De materia medica

Dioscurides Pedianus

Dioscurides Pedianus. De materia medica, Volumes 1-3. Wellmann, Max, editor. Berlin: Weidmann, 1907-1914.

30 ἔλαιον πρὸς τὴν ἐν ὑγιείᾳ χρῆσιν ἄριστον τὸ ὠμοτριβές, ὃ καὶ ὀμφάκινον καλοῦσι. καὶ τούτου διαφέρει τὸ νέον, ἄδηκτον, εὐῶδες· χρήσιμον δὲ τὸ τοιοῦτον καὶ εἰς τὴν τῶν μυρων κατασκευήν. ἔστι δὲ καὶ εὐστόμαχον διὰ τὸ στύφε ειν καὶ [*](1 SIM. D. eup. II 112 (311) — eup. II 76 (288) — Pl. XX 38 D. eup. II 39 (252) II 84 (246) — Pl. XX 88 eup. II 115 (316).) [*](10 SIM. Theophr. h. pl. II 1, s. VI 1. 1. 6, 2. 3. 7, 4 Pl. XXI 59. 159 Ael. n. a. IX 21 (e Sostrato); Hes. s. v. ἑλένιον; Et. M. s. v. Gal. XIV 244 cf. Ps. Ap. 95.) [*](19 SIM. Pl. XXIII 79sq. (e S. N.); XV 19 cf. XII 130. XV 4sq. D. eup. 78 (133) Cels. II 33. V 15 cf. Pallad. de agr. XII 17 sq.) [*](19 EXC. Gal. XI 868 (cf. Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v. Sim. S. s. v.).) [*](1 ὀρύσσονται δὲ αἱ ῥίζαι κτλ. N 2 ἔμμηνα καὶ οὖρα R (καὶ οὖρα om. C) 3 ἀναλαμβανομένη H ἐν λυκίῳ R 6 ἑψηθέντα R 7 εὐστόμαχον F: εὔστομος R, at cf. Pl. XIX 91 γλυκεῖ] μέλιτι R 8 εἶτα] ἢ R 9 βάλλοντες libri: correxi εἰς χρῆσιν om. C: εἰς τὴν χρείαν N in calce add. e D. IV 10, 2 ποιοῦσιν δὲ λεῖαι πινόμεναι αἱμοπτυικοῖς καὶ ῥήγμασιν καταπλασθεῖσαι N, unde ποιεῖ δὲ λεία πινομένη αἱμοπτοικοῖς Di) [*](10 num. cap. κθ QDi tit. περὶ ἑτέρου ἑλενίου QDiDa γενέσθαι Da 13 μικρότερα Anguillara Semplici 177: sed pluriora et longiora Dl 14 δὲ post φλοιὸν transpos. F (del. alt. m.) πλατυτέραν Ang. l. s. 15 μέλαινα FDi δὲ om. Da) [*](19 num. cap. λ QDi: κθ΄ Dl tit. περὶ ἐλαίου FDi: περὶ ἐλαίου ὠμοτριβοῦς reliqui 20 καλεῖται Di καὶ (alt.) om. HDi 22 post κατασκευήν add. μέσον θερμοῦ καὶ ψυχροῦ τὸ γλυκύτατον (sic) H)

34
οὔλων σταλτικὸν καὶ ὀδόντων διακρατυντικὸν κρατούμενον ἐν τῷ στόματι ἱδρώτων τε ἐφεκτικόν. τὸ δὲ λιπαρώτερον καὶ παλαιὸν εἰς τὴν τῶν χαλαστικῶν φαρμάκων χρῆσιν εὔθετον. κοινῶς δὲ πᾶν ἔλαιον θερμαντικόν ἐστι καὶ μαλακτικὸν τῆς σαρκός, δυσπερίψυκτα φυλάσσον τὰ σώματα καὶ ἑτοιμότερα πρὸς τὰς ἐνεργείας ποιοῦν.

2 ἔστι δὲ καὶ εὐκοίλιον καὶ μαλακτικὸν ἀμβλῦνόν τε τὰς τῶν ἑλκούντων φαρμάκων δυνάμεις· δίδοται δὲ καὶ πρὸς τὰ θανάσιμα συνεχῶς πινόμενον καὶ ἐξεμούμενον. καθαίρει δὲ ὅσον κοτύλη σὺν πτισάνης χυλῷ ἴσῳ ποθὲν ἢ ὕδατι, στροφουμένοις τε ἐν ποτῷ ὠφελίμως δίδοται μετὰ πηγάνου ἑψηθὲν θερμὸν κυάθων ἓξ πλῆθος ἕλμεις τε ἐκβάλλει, ἐνίεταί τε τὸ αὐτὸ μάλιστα πρὸς τοὺς εἰλεώδεις. τὸ δὲ παλαιὸν θερμαντικώτερον καὶ διαφορητικώτερον, πρὸς ὀξυδερκίαν τε ὑπάλειμμα. μιμητέον δὲ εἰ μὴ παρείη τὸ παλαιὸν ἔλαιον οὕτως· κατεράσας εἰς ἀγγεῖον τοῦ παρόντος τὸ κρεῖσσον ἕψε, ἕως οὗ σχῇ μέλιτος πάχος, καὶ χρῶ· τὴν γὰρ αὐτὴν τῷ προειρημένῳ εἰσφέρεται δύναμιν.

