Historia Ecclesiastica

Αὐτὸς δὲ δὴ ὁ Κωνστάντιος, Μαγνεντίου μετὰ τὴν Κώνσταντος τελευτὴν τῆς Ἑσπέρας κεκρατηκότος, ἐπὶ τὴν Εὐρώπην ἐξώρμησε, κατὰ τῆς ἐκείνου τυραννίδος στρατεύων.

ἀλλ’ οὐδὲ ὁ χαλεπὸς οὗτος πόλεμος τὸν κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν κατέλυσε πόλεμον· πείθουσι γὰρ δὴ τὸν πάντα ῥᾳδίως πειθόμενον καὶ τὴν αἱρετικὴν εἰσδεξάμενον νόσον, εἰς Μεδιόλανον (πόλις δὲ αὕτη τῆς Ἰταλίας) σύνοδον συναγεῖραι, καὶ πρῶτον μὲν τοὺς συνεληλυθότας ἅπαντας ἀναγκάσαι τῇ παρὰ τῶν ἀδίκων ἐκείνων δικαστῶν ἐν Τυρῷ γεγενημένῃ καθαιρέσει συνθέσθαι, εἶθ’ οὕτως Ἀθανασίου τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντος ἑτέραν πίστεως πίστεως διδασκαλίαν.

ἀλλὰ συνῆλθον μὲν τὰ βασιλικὰ δεξάμενοι γράμματα, οὐδέτερον δὲ δρᾶσαι τῶν εἰρημένων ἠνέσχοντο, ἀλλ’ ἄντικρυς παρόντα τὸν βασιλέα διελέγξαντες ὡς ἄδικα παρεγγυῶντα καὶ δυσσεβῆ, καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξηλάθησαν καὶ τἀς τῆς οἰκουμένης ἐσχατιὰς οἰκεῖν κατεκρίθησαν. καὶ τοῦτο δὲ πάλιν Ἀθανάσιος ὁ θαυμάσιος ἐν ἐκείνῃ τῇ Ἀπολογίᾳ συγγέγραφε.

»Τίς τοσοῦτον δύναται μνημονεῦσαι ὅσον ἐκεῖνοι πεποιήκασιν; [*](5—22 vgl. Rutin. H. E. X 19, 985, 20—24. X 20—21, 987, 14988 9—22 Sozomen. IV 8, 5—6 und 9, 1—4. Socrat. II 36 — 24—S. Apol. de fuga sua 4—5) [*](* 19—S. 129, 18 Cass. V 16) [*](A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV (v) = z T [bis 8 u. von 22 τοῦτο an]) [*](2 ἐγκαθέζονται B2 ι ἢ1 > T, aut Cass. ι προστεταχότος ἀχθῆναι ~ Τ ι 7 οἱ AT αὐτοῦ rz, Caput eius . . . sibi . . . afferri Cass. ι τούτω A ι 8 ὑπισχνομένου A ι ὅτι μάλιστα > B2 ι 9 ιε am Rand HSS ι αὐτὸς δὲ δὴ] οὗτος δὲ L ι 12 κατέλυε B2 ω 13 δῆ] ἤδη V > B2L ι τὸν As ι vor πάντα + τὰ B2 ι 14/15 συνεγεῖραι A ι 15 ἅπαντας AB2 > rLv ι 16 δικαστῶν ἐν Τύρῳ > Β2 ι nach δικαστῶν + καθέκαστον Lv und am Rand Ac ι nach συνθέσθαι + τῆ ἐν τύρω δηλονότι γεγενημένη Β2 ι 18 ἐκθέσθαι διδασκαλίαν Α διδασκαλίαν ἐκθέσθαι rz ι 23 ὁ θαυμάσιος Am ι συγγεγράφηκε Τ 24 τοσοῦτον = Cass. Athan. τοιοῦτον v)

περὶ γὰρ >τοῦ μεγάλου καὶ εὐγηροτάτου καὶ ὁμολογητοῦ ἀληθῶς Ὁσίου >ἐστιν ἐμὲ καὶ λέγειν· ἴσως γὰρ ἐγνώσθη πᾶσιν ὅτι καὶ τοῦτον >ρισθῆναι πεποιήκασιν, οὐ γὰρ ἄσημος ἀλλὰ καὶ πάντων >περιφανὴς ὁ γέρων. ποίας γὰρ οὐχ ἡγήσατο συνόδου καὶ >ὀρθῶς οὐ πάντας ἔπεισε; ποία ἐκκλησία τῆς τούτου προστασίας >ἔχει μνήματα κάλλιστα; τίς ὀδυρόμενός ποτε προσελθὼν αὐτῷ >χαίρων ἀπῆλθεν ἀπ’ αὐτοῦ; τίς ᾔτησε δεόμενος καὶ οὐκ >τυχὼν ὢν ἠθέλησεν; καὶ ὅμως καὶ κατὰ τούτου τετολμήκασιν, >καὶ οὗτος εἰδὼς ἃς ποιοῦσι διὰ τὴν ἀσέβειαν αὐτῶν >οὐχ ὑπέγραψε ταῖς καθ’ ἡμῶν.«

Ὁποῖα μὲν δὴ κατὰ τῶν ἁγίων ἐκείνων ἀνδρῶν ἐτολμήθη τὰ συγγεγραμμένα διδάσκει· ὁπόσα δὲ καὶ ἄλλοις ἐπεβούλευσαν πλείστοις οἱ τῆς Ἀρειανικῆς φάλαγγος προστατεύοντες, πάλιν ὁ θεῖος οὕτος ἀνὴρ ἐν τῷδε διηγήσατο τῷ συγγράμματι.

