Historia Ecclesiastica

Κατὰ Ἀντιοχείᾳ δὲ μετὰ Στέφανον ὃς Φλάκιτον διαδεξόμενος τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐξηλάθη συλλόγων, Λεόντιος τὴν προεδρίαν ἐδέξατο, παρὰ τοὺς ἐν Νικαίᾳ γραφέντας ὅροις ταύτην λαβών. ἐκτομίας γὰρ ἦί, αὐτουργὸς γενόμενος τῆς τομῆς. λέγει δὲ καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἐκτομῆς ὁ θαυμάσιος Ἀθανάσιος.

»Ὁ μὲν γὰρ Λεόντιος διαβαλλόμενος μετὰ γυναικός τινος νεωτἐ- >ρας λεγομένης Εὐστολίου, κεκωλυμένος συνοικεῖν αὐτῇ, >ἑαυτὸν ἀπέκοψεν, ἱν ἐπ’ ἀδείας ἔχῃ διατρίβειν μετ’ αὐτῆς. καὶ τὴν >μὲν ὑποψίαν οὐκ ἀπενίψατο, διὰ τοῦτο δὲ μᾶλλον καὶ πρεσβύτερος >ὢν καθηρέθη.«

Ταῦτα μὲν οὑν περὶ τῆς ἄλλης αὐτοῦ γέγραφε βιοτῆς· ἐγὼ δὲ τὸ κακόηθες αὐτοῦ καὶ πανοῦργον ἐν κεφαλαίῳ δηλώσω. τῆς γὰρ δὴ Ἀρείου βλασφημίας μετέχων κρύπτειν ἐπειρᾶτο τὴν νόσον. κα διχῆ διῃρημένους τοὺς ἱερωμένους καὶ τὸν λοιπὸν ὅμιλον θεωρῶν, καὶ τοὺς· μὲν τὸν καὶ σύνδεσμον ἐπὶ τῆς τοῦ υἱοῦ δοξολογίας τιθέντας, τοὺς δὲ τὴν μὲν δι’ οὗ πρόθεσιν ἐπὶ τοῦ υἱοῦ τὴν δὲ ἐν ἐπὶ τοῦ πνεύματος προσαρμόζοντας, σιγῇ τὴν δοξολογίαν προσέφερε, μόνον δὲ τὸ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ἤκουον οἱ πελάζοντες.

καὶ εἰ μὲν τὰ ἄλλα μὴ πολλὴν ἐδήλου τὴν τῆς ψυχῆς πονηρίαν, εἶπεν ἄν τις αὐτὸν ταῦτα μηχανᾶσθαι τῆς τοῦ λαοῦ προμηθούμενον ὁμονοίας· ἐπειδὴ δὲ πολλὰ καὶ δεινὰ κατὰ τῶν τῆς ἀληθείας ἐτεχνάσατο συνηγόρων καὶ τοὺς τῆς ἀσεβείας μετέχοντας πάσης ἠξίου κηδεμονίας, δῆλος ἠν κρύπτων τὴν λώβην διά τε τοῦ πλήθους τὸ δέος καὶ διὰ τὰς Κωνσταντίου ἰατὰ τῶν ἀνόμοιον τὸν υἱὸν λέγειν τολμώντων χαλεπὰς ἀπειλάς.

δεδήλωκε δὲ τὴν ἐκείνου γνώμην τὰ πεπραγμένα. ὅσοι μὲν γὰρ τοῖς ἀποστολικοῖς εἵποντο δόγμασιν οὐδεμιᾶς παρ’ ἐκείνου κηδεμονίας ἢ χειροτονίας ἀπήλαυσαν, οἱ δὲ τῆς Ἀρείου μανίας μετειληχότες καὶ παρρησίας μετελάγχανον ὅτι μάλιστα πλείστης καὶ τοῖς ἱερατικοῖς ἐγκατελέγοντο τάγμασι.

