De materia medica

75 πομφόλυξ σποδίου εἰδικῶς διαφέρει· γενικὴν γάρ οὐκ ἔχει παραλλαγήν. τὸ μὲν γὰρ ὑπομελανίζει καὶ βαρύτερόν ἐστι, κατὰ τὸ πλεῖστον δὲ ἔμπλεον καρφῶν καὶ τριχῶν καὶ γῆς, ὡσὰν ἀπόψημά τι καὶ σύρμα τῶν ἐν τοῖς χαλκουργείοις ἐδάφων καὶ καμίνων, ἡ δὲ πομφόλυξ λιπαρὰ ὑπάρχει καὶ λευκή, ἔτι δὲ κουφοτάτη, ὡς δύνασθαι ἐπιποτᾶσθαι τῷ ἀέρι. καὶ [*](14 SIM. Pl. XXXIV 128 sq. (e S. N.).) [*](14 EXC. Orib. XIII s. v. (πομφόλυξ — ἀέρι), cf. Gal. XII 234 (unde Aet. II 67. Paul. Aeg. VII 3 s. v.).) [*](1 ἀργυρίων libri: correxi καὶ (tert.) om. Orib. Q κατὰ δὲ HADi 2 τὴν δύναμιν QDi 3 ἐγκρύβοντας POrib.E: ἐγκρύβοντες FL: ἐγκρύπτοντες HADi 4 πομφολυγγίση F: πομφολυγήση DiH: πομφολυγώδης ἦ E 5 σκωρέα Orib. ἐν οἴνῳ om. Orib.: ἐν om. E σβεννύντας E: σβέννυται P: σβεννύναι QDi: σβεννύειν Orib. ἀμιναίῳ F 6 οὕτως E καυθεῖσαν Orib. ἀναλεάναντες QDi μετʼ οἴνου] οἴνῳ HDi 7 χύτρᾳ Orib.E κισηρώδης E θρύψιν] ὄψιν HDi: colore pomicis faciat Dl 8 πάλιν τε] πάντες δὲ (πάλιν superscr. A2) A τε] δὲ Di μετ᾿ οἴνου Orib.Di 9 τελέως Di 10 σποδοῦ Orib.: σποδίου δὲ E αὐτῇ] τῇ τοιαύτῃ EDi 11 τριβομένη ἐν θυίᾳ Orib. σὺν ὕδατι om. Orib.E 12 ἄχρις HA λιπαρόν PLOrib.E (ῥυπαρόν corr. E2): ῥυπαρόν reliqui: quamdiu aqua limpida invenias Dl) [*](14 num. cap. ψλθ´  O (ψλζ A): ψμᾱ Di: οη R tit. περὶ πομφόλυγος HADi σποδίου OEDl (cf. Gal. XII 234): σποδοῦ Orib. E2 15 ἡ μὲν Orib.EDi βαρυτέρα Orib.EDi 16 δὲ] τε Orib.E: om. Di ἔμπλεον P: ἔμπλεων Q: ἔμπλεος Orib.: ἔμπλεως EDi 17 ἀπόφημά τι P: ἀπόσμιγμα Orib.: ἀφέψημά τι E (ἀπόψημα in mg. corr. E2): ἀποψήματα F: ἀποψύγματα H: ἀπόψυγμά τι Di ἐν] ἐπὶ Q μεταλλουργίοις Orib.: χαλκουργίοις E ἐδάφων E (ἐδαφῶν corr. E2): ἐδάφνων Di 18 post καμίνων add. οὖσα EDi 19 ἔτι δὲ κ. om. Di ἔτι δὲ καὶ Orib.: ἔστι δὲ H ἐπιπε(ε in ras.)τάσθαι E: ἐπιπωτασθαι P)

γίνεται δὲ ἡ λευκὴ πομφόλυξ, ὅταν ἐν τῇ κατεργασίᾳ καὶ 2 τελειώσει τοῦ χαλκοῦ πυκνότερον οἱ ἀπὸ τῶν χαλκουργείων συνεμπάσσωσι λελεασμένην καδμείαν, βελτιοῦν αὐτὴν βουλόμενοι· ἡ γάρ ἀπὸ ταύτης ἀναφερομένη αἰθάλη, λευκοτάτη οὖσα, πομφολυγοῦται. οὐ μόνον δὲ ἐκ τῆς τοῦ χαλκοῦ κατεργασίας τε καὶ ὕλης γίνεται πομφόλυξ, ἀλλὰ καὶ ἐκ καδμείας προηγουμένως ἐκφυσωμένης εἰς γένεσιν αὐτῆς.

