτου, φανερῶς δυνησόμεθα τὴν ἁγίαν τριάδα ὁμολογεῖν ὁμοούσιον, κατὰ τὴν πάλαι ἐκτεθεῖσαν πίστιν τὴν ἐν Νικαίᾳ, ἣν καὶ οἱ πατέρες ἐβεβαίωσαν.

κηρυττομένης οὐν τῆς πίστεως ταύτης, δυνησόμεθα τοῦ ἀλιτηρίου δαίμονος ἐκφυγεῖν τὰς μεθοδίας· σβεσθέντος γὰρ τούτου, θυνησόμεθα εἰρηνικοῖς γράμμασιν ἑαυτοὺς προσκυνεῖν ἐν εἰρήνῃ διάγοντες. ἐγράψαμεν οὑν ὑμῖν, ἵνα εἰδέναι ἔχητε τοὺς καθαιρεθέντας ᾿Αρειομανίτας, τοὺς μὴ ὁμολογοῦν- >τας ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ πατρὸς τὸν υἱὸ.ν μήτε τὸ ἅγιον πνεῦμα, >τὰ ὀνόματα ὑπετάξαμεν ·

Πολυχρόνιος, Τηλέμαχος, Φαῦστος, ᾿Ασκλη- >πιάδης, Ἀμάντιος, Κλεόπατρος. καὶ ταῦτα μὲν οὕτως εἰς >πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, >ἀμήν. ἐρρῶσθαι ὑμᾶς εὐχόμεθα τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ σωτῆρι Χριστῷ, σὺν ἁγίῳ πνεύματι, πολλαῖς ἐτῶν περιόδοις.«