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν καὶ Ἀέτιος ὁ Εὐνομίου διδάσκαλος, ὃς [*](1—5 Athanas. Apol. de fuga sua 26. vgl. Socrat. II 26, 9 — 8 — 15 Sozomen. III 20, δὴ — 11 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 ebd. Philostorg. 111 13 — 25—S. 154, 11 vgl. Nicetas Thesaur. V 31. Philostorg. III 17. Socrat. II 35, 5) [*](* 1—5 Niceph. H. E. IX 29 — — S. 155. 20 Cass. V 32) [*](B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z) Τ [von 7 τῖς γὰρ an] [*](2 εὐστολίου BA Athan. Socr. iu εὐστολίασ corr. Ac εὐστολίασ rzNic. Nicet. > 3 ἔχει BTt > 4 μὲν = Nie. Athan. > B ι δὲ ausradiert A > 6 γέγραφε] γέγονε v > βιότητος s βιώτητοσ B ι 7 τῖς γὰρ δὴ] τὴν T ι 8 τὴν νόσον vor κρύπτειν ~ Τ ι 8/9 διῃρημένος n ι 10 τεθέντας B ι 11 μὲν Ts > v ι 15 προμηθούμενος BA ι 15/16 ἐπεὶ δεινὰ πολλὰ n ι 16 ἀληθείας] ἐκκλησίας Α ι 18 διά τε τοῦ πλήθουσ δέος aus διὰ τὸ τοῦ πλήθουσ’ δέος corr. Ac ι 19 τῶν] τὸν A ι λέγειν τὸν υἱὸν ~ rz ι 23 πλείστης ὅτι μάλιστα ~ Τ ι 25 δὲ B siquidein Cass. > ArzT ι 25 nach διδάσκαλος + περὶ οὖ ἐν τοῖσ’ πρώτοις εἰρήκαμεν Τ*)

ἀλλὰ Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, τὴν μὲν ἀσκητικὴν ἀσπαζόμενοι πολιτείαν, προφανῶς τῶν ἀποστολικῶν ὑπερμαχοῦντες δογμάτων, ἄντικρυς τοῦ Λεοντίου διήλεγξαν τὰς κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐπιβουλάς, ἄνδρα φήσαντες πονηροῖς μὲν ἐπιτηδεύμασιν ἐντραφέντα, ἐκ δὲ τῆς δυσσεβείας περιφάνειαν κτήσασθαι μηχανώμενον, ἐπὶ λύμῃ τῆς ἐκκλησίας τοῦ τῆς διακονίας ὀνόματος ἠξιῶσθαι· ἠπείλουν δὲ καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀποστήσεσθαι κοινωνίας καὶ τὴν Ἑσπέραν καταλήψεσθαι καὶ δῆλα ποιήσειν τὰ τυρευόμενα.

ταῦτα δείσας ὁ Λεόντιος τῷ μὲν λειτουργίας ἔπαυσε τὸν Ἀέτιον, τῆς δέ γε ἄλλης αὐτὸν θεραπείας ἠξίου.

Η δὲ ἀξιάγαστος ξυνωρὶς Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, ἱερατικῆς μὲν λειτουργίας οὐδέπω τετυχηκότες, τῆ δὲ λαῷ συντεταγμένοι, νύκτωρ καὶ μεθ’ ἡμέραν εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ζῆλον διήγειρον ἅπαντας.

οὗτοι Πρῶτοι διχῆ διελόντες τοὺς τῶν ψαλλόντων χοροὺς ἐκ διαδοχῆς ᾄδειν τὴν Δαυϊτικὴν ἐδίδαξαν μελῳδίαν· καὶ τοῦτο ἐν Ἀντιοχείᾳ πρῶτον ἀρξάμενον πάντοσε διέδραμε καὶ κατέλαβε τῆς οἰκουμένης τὰ τέρματα. οὗτοι τῶν θείων τοὺς ἐραστὰς εἰς τοὺς τῶν μαρτύρων σηκοὺς συναγείροντες, πάννυχοι διετέλουν σὺν ἐκείνοις τὸν θεὸν ἀνυμνοῦτες.

ταῦτα δὲ ὁρῶν ὁ Λεόντιος κωλύειν μὲν οὐκ ἐνόμιζεν ἀσφαλές (ἑώρα γὰρ τὸ πλῆθος εὑ μάλα περὶ τοὺς ἀρίστους διακείμενον ἄνδρας) ἐπιεικείᾳ δὲ τοὺς λόγους χρωννὺς ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ταύτην γίνεσθαι παρ’ αὐτῶν τὴν λειτουργίαν ἠξίου.