ποιεῖται δὲ οὕτως· 3 ἐν οἴκῳ διστέγῳ κατασκευάζεται κάμινος, καὶ κατʼ αὐτὴν πρὸς τὸ ὑπερῷον ἐκτομὴ σύμμετρός τε καὶ ἐκ τῶν ἄνωθεν μερῶν ἀνεῳγμένη, ὁ δὲ τοῖχος τοῦ οἰκήματος, ᾧ πλησιάζει ἡ κάμινος, τιτρᾶται λεπτῷ τρήματι ἄχρι αὐτῆς τῆς χώνης εἰς παραδοχὴν φυσήματος· ἔχει δὲ καὶ θύραν σύμμετρον πρὸς εἴσοδον καὶ ἔξοδον κατεσκευασμένην ὑπὸ τοῦ τεχνίτου.

συνῆπται δὲ τούτῳ 4 τῷ οἰκήματι ὁ ἕτερος οἶκος, ἐν ᾧ αἵ τε φῦσαι καὶ ὁ φυσητὴς ἐργάζεται. λοιπὸν ἄνθρακες ἐντίθενται τῇ καμίνῳ καὶ πυροῦνται, ἔπειτα παρεστὼς ὁ τεχνίτης ἐμπάσσει λελεπτοκοπημένην τὴν καδμείαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τὴν κεφαλὴν τῆς κώνης τόπων, ὑπὸ χεῖρά τε τὸ αὐτὸ ποιεῖ, ἅμα καὶ ἀνθρακιὰν προσεμβάλλει, ἄχρι ἂν ὃ προστέθειται πλῆθος ἀναλωθῇ.

ἐκθυμιωμένης δὲ 5 αὐτῆς τὸ μὲν λεπτομερὲς καὶ κοῦφον εἰς τὸν ἄνω φέρεται οἶκον καὶ προσίζει τοῖς τοίχοις αὐτοῦ καὶ τῇ ὀροφῇ, ὃ δὴ σωματοποιούμενον ὑπὸ τῶν ἐπιφερομένων κατ᾿ ἀρχὰς μὲν ταῖς ἐπανισταμέναις ἐκ τῶν ὑδάτων πομφόλυξιν ἐοικὸς γίνεται, ὕστερον δὲ πλείονος τῆς παραυξήσεως συμβαινούσης ἐρίων τολύπαις ἀφομοιοῦται.

τὸ δὲ βαρύτερον εἰς τοὺς ὑπὸ πόδα χωρεῖ τόπους, 6 καὶ περιχεῖται τοῦτο μὲν τῇ καμίνῳ τοῦτο δὲ τῷ ἐδάφει τοῦ οἴκου, ὃ καὶ φαυλότερον τοῦ λεπτομεροῦς ἡγητέον διὰ τὸ [*](1 δὲ om. H εἰσὶν Q 2 λίαν λευκὸν] λεῖον ὂν Q 4 ἀπὸ] ἐκ QDi 5 συνενπάσσουσι P: συνεμπάσσουσι Q: συνεμπάσουσι Di 6 ἀναφερομένη ἀπὸ ταύτης E λεπτοτάτη Ald. 10 διστεγεῖ Di κάμινος δίστεγος Di κατὰ ταύτης Di πρὸς om. Di 13 τιτράται E (τίτραται E2) ἄχρι PE: ἄχρις reliqui 14 φυσιτῆρος E: φυσητῆρος HDi 15 κατασκευασμένην E 16 ὁ (pr.) om. EDi ἐν om. QDi τε om. QDi φυσητὴρ QDi 17 πυροῦται E 18 ἐμπάζει λελεπτοκομένην PF: λεπτοπεποιημένην (πε superscr.) E: λελεπτοποιημένην Di 19 τὸν (alt.) om. QEDi 20 ὁ ὑπὸ HDi 21 ἄχρι PE: ἄχρις reliqui προτέθηται E ἀναλώσῃ libri: correxi δὲ] οὗν EDi 22 ἀναφέρεται HDi 23 προσιζάνει EH τὸ δὲ σωματοποιούμενον E: τὸ δὲ σῶμα τὸ ποιούμενον HDi 25 ἐκ addidi ex E 26 αὐξήσεως QDi 27 χωρεῖται F)