3 τὸ δὲ ἐκ τῆς ἀγρίας ἐλαίας ἔλαιον στυπτικώτερον, πρὸς μὲν τὴν ἐν ὑγιείᾳ χρῆσιν δεύτερον, κεφαλαλγοῦσι δὲ ἀντὶ ῥοδίνου ἁρμόζει, ἐπέχον καὶ ἱδρῶτας καὶ τρίχας ῥεούσας. ἀποσμήχει δὲ καὶ πίτυρα καὶ ἀχῶρας καὶ ψώρας καὶ λέπρας, βράδιόν τε πολιοῖ καθ᾿  ἑκάστην ἡμέραν ἐπαλειφόμενον.

λευκαίνεται δὲ ἔλαιον οὕτως· λαβὼν τὸ τῇ χρόᾳ μὲν λευκὸν [*](7 SIM. Pl. XXIII 79sq. D. eup. II 135 (326) II 40 (254) II 67(282) II 45 (257). I 1 (94) II 27 (237) I 96 (141) I 105 (146) I 100 (144).) [*](23 TEST, Gal. XI 497: εἰσὶ καὶ ἕτεροι τρόποι λευκάνσεως ἐλαίου παρὰ τοῖς τά τε τῶν σκευασιῶν βιβλία γεγραφόσι καὶ τὰ περὶ τῆς ὕλης, ὥσπερ καὶ τὰ παρὰ τῷ Διοσκουρίδῃ κατὰ τὸ πρῶτον.) [*](1 διακρατυντικὸν QDa κρατυντικὸν Di 2 καὶ ἱδρώτων Di τε] δὲ F τὸ δὲ παλαιότερον καὶ λιπαρώτερον Di: pinguior et vetere confectionibus calasticis miscetur Dl λιπαρώτερον] μαλακτικὸν τῆς σαρκὸς H 3 χαλαστικῶν addidi e Dl 5 σαρκός] i. e. cutis: γαστρός Di δυσπερίψυκτον φυλάσσον τὸ σῶμα καὶ ἑτοιμότερον Di ἑτοιμότερον FDa 7 post δυνάμεις add. ἐν τῇ μίξει Di 9 κοτύλη ποθὲν H σὺν om. Da ἴσω χυλῶ Di 11 θερμὸν F: θερμῷ Di: om. HDa τὸ πλῆθος Da ἕλμεις F: ἕλμινθας reliqui 12 καὶ ἐνίεται δὲ Di τοὺς F: τὰς reliqui 13 θερμαντικὸν διαφορητικώτερον QDa: θερμαντικὸν καὶ διαφορητικώτερον Di: correxi coll. Gal. l. s. τὸ δὲ παλαιὸν ἔλαιον τὸ μὲν ἐκ τοῦ γλυκέος παλαιουμένου γινόμενον θερμότερόν τε καὶ διαφορητικώτερόν ἐστι 14 μιμητέον (ι in ras.) F: μικτέον reliqui τὸ om. Di παλαιὸν] μικτὸν Da 15 κατακεράσας H ἀγγεῖα Da 18 mg. add. ἔλαιον τὸ ἐκ τῆς ἀγρίας ἐλαίας· λ (atr. r.) Di ἐλαίας om. H κομιζόμενον ἔλαιον Di 23 nov. cap. (λ΄) inc. Dl οὕτως F: οὕτω reliqui τὴν χρόαν H)

35
τὴν ἡλικίαν δὲ μὴ πλέον ἐνιαυσίου ἔγχεε εἰς κεραμεοῦν ἀγγεῖον πλατύστομον καινόν — ἔστωσαν δὲ μέτρῳ κοτύλαι ἑκατόν —, εἶτα θεὶς ὑφ᾿ ἥλιον ἀνάχει κόγχῳ καθ᾿  ἑκάστην ἡμέραν κατὰ τὸ μέσον, ὑψόθεν τῇ καταφορᾷ χρώμενος, ἵνα τῇ συνεχεῖ κυκήσει καὶ πληγῇ μεταβάλληται καὶ ἀφρίσῃ.