οἱ δὲ καὶ λίαν ἀκριβῶς τὴν ἐκείνου πονηρίαν εἰδότες τὸ κελευόμενον ἔδρων, [*](1 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 3 PG 83, 417 A — —18 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1390 C [aus Theodor von Mopsuestia] — —14 vgl. Joh. Chrys. In S. Eustath. 4 PG 50, 604 unten) [*](* 15—18 Georg. Mon. 536, 14) [*](B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z T) [*](2 ἐγκατηλέγη Α κατελέγη B ι 3 ἀσπαζόμενοι (ἀσπ und οἱ auf Rasur Ac) ι προμαχοῦντες rv ι 4 τοῦ > T ι 5 nach φήσαντες + τὸν ἀέτιον B, Cass. wie im Text ι ἐκτραφέντα B ι 8 ἐκκλησιαστικῆς] ἀποστολικῆσ B apostolica Cass. ι ἀποστήσεσθαι] ἔσεσθαι Α ἀποστῇ Am ι 9 ποιήσεσθαι s ι τυρευόμενα) τυδευόμενα Β τυρανεύματα s ι Α ι 10 γε > BA ι 11 αὐτῶν Τ ι ἠξίουν T ι 13 λαῷ δὲ ~ Τ ι 15 τοὺς τῶν — 16 ᾄδειν nach μελῳδίαν ~ T, Cass. wie im Text ι 16 ἅδειν] ἄγειν n ι μελῳδίαν ///////// Α ι 17 πάντοσε = Georg.] πανταχόσε B ι 19 ἀγείροντες A ι παννυχὶ z παννυχὶ Τ ι ἐτέλουν n ι 23 παρ’ αὐτῶν > T, ab eis Cass.)

Τὸν μέντοι Λεόντιον οὐδὲν ἔπεισε κολάσαι τὴν πονηρίαν. ἀλλὰ τὸ τῆς ἐπιεικείας περιθέμενος προσωπεῖνον καὶ Στεφάνου καὶ Φλακίτου τὴν βδελυρίαν ἀπέκρυψε.

τοὺς γὰρ τῶν δογμάτων τὴν διαφθορὰν εἰσδεξαμένους, εἰ καὶ τὸν ἀκόλαστον ἡσπάζοντο βίον, τοῖς τῶν καὶ διακόνων ἐγκατέλεγε τάγμασι, τοὺς δὲ τοῖς παντοδαποῖς εἴδεσι τῆς ἀρετῆς κοσμουμένους τῶν τε ἀποστολικῶν δογμάτων ἀντεχομένους ἀγεράστους κατέλειπε.

τούτου δὴ χάριν ὁ μὲν κλῆρος πλείους εἶχε τοὺς τῆς αἱρετικῆς λύμης μετειληχότας. τοῦ δὲ λαοῦ τὸ πλεῖστον τῶν ὀρθῶν ὑπερεμάχει δογμάτων. οὐδὲ γὰρ οἱ τὰς διδα- σκαλίας προσφέροντες γυμνοῦν ἐθάρρουν τὴν βλασφημίαν. ὅσα μὲν οὖν Φλάκιτος καὶ Στέφανος καὶ Λεόντιος δυσσεβῆ καὶ παράνομα ἐν Ἀντιοχείᾳ δεδράκασι, συγγραφῆς μὲν οἰκείας δεῖται διὰ τὸ πλῆθος, τῆς δὲ τοῦ Δαβὶδ θρηνῳδίας διὰ τὸ μέγεθος.

καὶ περὶ τούτων γὰρ λέγειν χρή· »ὅτι ἰδοὺ οἱ ἐχθροί σου ἤχησαν, καὶ οἱ μισοῦντές σε ἦραν κεφαλήν· ἐπὶ τὸν λαόν σου κατεπανουργεύσαντο γνώμην, καὶ ἐβουλεύσαντο κατὰ τῶν ἁγίων σου. εἶπον· δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους, καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι«. ἡμεῖς δὲ τὰ λοιπὰ τῆς ἱστορίας συγγράψωμεν.