7 ἀρίστην δὲ ἡγητέον τὴν Κυπρίαν, ἔν τε ὄξει φυραθεῖσαν ἀποφοράν μὲν ἔχουσαν χαλκοῦ, χρόαν δὲ ἰίζουσαν ποσῶς, ἔτι δὲ βορβορίζουσαν ἐν τῇ γεύσει· κἂν ἐπ᾿ ἄνθρακος διαπύρου ἐπιτεθῇ, ἡ ἄδολος ἐπιζεῖ ἀερόχρους γενομένη. ἐπιμελῶς δὲ προσεκτέον τοῖς προειρημένοις κριτηρίοις· δολοῦται γάρ ὑπό τινων ταυροκόλλῃ ἢ πνεύμοσιν ἀρνείοις ἢ θαλασσίοις ἢ κεκαυμένοις ὀλύνθοις καί τισιν ἄλλοις παραπλησίοις. εὐχερὲς δὲ τὸ διαγνῶναι· οὐδὲν γὰρ τῶν προειρημένων ἐν τῇ δοκιμασίᾳ ἐπὶ τοιούτων εὑρίσκεται.

8 πλυτέον δὲ κοινῶς πομφόλυγα τὸν τρόπον τοῦτον· ἐνδήσας αὐτὴν ἐν καθαρῷ ὀθονίῳ μέσως ἔχοντι ἀραιότητος ἢ ξηρὰν ἢ ὕδατι πεφυραμένην, κάθες εἰς λεκάνην ὕδωρ ἔχουσαν ὄμβριον, καὶ ἔγκλυζε ὧδε κἀκεῖσε διαφέρων τὸν ἔνδεσμον· οὕτως γάρ τὸ μὲν ἰλυῶδες καὶ νόστιμον αὐτῆς ἀπορρυήσεται, τὸ δὲ σκύβαλον πᾶν ἐν τῷ ὀθονίῳ μενεῖ, εἶτα ἐάσας καταστῆναι ἀπήθησον τὸ ὕδωρ σὺν τῇ σποδῷ, καὶ πάλιν ἄλλο ἐπιχέας ἀνατάρασσε καὶ ἀπόχει, καὶ ταῦτα ποίει ἀπηθῶν τε καὶ ἐπιχέων, μέχρι ἂν ἀμμῶδες μηδὲν ἐφιζάνῃ· λοιπὸν τὸ μὲν ὕδωρ ἐξίπωσον, τὴν δὲ σποδὸν ξηράνας ἀποτίθεσο.