τῇ δὲ ὀγδόῃ 4 ἡμέρᾳ βρέξας τήλεως καθαρᾶς δραχμὰς πεντήκοντα ἐν ὕδατι θερμῷ ἔμβαλε μαλακὴν γενομένην εἰς τὸ προειρημένον ἔλαιον χωρὶς τοῦ στραγγίσαι τὸ ὕδωρ· προσαπόδος δὲ καὶ δαλὸν πιτυίνης ὡς ὅτι λιπαρωτάτης καὶ εἰς λεπτὰ κατεσχισμένης τὰς ἴσας ὁλκὰς καὶ οὕτως ἔασον ἄλλας ὀκτὼ ἡμέρας διελθεῖν. μετὰ ταύτας δὲ ἀνάχει τῷ κόγχῳ τὸ ἔλαιον, τό τε λοιπόν, εἰ μὲν εἵη τοῦ τέλους τετευχός, εἰς καινὸν ἀγγεῖον προκεκλυσμένον οἴνῳ παλαιῷ κατεράσας ἀποτίθεσο, προυπεστρωμένων μελιλώτου στεφανίσκων αὔων ὁλκῶν ἕνδεκα καὶ ἴρεως τῆς ἴσης. εἰ δὲ μή, πάλιν ἐν ἡλίῳ θετέον αὐτὸ καὶ ἐργαστέον, ἄχρις οὗ λευκὸν γένηται.

ἔνεστι δὲ καὶ Σικυώνιον διὰ τοῦ προειρημένου οὕτως 5 σκευάζειν· εἰς λέβητα κεκασσιτερωμένον πλατύστομον ἐγχέας νέου ἐλαίου ὠμοτριβοῦς καὶ λευκοῦ χοέα ἕνα καὶ ὕδατος ἡμίχουν ἕψε κούφῳ πυρὶ κινῶν πραέως. ὅταν δὲ ἀναζέσῃ δίς, ὑπόσπασον τὸ πῦρ καὶ ψύξας ἀποκόγχισον τὸ ἔλαιον, εἶτα ἄλλο ἐπιδούς ὕδωρ συνανάζεσον αὐτῷ, καὶ τὰ λοιπὰ ποιήσας καθὼς ὑποδέδεικται ἀπόθου. σκευάζεται δὲ τοῦτο μάλιστα ἐν Σικυωνίᾳ, Σικυώνιον καλούμενον. δύναμιν δὲ ἔχει ποσῶς θερμαντικήν, ἁρμόζον ἐν πυρετοῖς καὶ τοῖς περὶ νεῦρα πάθεσι. χρῶνται δὲ αὐτῷ καὶ αἱ γυναῖκες ἐπὶ τῷ προσώπῳ ἐπὶ τῷ στιλβώθρῳ.

[*](25 SIM. D. eup. I 100 (144).)[*](1 ἐνιαυσιάλιον Da κεραμοῦν HDa 2 μέτρον Di 4 ὑψόθι Di: ὑψό (θ superscr.) F 5 κυκήσει libri: κινήσει Spr. μεταβάλλη τε H: μεταβάλλει Da: μεταβάλλεται (ε in η corr. m. rec) F φρίσσει F 7 ἔμβαλλε Q 9 ὡς ὅτι om, Di λιπαρωτέρας F: λιπαρώτατον HDa κατεσχισμένον HDa 10 μετὰ δὲ ταύτας HDiDa 11 εἴης Da 12 τετευχώς F 13 κατακεράσας H προυπεστρωμέν (. . .  νου) F μελιλω(τ΄ superscr.) F: μελιλώτων reliqui 14 αὐω (sic) F: ἀλύτων DiDa. ἁλίσκων H: correxi ὁλκῃ (sic) F: ὁλκῶν reliqui: fort. ὁλκῇ δραχμῶν ἴρεος (ut semper) F 17 mg. add. περὶ σικυωνίου Di: nov. cap. λα΄ inc. Dl διὰ addidi τὸ προειρημένον libri: correxi ad rem cf. Orib. ed. Dar. II 899 18 κασσιτηρωμένον H: κεκασσιτηρωμένον F 19 χοέα F: χόα Di: χόαν HDa 20 πράως H ὑπόσπασον — ψύξας om. F 21 ἀποκόγχυσον H 32 αὐτὸ p καθώς σοι προδέδεικται Di 25 καὶ om. F 26 αἱ om. p ἐπὶ τῷ προσώπῳ om. H: delevi (gloss.) στιλβώθρῳ libri, format. ut ψίλωθρον)
36

6 ὁ δὲ ἐπὶ τοῖς βαλανείοις συναιρόμενος ῥύπος δύναται θερμαίνειν, μαλάσσειν, διαφορεῖν, ῥαγάσι τε καὶ κονδυλώμασιν ἀρμόζειν ἐν διαχρίστοις. ὁ δὲ ἐκ τῆς παλαίστρας προσειληφὼς τὴν κόνιν, ἐοικὼς δὲ ῥύπῳ, τὰς περὶ τοὺς κονδύλους συ στροφὰς ἐπιτιθέμενος ὠφελεῖ, καὶ ἰσχιαδικοὺς θερμὸς ἀντὶ μαλάγματος ἢ πυρίας ἐπιτιθέμενος. καὶ ὁ ἐν τοῖς τῶν γυμνασίων τοίχοις ῥύπος καὶ ὁ ἀπὸ τῶν ἀνδριάντων θερμαίνει τε καὶ διαχεῖ τὰ δύσπεπτα φύματα καὶ πρὸς ἀποσύρματα καὶ πρὸς ἕλκη πρεσβυτικὰ ἁρμόζει.