»Τίνα γάρ ποτε διώκοντες καὶ καταλαβόντες οὐχ ὕβρισαν ὡς [*](23—S. 130, 20 Athanas. Apol. de fiiga sua 3) [*](A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV (v) = z T) [*](3 γαλλίων AnB2T γαλλιῶν sLv ι 4 τῆς1 > rT ι τῆς Ἰταλίας — mhtrop;olevw > Lv ι σαρδηνίαν rF σαρδανίων Τ Sardiniae Cass. ι 7 τῇ > T ι ἀρειανῆ Arz Athan. ἀρειανικῆ Τ ι 8 αὐτοῖς = Athan. αὐτοὶ VT ι ἔπραξαν AnT ἔγραψαν z ὑπέγραψαν (ὑπέ auf Rasur G) s ἐπλάσαντο διαβολαῖς καὶ ι 9 ὁμολογητοῦ > L ι 10 ἐμὲ = Athan. B2T ι καὶ1 T Athan. ausradiert in A etiam Cass. > rz ι καὶ2 rzT Athan. Cass. > A ι 12 οὐ καθηγήσατο Athan. ι 13 > An, übergeschrieben Ae ι nach ποία + δὲ B2 + τις Athan. qune Cass. ι 14 μνήματα AT μνημόσυνα rz μνημεῖα Athan. memoriam Cass. ι κάλλιστα ArT τὰ κάλλιστα zAthan. ι ὀδυρώμενόσ Α ι ποτε nach αὐτῷ ~ T ι 16 τυχὸν = Athan.] ἐπιτυχὼν n ι 17 οὗτος Arz αὐτὸς TAthan., nicht übersetzt von Cass. ι 10 ἀγίων > L ι ἀνδρών ἐκείνων ~ L ι τετολμήκασι T ι 20 διδάξει B2 ι 23 ὥς = Athan.] καθὼς B2)

ποῖος τοίνυν >τόπος οὐκ ἔχει τῆς κακίας αὐτῶν ὑπόμνημα; τίνα φρονοῦντα >αὐτῶν οὐ συνεσκευάσαντο, πλασάμενοι προφάσεις κατὰ τὴν >ποία νῦν ἐκκλησία οὐ θρηνεῖ διὰ τὰς ἐκείνων ἐπιβουλάς; μὲν δι’ Εὐστάθιον τὸν ὁμολογητὴν καὶ ὀρθόδοξον, Βαλανέαι δὲ >Εὐφρατίωνα, καὶ Παλτὸς μὲν καὶ Ἀντάραδος διὰ Κυμάτιον καὶ >τέριον, ἡ δὲ Ἀδριανούπολις δι’ Εὐτρόπιον τὸν φιλόχριστον καὶ >μετ΄ αὐτὸν Λούκιον, τὸν πολλάκις παρ’ αὐτῶν καὶ ἁλύσεις >σαντα καὶ οὕτως ἀποθανόντα, καὶ Ἄγκυρα μὲν διὰ Μάρκελλον, >δὲ διὰ Κῦρον καὶ Γάζα δι’ Ἀσκληπᾶν.

τούτους γὰρ πολλὰ πρότερον >ὑβρίσαντες, καὶ ἐξορισθῆναι πεποιήκασιν οἱ δόλιοι. Θεόδουλον δὲ >Ὀλύμπιον ἀπὸ τῆς Θρᾴκης ὄντας καὶ ἡμᾶς καὶ πρεσβυτέρους >ρους οὕτως ἐποίησαν ζητηθῆναι, ὡς εἰ εὑρεθείημεν κεφαλῆς >στῆναι τιμωρίαν· καὶ τάχα ἂν ἀπεθάνομεν οὕτως, εἰ μὴ >γνώμην αὐτῶν ἐφύγομεν καὶ τότε. τοιαῦτα γάρ ἐστι τὰ μὲν >τῶν περὶ Ὀλύμπιον πρὸς τὸν ἀνθύπατον Δονάτον. τὰ δὲ καθ’ >πρὸς Φιλάγριον δοθέντα Ταῦτα τῆς δυσσεβοῦς συμμορίας τὰ κατὰ τῶν ἁγίων τολμήματα.«

Ὅσιος δὲ οὗτος Κορδούβης ἐπίσκοπος ἦν, καὶ ἐν τῇ μεγάλῃ διαπρέψας κατὰ Νικαίαν συνόδῳ καὶ τῶν ἐν Σαρδικῇ συνεληλυθότων πρωτεύσας.

Ἐγὼ δέ γε Λιβερίου τοῦ πανευφήμου τὴν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας παρρησίαν καὶ τοὺς ἀξιαγάστους λόγους οἷς ἐχρήσατο πρὸς Κωνστάντιον ἐνθεῖναι βούλομαι τῇ συγγραφῇ. ἀνάγραπτοι γὰρ παρὰ τῶν τηνικαῦτα φιλοθέων γεγένηνται, ὡς ἱκανοὶ παραθῆξαι καὶ διεγεῖραι πρὸς ζῆλον τῶν θείων τοὺς ἐραστάς. οὗτος δὲ μετὰ Ἰούλιον, ὃς Σίλβεσρον διεδέξατο, τὴν Ῥωμαίων ἴθυνεν ἐκκλησίαν.