9 τινὲς δὲ ξηράναντες αὐτήν, ἐφ᾿ ὅσον ἐνδέχεται, ⟨καὶ⟩ ταῖς χερσὶ λεάναντες μεθʼ ὕδατος καὶ μελιτώδη τὴν σύστασιν ποιήσαντες [*](3 EXC. Orib. XIII s. v. (ἀρίστην — ξηράνας ἀποτίθεσο), unde Aet. II 196, cf. Orib. Syn. II 56 (V 82 D.).) [*](1 ἔμπλεων (ut videtur) QDi: ἔμπλεον PE (corr. E2) εἶναι ἐν τῇ QDi 3 ἔν τε ὄξει P: ἔν τε (δὲ Orib. V 82) τῷ ὄξει Orib.: ἐν τῷ ὄξει reliqui 4 μὲν om. Orib. χαλκοῦ ἔχουσαν E ἰάζουσαν Orib.: colorem eraminis (i. e. eruginis) habet Dl: χρόαν δὲ ὥσπερ ἰώδη Aet.: πισσίζουσαν OEDi: corr. Sar. 5 βορβορύζουσαν PE ἐν om. Orib. 6 ἡ ἄδολος post ἐπιζειῖ transpos. Q ἡ om. Di ἐπιίζει ODi: ἐπιάζει Orib.E: corr. γινομένη Orib.EQDi 7 εἰρημένοις Orib. 8 ἣ (alt.)] καὶ Orib. θαλαττίοις E ἢ (tert.) om. Orib. 9 ὀλύνθοις τε Orib. 11 τοιούτων PE: τοιούτου Q: τούτωι Orib.Di 12 τοῦτον τὸν τρόπον Q 13 ἐν om. Orib.E ἔχοντι POrib.E: ἔχοντα QDi: ἔχουσαν vulgo 14 πεφυρομένην P 15 μεταφέρων E οῦτω Orib.HDi 16 τὸ νόστιμον E ὑπορρυήσεται Orib.: ὑπεκρυήσεται E 17 ἅπαν Orib.E μένει Orib. εἶτ᾿ ἐάσας Orib.E 18 τὸ ὕδωρ ἀπήθησον Orib. τὸ] τῷ P 19 τὸ αὐτὸ Orib.: τὰ αὐτὰ E 20 ἀποχέων Orib.QDi μέχρις ἂν DiQ: ἄχρις ἂνν Orib. μηδὲν ἀμμῶδις Orib.EDi ὑφιζάνῃ EDi 21 ἐκσιφώνισον Orib.: ἐκσιφώνισον ἢ ἐξείπωσον E 22 καθάραντες E αὐτὴν addidi ex E καὶ addidi 23 λεαίνουσιν ταῖς χερσὶν E: ταῖς χ. λεαίνουσι Di)

εἶτα τὸ διυλισθὲν καὶ ἐπινηχόμενον 10 αὐτῆς τῷ ἀγγείῳ ἀφρῶδες ὂν αὐτόθεν μύακι ἀναλαμβάνουσι καὶ ἀποτίθενται εἰς ὀστράκινον καινὸν ἀγγεῖον, τὸ δ΄ ἐγκαθήμενον πράως διασήσαντες καταχέουσιν εἰς ἕτερον ἀγγεῖον ὑπολειπομένου τοῦ ἐν τῷ πυθμένι ἀμμώδους· πάλιν δὲ ἐάσαντες ὑποστῆναι τὰ λιθώδη εἰς ἄλλο ἀγγεῖον καθαρὸν ἀπηθοῦσι, καὶ τοῦτο πολλάκις δρῶσιν, ἕως ἂν καθαρά καὶ ἀμέτοχος ἄμμου γένηται ἡ σποδός.

ἄλλοι δὲ ὡς ἐστιν ὁλομερὴς εἰς ὕδωρ κατ᾿ 11 ὀλίγον ἐμπάσσουσι τὴν προειρημένην, οἰόμενοι ἄμμον μὲν καὶ τὰ λιθώδη τῳ ἰδίῳ βάρει εἰς τὸν πυθμένα τοῦ ἀγγείου καταρρυήσεσθαι, τρίχας δὲ καὶ κάρφη καὶ τὰ ὅμοια ἐπαιωρηθήσεσθαι διὰ τὴν κουφότητα· λοιπὸν χωρίσαντες τὴν σποδὸν ἐν μέσῳ οὖσαν καὶ εἰς θυίαν βαλόντες πλύνουσιν ὡς τὴν καδμείαν. πλύνεται δὲ καὶ οἴνῳ Χίῳ ἀθαλάσσῳ κατὰ τοὺς προειρημένους τρόπους, καὶ γίνεται στυπτικωτέρα τῆς ὕδατι πλυνομένης.

