De materia medica

83 χαλβάνη· ὀπός ἐστι νάρθηκος ἐν Συρίᾳ γεννωμένου, ὃν ἔνιοι μέτωπον καλοῦσιν. ἐστι δὲ αὐτῆς ἀρίστη ἡ λιβανοειδής, χονδρώδης, καθαρά, λιπαρά, ἄξυλος, ἔχουσα δέ τι τοῦ σπέρματος καὶ τοῦ νάρθηκος μεμειγμένον, ὀσμῇ βαρεῖα, οὔτ᾿  ἄγαν ὑγρὰ οὔτε κατάξηρος. δολοῦσι δὲ αὐτὴν μειγνύντες ῥητίνην καὶ ἐρεγμὸν καὶ ἀμμωνιακόν.

δύναμιν δὲ ἔχει θερμαντικὴν καὶ πυρωτικήν, ἐπισπαστικήν, διαφορητικήν· προστιθεμένη δὲ καὶ ὑποθυμιωμένη ἔμμηνα καὶ ἔμβρυα ἄγει, φακούς τε αἴρει μετ᾿  ὄξους καὶ νίτρου ἐπιπλασθεῖσα· καὶ πίνεται δὲ πρὸς παλαιὰν βῆχα, δύσπνοιαν, ἄσθματα, ῥήγματα, σπάσματα.

ἀντιπάσχει δὲ καὶ τοξικῷ σὺν οἴνῳ καὶ 2 σμύρνῃ ποθεῖσα, ἐκβάλλει δὲ καὶ τὰ τεθνηκότα ἔμβρυα ὁμοίως [*](8 SIM.: Theophr. h. pl. IX 7, 2. [Theophr.] h. pl. IX 9, 2 Pl. XII 126. XXIV 21 (e S. N.) — Pl. XXIV 22 D. eup. II 77 (289) [Theophr.] l. s. — D. eup. I 121 (154)— Zop. (Orib. II 569) Pl. XXIV 21 eup. II 31 (242) — Pl. l. s. 21 eup. II 39 (253)— [Theophr.] h. pl. IX 9, 2. Pl. 21 eup. II 34 (247) — Pl. 22 eup. II 139 (328) — Pl. 22 eup II 77 (289) 78. 79 (291).) [*](8 EXC.: Orib. XII s. v. (χαλβάνῃ — ἀμμωνιακόν); Orib. V 78 Dar. (ἔστι — κατάξηρος ═ Aet. II 196) cf. Gal. XII 153 (unde Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v.); Isid. XVII 9, 95.) [*](8 TEST.: schol.Nic. Th. 52: τὴν χαλβάνην ὁ Διοσκουρίδης φησὶν ὀπὸν εἶναο νάρθηκος Συριακοῦ, ὁ δὲ Θεόφραστος (h. pl. IX 9, 2) βέλτιον ὀπὲν πανάκους cf. schol. Nic. Al. 556.) [*](2 πόματι FHA 3 δὲ om. E καὶ om. FHA 5 κηρωταῖς HADi: κηρωτοῖς B 6 ὑπὸ ἑρπετῶν δακνομένοις B ἐκκόψας FHADi] αὐτοῦ E: αὐτὸν VFH: αὐτῷ A: om. BDi ἄχρις HDi 7 δέρμα] θέρμα P (unde): θερμὸν V ἐγχέῃ Di: ἐνχέη E: ἐνθῇ reliqui τραῦμα] δέρμα E) [*](8 num. cap. τ𝒢ζ Ο: τ𝒢θ Di: 𝒢 E tit. περὶ χαλβάνης HADi γεννομένου Orib.: γενομένου B: γεννόμενος E 9 μέτωπον Orib.Dl: μετώπιον reliqui cf. Pl. XII 107. D. I 71 καλλίστη BOrib. V 78 10 λιπαρά om. Orib.BEDl καὶ τοῦ Orib. 11 καὶ τοῦ νάρθηκος om. Aet. II 196: καὶ non recte del. Sarac. μεμιγμένου BH ὀσμῇ βαρεῖα] μὴ βαρεῖα BDl cf. Nic. Th. 51 12 ἄγαν] γὰρ B πάλιν κατάξηρος Di: ἄγαν κατάξηρος FHADl δολίζουσι Orib.B 14 καὶ om, Di καὶ — διαφορητικὴν om. mg. add. V καὶ ἐπισπαστικὴν καὶ E 16 ἐπιχρισθεῖσα E 17 καὶ πίνεται H: καταπίνεται reliqui 18 τοξικῷ om. A (spatio relicto): τοξικοῖς E 19 δὲ om. HAEDi τὰ om. HADi)

3 λύεται δὲ εἰς μὲν τὰ ποτήματα πικροῖς ἀμυγδάλοις καὶ ὕδατι ἢ πηγάνῳ ἢ μελικράτῳ ἢ ἄρτῳ θερμῷ, ἄλλως δὲ μηκωνίῳ, χαλκῷ κεκαυμένῳ, χολῇ ὑγρᾷ.

καθαίρειν δὲ αὐτὴν βουλόμενος κάθες εἰς ζεστὸν ὕδωρ· τακείσης γὰρ αὐτῆς ἐπιπλεύσει τὸ ῥυπαρόν, ὅπερ χωρίσεις οὕτως· εἰς ὀθόνιον καθαρὸν ἀραιὸν ἐνδήσας ἀποκρέμασον εἰς χαλκῆν πυξίδα ἢ εἰς ὀστράκινον ἀγγεῖον, ὥστε μὴ ἅπτεσθαι τοῦ πυθμένος τοῦ ἄγγους τὸν ἔνδεσμον, καὶ πωμάσας εἰς ἀναβραστὸν ν ὕδωρ κάθες· οὕτως γὰρ τὸ μὲν νόστιμον εἰς τὸ ἄγγος ἀποτακήσεται ὡς δι᾿  ἠθμοῦ, τὸ δὲ ξυλῶδες ἐν τῷ ὀθονίῳ μενεῖ.