δύναμιν δὲ ἔχει ἡ πομφόλυξ στυπτικὴν καὶ ψυκτικὴν καὶ 12 ἀναπληρωτικήν, καθαρτικήν τε καὶ προσπλαστικὴν καὶ ποσῶς ξηραντικήν· ἐστι δὲ καὶ τῶν πράως ἐσχαρούντων. ἐὰν δὲ ὀπτῆσαι δέῃ τὴν σποδόν, λεάνας ἐπιμελῶς αὐτὴν καὶ ἀναδεύσας ὕδατι καὶ ποιήσας τροχίσκους θὲς ἐπʼ ὄστρακον καινόν — ἐπιτίθει δὲ τοῦτο ἐπὶ λεπτὴν καὶ κούφην ἀνθρακιάν — καὶ στρέφε τούς κυκλίσκους συνεχῶς, ἄχρι ἂν ξηροὶ καὶ πυρροὶ γένωνται.

γνωστέον δὲ ὅτι καὶ ἐκ τοῦ χρυσοῦ καὶ ἀργύρου, 13 [*](21 EXC. Orib. XIII s. v. (ἐὰν — ἀρίστη).) [*](2 ἢ καὶ Di 3 δὲ addidi ex ADi, del. (ut videtur) E2, superscr. H2 ἐπιχέαντες (om. καὶ) Di 5 τὸ ἀγγεῖον Di αὐτόθι OE: θεν superscr. E2 ἀναλαμβάνοντες (καὶ delevit E2) ἀποτίθενται EDi 6 κενὸν O (αι superscr. H2) 7 πραέως E διασείσαντες QDi μεταχέουσιν EDi ἀγγεῖον ἕτερον Q ἀπολειπομένου QDi 9 ἀπειθοῦσι Q: ἀφηθοῦσιν E 11 ὁλομερὲς ὕδωρ Q: ὁλομερὴς ὕδωρ P 13 τὰ] τἄλλα E 15 χωρίσαντες αὐτῶν EDi τὴν addidi 17 καὶ om. Di ἀθαλάσσῳ PDl; ἢ ἄλλω ἀθαλάσσω (τεθαλασσωμένω corr. E2) E: τεθαλασσωμένῳ reliqui εἰρημένους E 18 ἐν ὕδατι E 19 καὶ (pr.)] τε καὶ E: om. QDi καὶ (alt.) om. QDi 20 πληροτικὴν E ἀνακαθαρτικὸν E τε addidi ex E καὶ (pr.) om. QDi 21 ἐστι — ἐσχαρούντων om. O: virtus est . . . scarotica Dl 22 ἀνάδευσον Orib. 23 καὶ addidi ex EOrib. κάθες εἰς ὄστρακον E 24 ἐπέρεισαί τε τοῦτο Orib. λεπτῆς καὶ κούφης ἀνθρακιᾶς Orib.E 25 ἄχρι ἂν P: ἄχρις ἂν reliqui πυρροὶ καὶ ξηροὶ HDi κατάπυροι Orib.E 26 καὶ (pr.) om. QDi τοῦ om. Orib.E)

ἐπειδὴ δὲ καὶ τὰ ἀντίσποδα ἱκανῶς εὐχρηστεῖ ὑστερούσης πολλάκις σποδοῦ, τὰ ἰσοδυναμοῦντα ἀναγκαῖόν ἐστιν ὑποδεῖξαι, τίνα τε ὑπάρχει καὶ ὃν τρόπον παραλημφθείη.

14 λαβὼν τοίνυν μυρσίνης τὰ φύλλα σὺν τοῖς ἄνθεσι καὶ τοῖς μύρτοις ἀώροις ἔτι οὖσιν ἔμβαλε εἰς ὠμὴν κύθραν, καὶ περιπλάσας τὸ πῶμα κατατετρημένον συνεχέσιν ὀπαῖς δὸς εἰς κάμινον κεραμεικὴν ὀπτᾶν· ὅταν δὲ ὀπτηθῇ ὁ κέραμος, εἰς ἄλλην χύτραν ὠμὴν μετέρασον αὐτό, καὶ πάλιν κατοπτηθείσης καὶ τῆς δευτέρας ἐξελὼν πλῦνε καὶ χρῶ.

15 ὡσαύτως δὲ καὶ θαλλίαν σκευάσας παραλάμβανε· ἔστω δὲ τῆς ἀγρίας ἐλαίας, εἰ δὲ μή, τῆς ἡμέρου σὺν τοῖς ἄνθεσιν ἢ μῆλα κυδώνια κατατετμημένα καὶ ἐξωστεισμένα ἢ κηκίδα ἢ ῥάκη λινᾶ ἢ ἄωρα συκάμινα λευκὰ προεξηραμμένα ἐν ἡλίῳ ἢ βοτάνην σχῖνον ἢ τέρμινθον ἢ οἴνάνθην ἢ βάτου τὰ ἁπαλὰ φύλλα ἢ πύξου κόμας ἢ τὴν λεγομένην ψευδοκύπερον σὺν τῷ ἄνθει.

16 τινὲς δὲ κλάδους συκῆς προεξηραμμένας ἐν ἡλίῳ ὡσαύτως σκευάζουσιν· ἄλλοι δὲ ταυρείαν [*](3 SIM. Pl. XXXIV 133 (e S. N.).) [*](3 EXC. Orib. XIII l. s. (ἐπειδὴ — σκευάζουσιν).) [*](1 ἔτι δὲ] καὶ E: ἔτι δὲ καὶ Orib.QDi μολίβδου OEDi: μολίβου Orib. σποδὸς γίνεται Orib. σποδιὰ Q 3 mg. add. ἀντίσποδα P: nov. cap. incip. ψλθ Q, ψμᾱ Di tit. περὶ ἀντισπόδων QDi ἐπεὶ in ras.) E2 4 τὰ om. E ἐστιν καὶ περὶ τούτων E 5 τρόπον ἂν Orib.E 6 τὰ om. Orib. post μύρτοις c. 6 litt. del. E2 7 ἀέροις Orib.: ἀώροις post οὖσιν colloc. E ἔμβαλλε Orib.F ὠμὴν] καινήν Orib., καὶ κενὴν add. E κύθραν Di: χύτραν reliqui 9 ὀπτᾶν addidi ex E 10 καινὴν ὠμὴν Di μετάρασον HDi: μετέρασσον F: μετάρας (om. καὶ) Orib. αὐτὰ coni. Sarac. πάλιν ὄπτα Orib. post κατοπτησείσης add. δὲ Orib. 11 β´ Q ὡσαύτως — παραλάμβανε om. H 12 ἀγριελαίου Orib. E, ad rem cf. D. I 105, 3 (97, 23 W.) fort. μή γε 13 ἢ] εἰ δὲ μὴ Q 14 ἐξωσταισμένα P: ἐξοσταισμένα Orib.: ἐξοστεισμένα Di ἢ ἄωρα κικίδια E: ἢ κικίδια Orib.: ἢ κικίδα Q ἢ ῥάκη λινᾶ om. Orib.EDl 15 προεξηραμμένα PE: προεξηρασμένα Orib.: προεξηραμένα reliqui βοτάνην om. Di, delevi σχῖνον POrib.EDl: vel lentisci Pl.: σχοῖνος Q 16 φύλλα om. Orib.E 17 ψευδοκύπερον A: ψευδοκύπειρον Orib.Di: pseudocypiri Pl.: ψευδοκύπρ(post ρ 1 litt. del. E2)ον E: ψευδόκυπρον reliqui κράδας Orib.EDi: κλάδας H συκίνας Orib.E 18 προσξηραμμένας P: προεξηρασμένας Orib. post σκευάζουσιν mg. add. A2 τούτων ὁπότερον (sic) πληρώσας χύτραν ὠμὴν καὶ καύσας ἐν καμίνῳ ἀποτελέσεις ἄκρων σπονδιᾶν (sic))